Sayt test holatida ishlamoqda!
19 May, 2025   |   21 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:24
Quyosh
05:01
Peshin
12:25
Asr
17:27
Shom
19:42
Xufton
21:12
Bismillah
19 May, 2025, 21 Zulqa`da, 1446

Ona ham vahshiy bo'ladimi? Yoxud vahshiyning oldiga bolasini uloqtirgan “ona”

02.02.2022   2433   6 min.
Ona ham vahshiy bo'ladimi? Yoxud vahshiyning oldiga bolasini uloqtirgan “ona”

 

Halqimiz matonatli, irodali. Har qanday holatda ham imoniga, diniga, vijdoniga sodiq qolgan. Qahatchilik qilich qayrab turgan yillarda ham, urushning azob-uqubatli davrlarida ham, ochlik, yo'qchilik suyak-suyaklargacha zirqiratgan, har tomondan ajal o'qlari tinmay kishilar ko'kslariga sanchilayotgan kunlarda ham milliyligimiz, azaliy qadriyatlarimizga yot bo'lgan har qanday illatlarga murosasiz bo'lgan.

Bir necha yillar oldin ota-onasi tirik bo'la turib etimxonalarda tarbiyalanayotgan bolalar mavzusi jamiyatimiz uchun, xalqimiz uchun og'riqli masala edi. Farzandlarini goh yashirin, goh oshkora bolalar uyiga tashlab ketayotgan ota-onalar juda qattiq qoralanardi.

Turmushimiz farovon, hayotimiz to'kin, ma'murchilikda yashayotgan bir paytda hali u erda, hali bu erda o'z bolasini sotibdi, uribdi, kaltaklabdi, bo'g'ibdi, axlatxonaga tashlab ketibdi, degan g'ayriinsoniy xatti-harakatlar, holatlar kuzatilyapti. Ko'p hollarda bu kabi qabih ishlarni ayollar, onalar qilayotgani kishini tashvishga soladi.

Axir, “ona” deyilganda, inson ko'z o'ngida mehribon, mushfiq, muhtarama, munisa, ma'suma ayol siymosi gavdalanadi. Ona – avlodlar uzviyligini ta'minlashga hissa qo'shuvchi zot. Shu bois ona mudom e'zozda, e'tiborda, ehtiromda. Hatto uning oyoqlari ostida jannat borligini koinot sultoni Muhammad solallohu alayhi va sallam marhamat qilganlar: “Jannat onalar oyog'i ostidadir” (Imom Quzo'iy rivoyati).

Lekin...

Lekin kuni kecha Toshkent hayvonot bog'ida sodir bo'lgan voqeani ko'rgan, eshitgan kishi borki, nahotki, ayol zoti, boz ustiga, ona o'z farzandini ayiqning qafasiga uloqtirgan bo'lsa-a, deya hayrat, xavotir va hadik ila yoqa ushlashi tabiiy. Chunki bunday holat tarixda kuzatilmagan.

O'z jigarbandini mo'may daromad evaziga pullayotgan, ma'sum bolasini urayotgan va boshqa turli insoniylikka zid jazolar bilan qiynayotgan ota yoki onalar haqida tarqatilgan xabarlarni kechagi voqeaning oldida hech narsa bo'lmay qoldi, go'yo. Chunki bola sotilsa ham, urilsa ham, so'kilsa ham tirik qoladi-ku. Ammo vahshiy hayvonning oldiga bolani uloqtirish esa...

Odamlarga o'zi nima bo'lyapti?! “Erim chet elga ishlashga ketgan, ro'zg'ordagi etishmovchilik tufayli depressiyaga tushib qolib, shunday qildim...” deb o'zini oqlamoqchi bo'layogan o'sha onada zarracha mehr, shafqat, muhabbat bormikin?! Yana ham jiddiyroq aytganda, nahotki o'sha ayol ham o'zini inson deb hisoblasa?! Aks holda uch yashar qizini ayiqning oldiga uloqtirmas edi.

Hatto barcha jonivorlar – sigir, qo'y, ot, tuya, fil va hokazolar ham o'zi tug'gan bolasini, parrandalar o'z polaponini yirtqichlardan himoya qiladi. Kerak bo'lsa jonini tikib, vahshiyni haydaydi, quvib soladi, tirnaydi, tishlaydi, xullas, nima qilib bo'lsa ham, bolasini qutqarishga tish-tirnog'i bilan yopishadi.

Toshkent hayvonot bog'ida sodir bo'lgan voqeani internet saytlari, ijtimoiy tarmoqlar orqali ko'rib, kuzatib, qaysidir yili Armanistonda bo'lib o'tgan kuchli zilzila va uning dahshatli oqibatlari ko'z oldimdan xuddi magnit tasmasidek o'ta boshladi.

Spitak shahrida vayron bo'lgan imoratlar ostida bir ayol yosh bolasi bilan 12 kun jon saqlagan. Qutqaruvchilar ularni olib chiqishganida, ona o'lim bilan olishayotgan bo'lgan, uning 3 yashar (!) qizchasi esa ancha tetik bo'lgan.

Ona va bolaga tez tibbiy yordam ko'rsatilib, jonlantirish bo'limiga olingan, dori-darmonlar berilgach, ona o'ziga kelib, bo'lgan voqeani aytib bergan. Ma'lum bo'lishicha, ona o'z tomirini tishlari bilan kesib, qonini bolasiga ichirgan, shu yo'l bilan uning jonini saqlab qolgan. Arman ayolining jasoratidan hayratga tushgan, buni qahramonlik, deya atagan xalqaro jamoatchilik va OAVlariga bergan interv'yusida “Mening o'rnimda boshqa ayol bo'lganida ham shu ishni qilar edi. Men onalar qilishi lozim bo'lgan ishni bajardim, xolos”, degan.

Shunga o'xshash voqea 2009 yil kunchiqar yurt – Yaponiyada kuzatilgan tsunami oqibatida vayronaga aylangan ko'pqavatli uylar ostida qolib ketgan bir oila hayotida ham kuzatilgan.

Qarang-a, tabiiy ofat tufayli o'zini o'ylamasdan, 3 yashar farzandining hayotda qolishi uchun kurashgan ona bilan kechagina ust-boshi but, qorni to'q, tinch-farovon yurtda yashayotgan, lekin arzimas vajlar tufayli bolasini yirtqichning oldiga uloqtirgan “ayol”ni bir-biriga taqqoslab bo'ladimi?

Nahotki, jinoyatchi ona bolasini ayiqning oldiga tashlayotganda qachonlardir o'ziga ham onasi ko'rsatgan mehrni, muhabbatni, shafqatni, marhamatni o'ylamagan bo'lsa?!

Onasini vahshiy hayvonning oldiga uloqtirgan, sotgan, urgan, bo'g'gan onalar, albatta, qonun oldida javob berar: qilmishlariga yarasha jazolar ham olishar. Lekin har bir narsani kuzatib turuvchi, eshituvchi va ko'ruvchi, adolatli zot Alloh taoloning oldida bu qilmishlarining hisobini qanday berishadi?

“Bilmay shu ishga qo'l urdim, erim chet elda edi, pulim qolmadi...” degan bahonalar, vaju karsonlar Oliy mahkamada aslo o'tmaydi. Har kim qilganining yo mukofotini, yojazosini olishi muqarrar. Chunki Alloh taolo Qur'oni karimda: «Bas, kimki (dunyoda) zarra miqdorida yaxshilik qilgan bo'lsa, (qiyomat kuni) uni ko'rar. Kimki zarra miqdorida yomonlik qilgan bo'lsa ham, uni ko'rar» (Zalzala surasi, 7-oyatlar), deb marhamat qilgan.

 

Tolibjon NIZOM

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Er ayolining topgan pulini olishga haqqi bormi?

12.05.2025   6316   3 min.
Er ayolining topgan pulini olishga haqqi bormi?

Savol: Oilaliman, 2 nafar farzandim bor. Turmush o‘rtog‘im ehtiyojlarim, kasal bo‘lsam dori-darmonim uchun pul bermaydilar. Bolalarimizni ehtiyojlari uchun berib turadilar, xolos. O‘zim ishlayman, “ishlab topgan pulingni hammasini menga berishing kerak, chunki Xadicha onamiz ham hamma pullarini Rasulimiz alayhissalomga berganlar” deydilar doim. E’tiroz bildirsam, “menga itoatsizlik qilyapsan” deydilar.

Yaqinda shu masalada janjallashib qolganimizdan keyin pulimni yarmini olib, o‘zimda qolgan yarmini ro‘zg‘orga ishlatishimga majburlayaptilar. Bizning vaziyatimizga shariatda qanday izoh beriladi?


Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Alloh taolo oilada erkakni rahbar etib tayinlab, uning zimmasiga qo‘l ostidagilarning: ayoli va farzandlarining nafaqasini yuklab qo‘ygan. Ayolning topayotgan pulida na erning va na qaynonaning haqi bor, uni zulm qilib olib qo‘yishga mutlaqo haqi yo‘q. Agar o‘zi rozi bo‘lib bersa, olishi mumkin. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Musulmon kishining moli boshqaga halol emas, faqatgina o‘zi rozi bo‘lib, ko‘nglidan chiqarib bersagina, halol bo‘ladi” (Imom Ahmad rivoyati).

“Hech kim o‘zganing molini uning ruxsatisiz, vakilligisiz yoki vasiyligisiz tasarruf qila olmaydi. Agar shunday qilsa, to‘lab beradi” (“Sharhul majalla” kitobi).


Xadiyja roziyallohu anho onamiz butun molu jonini Sarvari olam bo‘lgan turmush o‘rtoqlariga in’om etganlar, ya’ni o‘z ixtiyorlari bilan berganlar. Payg‘ambarimiz alayhissalom tortib yoki talab qilib olib qo‘ymaganlar. Nafaqat Xadiyja onamiz, balki u zotning atrofidagi barcha sahobalar u zotni jonlaridan ortiq yaxshi ko‘rganlar va borini berishga shay turganlar.

Shariatimiz har bir shaxsga moliyaviy mustaqillik bergan. Er topgan pulini o‘zi istaganday sarflashi va bunga na ayoli va na boshqa odamlar to‘sqinlik qilishga haqi yo‘q bo‘lgani kabi, ayolning ham shaxsiy mablag‘idagi tasarrufi o‘z qo‘lida bo‘ladi. Faqatgina foyda-zararni bilmaydigan aqli zaif toifalargina bundan mustasno. Ularning tasarrufini valiylari olib boradi.

Shunga ko‘ra, ayol kishining topgan mablag‘ini olib qo‘yishga, egalik qilishga hech kimning haqi yo‘q.


Ammo yuqoridagi gaplardan ayol topganini hech kimga bermasligi, faqat o‘zi ishlatishi kerak ekan, degan xulosa chiqmaydi. O‘z ixtiyori bilan eriga, farzandlariga yoki boshqalarga hadya qilishi mumkin va bu uchun albatta, ajr oladi.

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhuning ayollari Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib: “Erimga sadaqa qilsam bo‘ladimi?” – deb so‘ragan va u zot alayhissalom: “Ha”, deb javob berganlar. Ya’ni sahobiya ayollar erlariga sadaqa, hadya qilib turganlar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bejizga: “O‘zaro hadyalashinglar, o‘rtada muhabbat paydo bo‘ladi”, deb aytmaganlar.

Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, oila er-xotin o‘zaro bir-birlarini tushunishlari, hurmat qilishlari va o‘z burchlarini muhabbat bilan ado etishlari lozim. Ana shunda oilaviy hayot saodatli davom etadi. Vallohu a’lam.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.