Qrim xonligi hukmdorlarining birinchi saroyi va Boqchasaroydagi o'rta asr madrasasi hududiga 2022 yilda ekskursiyalar tashkil etilishi rejalashtirilmoqda. Bu haqda Boqchasaroy tarixiy, madaniy va arxeologik muzey-qo'riqxonasi Qrim tatarlari tarixi va madaniyati muzeyi bo'lim boshlig'i Mer'em Seitumerova TASS ga ma'lum qildi.
Muzey ma'lumotlariga ko'ra, XV asrda mustaqil Qrim xonligining asoschisi Hoji Garay Qirq-Yer hududida birinchi saroyni qurdi – hozirda bu tog'larga yaqin keladigan Boqchasaroy shahrining chekkasi.
Qirq Yer tog' platosidan unchalik uzoqda joylashmagan yanada qadimgi qal'a - Chufut-qal'aning atrofiga aylandi. Birinchi saroy binolaridan faqat uchta bino: Hoji Garayning maqbarasi, Zanjirli madrasasi va Mengi Garayning masjidi omon qolgan, hammomlarning xarobalari ham topilgan - bu joy Salachik tarixiy va arxeologik majmuasi sifatida davlat himoyasida bo'lib turibdi.
"Kelasi yili Zanjirli madrasasini ziyorat qilish uchun ochmoqchimiz. Yaqin atrofda birinchi Qrim xonlarining qabri mavjud, hammomlarning arxeologik qazishmalari olib borilgan. Agar odamlarning Hon saroyida ko'radigan narsalari etarli bo'lmasa, ular birinchi poytaxtga ham tashrif buyurishlari mumkin bo'ladi", - deydi Seitumerova. U nafaqat saqlanib qolgan binolarni namoyish qilish, balki tematik ko'rgazmalarni tashkil etishni rejalashtirayotganini tushuntirdi.
Islam.ru portalining xabariga ko'ra, taxminan 1500 yilda tashkil etilgan Zanjirli madrasasiga alohida e'tibor qaratiladi – u Qrim va Sharqiy Yevropadagi eng qadimgi ta'lim muassasalaridan biri hisoblanadi. Musulmon diniy ta'lim muassasi bu erda 1917 yilgacha ketma-ket 400 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Savol: O‘qilgan namozimdan ko‘nglim to‘lmadi. Shu namozni qayta o‘qishim kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu masalaning biroz tafsiloti bo‘lib, unga ko‘ra namoz quyidagi holatlarda qayta o‘qilishi lozim:
• Namozda biror farz amal bajarilmay qolib ketgan bo‘lsa;
• Namozda biror vojib amal qasddan bajarilmay qolib ketsa;
• Namozda biror vojib amal unutib bajarilmasa va namoz oxirida sajdai sahv ham qilinmay tugatilgan bo‘lsa.
Agar namozda sunnat amallar tark qilingan bo‘lsa yoki namoz makruhlik bilan o‘qilgan bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qish vojib emas, balki mustahab (chiroyli sanalgan) ish hisoblanadi. Ushbu holatda qaytadan o‘qimasa ham gunohkor sanalmaydi.
Savolda so‘ralgan holatga kelsak, ko‘ngil to‘lmasligi yuqorida sanab o‘tilgan farz yoki vojib amal tark qilingan holatlar sababli bo‘lsa, namoz qayta o‘qilishi kerak. Ammo haqiqatda sobit bo‘lmagan shubha-gumonlar, vasvasalar sababli ko‘ngil to‘lmayotgandek bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qilmaydi. Chunki ko‘p hollarda “ko‘nglim to‘lmayapti”, deb namozni qayta-qayta o‘qiyverish insonni o‘ziga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi va vasvasa kasaliga chalinishiga olib keladi.
Shunday ekan, namozda bajariladigan farz, vojib, sunnat amallar haqida yaxshi o‘rganish, eng asosiysi turli xayollarga chalg‘imasdan namozni e’tibor bilan ado etish lozim bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.