Qrim xonligi hukmdorlarining birinchi saroyi va Boqchasaroydagi o'rta asr madrasasi hududiga 2022 yilda ekskursiyalar tashkil etilishi rejalashtirilmoqda. Bu haqda Boqchasaroy tarixiy, madaniy va arxeologik muzey-qo'riqxonasi Qrim tatarlari tarixi va madaniyati muzeyi bo'lim boshlig'i Mer'em Seitumerova TASS ga ma'lum qildi.
Muzey ma'lumotlariga ko'ra, XV asrda mustaqil Qrim xonligining asoschisi Hoji Garay Qirq-Yer hududida birinchi saroyni qurdi – hozirda bu tog'larga yaqin keladigan Boqchasaroy shahrining chekkasi.
Qirq Yer tog' platosidan unchalik uzoqda joylashmagan yanada qadimgi qal'a - Chufut-qal'aning atrofiga aylandi. Birinchi saroy binolaridan faqat uchta bino: Hoji Garayning maqbarasi, Zanjirli madrasasi va Mengi Garayning masjidi omon qolgan, hammomlarning xarobalari ham topilgan - bu joy Salachik tarixiy va arxeologik majmuasi sifatida davlat himoyasida bo'lib turibdi.
"Kelasi yili Zanjirli madrasasini ziyorat qilish uchun ochmoqchimiz. Yaqin atrofda birinchi Qrim xonlarining qabri mavjud, hammomlarning arxeologik qazishmalari olib borilgan. Agar odamlarning Hon saroyida ko'radigan narsalari etarli bo'lmasa, ular birinchi poytaxtga ham tashrif buyurishlari mumkin bo'ladi", - deydi Seitumerova. U nafaqat saqlanib qolgan binolarni namoyish qilish, balki tematik ko'rgazmalarni tashkil etishni rejalashtirayotganini tushuntirdi.
Islam.ru portalining xabariga ko'ra, taxminan 1500 yilda tashkil etilgan Zanjirli madrasasiga alohida e'tibor qaratiladi – u Qrim va Sharqiy Yevropadagi eng qadimgi ta'lim muassasalaridan biri hisoblanadi. Musulmon diniy ta'lim muassasi bu erda 1917 yilgacha ketma-ket 400 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi axborot xizmati O‘zAga ma’lum qilishicha, qo‘mita O‘zbekistonning ushbu obyektni asrash bo‘yicha sa’y harakatlarini yuqori baholab, YUNЕSKO Butunjahon merosi markazi hamda IKOMOS (Yodgorliklar va diqqatga sazovor maskanlarni asrash bo‘yicha xalqaro kengash) bilan samarali hamkorlik muhimligini alohida qayd etdi.
Kelgusi bosqich sifatida O‘zbekistonga takroriy nominatsiyani tayyorlash uchun uch yil muddat berildi. Unda Shahrisabzning siyosiy, madaniy va diniy markaz sifatidagi betakror tarixiy rolini aks ettiruvchi temuriylar davri me’moriy merosiga alohida urg‘u qaratiladi.
Shaharning tarixiy qismi bufer hudud sifatida belgilanishi rejalashtirilgan, bu uning madaniy qiymatini yanada samarali asrash imkonini beradi. Mazkur qaror xalqaro hamkorlik doirasida olib borilgan tizimli va ochiq muloqotlar natijasi bo‘ldi.
Anjumanda O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi raisi Gayane Umerova boshchiligidagi delegatsiya ishtirok etib, YUNЕSKO, IKOMOS va barcha xalqaro hamkorlarga bildirilgan ishonch va ko‘rsatilgan qo‘llab-quvvatlov uchun minnatdorlik bildirgan.
Behruz XUDOYBЕRDIYEV,
O‘zA