Farishtalar haqida nimalarni bilamiz?
Odamlar orasida farishtalar haqida turli fikrlar, gap-so'zlar yuradi. Buning sababi esa ular haqida to'liq ma'lumotga ega emasligidir.
Yaqinda men o'qigan kitob (musannif Habibulloh Sadriddin qori o'g'li) ana shunday asossiz fikr
va qarashlardan yiroq bo'lish, shu bilan birga, farishtalarni yaqindan tanishga yordam beradi.
Eng asosiĭsi, kitobda farishtalar haqidagi ma'lumotlar tushunarli, ixcham tarzda berilgan bŭlib, uni ŭqigan kishi malakut olami vakillari haqida zarur bilimga ega bŭladi.
Kitobda farishtalarga imon keltirish, ularning kim ekanligi, nomlari va sifatlari, maqomlari, ibodat qilishlari, amallari hamda vazifalari haqida batafsil sŭz yuritilgan.
Shuningdek, farishtalar kirmaĭdigan xonadonlar, gunohkor kishilarga ularning munosabatlari ham ëritilgan.
Farishtalarga imon keltirish imon shartlaridan biridir. Hŭsh, farishtalarga imon keltirish deganda nima tushuniladi? Bu haqda kitobda bundaĭ deĭiladi: “Farishtalarning mavjud ekanliklari, ularning maqom-martabalari, ŭzlarining vazifalariga munosib bŭlgan xalqiĭ (yaratilishga oid) va xulqiĭ sifatlari borligi, Rabbimizning roziligi uchun doimiĭ ibodatda bŭlishlari, Alloh huzurida turli darajalarga ega ekanliklari kabi sifatlariga bekamu kŭst imon keltirish tushuniladi”.
Tabiat hodisalari ŭz-ŭzidan bŭlayëtgandek tuyuladi. Ammo biz bilmagan sir-sinoatlar borki, ularni anglaganing saĭin Allohning qudratiga qoĭil qolasan, kishi. Jumladan, kitobda farishtalarning bulutlarni haĭdashi va ëmg'ir ëg'dirishi haqidagi qaĭdlari har birimizni mulohazaga, tafakkurga chorlaĭdi.
“Albatta, biz doimo guvohi bŭlib turgan bulutlarning suzib yurishi va bir joĭdan boshqa joĭga
kŭchishi kabi ishlarni ba'zi insonlar ŭz-ŭzidan sodir bŭladi ëki tabiat ularni yurg'izib turadi, deb ŭĭlaĭdi. Holat aslida undaĭ emas. Bulutlarni Alloh azza va jalla yurg'izib qŭĭgan...”.
Har bir inson dunëga kelar ekan, uning yaralishida farishtalarning ham ŭz vazifalari
bor. Bu haqda kitobda bundaĭdeĭiladi: «Rahmga va homilani tasvirlashga vakil qilingan farishtalar bŭlib, ular homilani inson suratiga keltirish, quloq, kŭz, teri,
gŭsht, suyaklar va jinsini yaratish hamda ruh puflash kabi ishlarni bajaradi.
Abu Zar G'iforiĭ roziĭ allohu anhudan rivoyat qilinadi: «Men Rasululloh sollallohu alaĭhi va sallamning “Agar nutfa tashlanganida qirq kecha ŭtsa, Alloh taolo unga bir farishtani yuboradi. Farishta uni suvratlab, uning qulog'i, kŭzi, terisi, gŭshti va suyaklarini yaratadi. Sŭngra: “Eĭ Rabbim, erkakmi ëki ayëlmi?”deb sŭraĭdi. Rabbing esa ŭzi xohlaganidek hukm qiladi va farishtalar uni ëzib qŭyadi”, deganlarini eshitganman”, dedilar» (ImomMuslimrivoyati).
“Farishtalar” kitobini ŭqir ekansiz, qiziqarli manbalarni kŭplab uchratasiz. Bu esa sizga asarni bir nafasda ŭqib chiqishga zamin yaratadi.
Bobur YO'LChI o'g'li
jurnalist
Buni shukr deb bo‘ladimi?
Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!
Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!
Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!
Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!
Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!
Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!
Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].
Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].
Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun rozi bo‘lur...»[4].
Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.
Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: “Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].
Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 152-oyat.
[2] Niso surasi, 147-oyat.
[3] Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4] Zumar surasi, 7-oyat.
[5] Ibn Hibbon rivoyati.
[6] Imom Buxoriy rivoyati.
[7] Imom Tabaroniy rivoyati.