Mo'minlik inson uchun eng katta sharaf. Agar inson bu dunyoda mo'min degan nom olsa, mo'minga xos yashasa, dunyodan o'tganida mo'min degan nom bilan ketsa, demak, umri behudaga o'tmabdi. Agar, ushbu mo'minligini Alloh taolo etirof qilgan bo'lsa, Alloh mo'minlarga xoslagan sifatlar ila ziynatlangan bo'lsa, oxiratdagi maqomi ham baland bo'ladi. Jahannamdan, azob va malomatdan najot topadi. Alloh taolo unga rahm qiladi va oliy maqomlar bilan siylaydi. Ho'sh, buning uchun qanday hislatlarga ega bo'lish kerak? Robbimiz ta'riflagan haqiqiy mo'minlarning sifatlari qanday bo'lishi kerak? Bu savollarning javobi ham ilohiy Kalomda bayon qilingandir. Robbimiz aytadi:
“Mo'minlar najot topdilar. Ular namozlarida kamtardirlar. Ular behuda (so'z va ishlar)dan yuz o'giruvchidirlar. Ular zakotni ado etuvchidirlar. Ular avratlarini (haromdan) saqlovchi kishilardir. Illo, o'z jufti halollari va qo'l ostidagilar (cho'rilar) bundan mustasnodir. Bas, albatta, ular malomat qilinuvchi emaslar. Bas, kimki shundan o'zgani (harom qilingan narsalarni) istasa, bas, ana o'shalar haddan oshuvchilardir. Ular (mo'minlar) (odamlarning bergan) omonatlariga va (o'zaro) ahdlariga rioya etuvchi zotlardir. Ular namozlarini asraguvchi (vaqtida ado etuvchi)lardir. Aynan o'shalar, merosxo'rlardir, Firdavs (jannati)ga voris bo'lishib, u erda ular mangu qoluvchidirlar”.(Mo'minun surasi 1-11-oyatlar)
“Mo'min erkaklar va mo'mina ayollar bir-birlariga do'stdirlar. Ular yaxshilikka buyururlar, yomonlikdan qaytarurlar, namozni to'kis ado eturlar, zakotni berurlar hamda Allohga va Uning Rasuliga itoat qilurlar. Ana o'shalarga Alloh tezda rahm qilur. Albatta, Alloh g'olib va hikmatli Zotdir”. (Tavba surasi 71-oyat)
“Albatta, Alloh (nomi) zikr qilinganida qalblariga qo'rqinch tushadigan, Uning oyatlari tilovat qilinganda iymonlari ziyoda bo'ladigan va Parvardigorlarigagina suyanadigan kishilar (haqiqiy) mo'mindirlar. Ular namozni to'kis ado etadilar va Biz ularni bahramand qilgan narsalardan infoq-ehson qiladilar. Ana o'shalar haqiqiy mo'minlar bo'lib, ular uchun Parvardigorlari huzurida (ya'ni, jannatda, yuksak) darajalar, mag'firat va ulug' rizq bordir”.(Anfol surasi 2-3-4-oyatlar)
Hulosa: demak, Alloh ta'riflagan mo'minlar:
Mana shu sifatlarga ega bo'lgan mo'minlar “Firdavs (jannati)ga voris bo'lishib, u erda ular mangu qoluvchidirlar”. “Ana o'shalarga Alloh tezda rahm qilur”. “Ular uchun Parvardigorlari huzurida (ya'ni, jannatda, yuksak) darajalar, mag'firat va ulug' rizq bordir”.
Olmazor tumanidagi “Mevazor” jome masjidi imom noibi: Yorbek Islom
Alloh taolo aytadi: “Kim Allohga taqvo qilsa, U unga (tashvishlardan) chiqish yo‘lini (paydo) qilur”, (Taloq surasi, 2-oyat).
Izoh:
- Ibn Abbos roziyallohu anhu oyati karimaning “chiqish yo‘li” qismini “dunyo va oxiratdagi har turli tashvishlardan uni qutqaradi”, deb tafsir qilganlar.
- Ali ibn Solihga ko‘ra, “chiqish yo‘li” Alloh taoloning o‘sha bandaga rizq berish bilan uni xushnud etishidir.
- Kalbiy oyatni bunday tafsir qiladi: “Kim musibat paytida sabr qilib, Allohdan qo‘rqsa, Parvardigor unga do‘zax otashidan jannat sari bir chiqish yo‘li ko‘rsatadi”.
- Abul Oliya oyatni: “Turli mashaqqat va tashvishlardan chiqish yo‘li”, deya sharhlagan bo‘lsa,
- Rabi’ ibn Haysam: “Odamni siqadigan hamma narsadan unga chiqish yo‘li ko‘rsatadi”, shaklida tafsir qilgan.
- Husayn ibn Fazlga ko‘ra, oyat tafsiri bunday: “Kim farzlarni ado etish borasida Allohdan qo‘rqsa, Alloh unga jazolanishdan qutulish yo‘lini ko‘rsatadi”.