Namoz Islom dinining ustunidir. Musulmonning xujjatidir. Qullikni ifodasidir. Namoz bu shunchaki odatga aylanib qolgan kundalik vazifa ham emas. Namoz musulmon kishining nafaqat oxiratini, balki, dunyosini ham obod qiladigan, hayotini, yashash tarzini tartibga soladigan ilohiy ko'rsatmadir. Namoz qiyomat kunida bandadan eng avvalo hisobi so'raladigan farz amaldir.
Haqiqiy namozxon kishi esa o'z hayotini Robbisining roziligi bilan muvofiq qilib olgan, Alloh taolo buyurgan namoz ibodatini bekamu ko'st ado qiladigan, namozi uni turli tuman faxsh va yomon amallardan to'sib turadigan kishidir.
Namozxonlarga dunyoda ham, oxiratda ham judayam ko'p yaxshiliklar va'da qilingan. Dunyodagisi halovat, baraka va hokazolar bo'lsa, oxiratdagisi baland daraja, engil hisob kitob hamda Alloh taoloning roziligidir.
Biroq, shunday namozxonlarni ko'ramizki, ularning namozlari faqatgina ma'lum bir vaqtda, ma'lum joylarda, bir xil holatdagi harakatlarni bajarishdangina iborat bo'lib qolganga o'xshaydi. O'qiyotgan namozining asari hayotida aks etmaydi. Kiyinishida, muomalasida va o'zgalar bilan bo'ladigan oldi-berdi yoki boshqa muomalasida ko'rinmaydi.
Ho'sh, Alloh taolo ta'riflagan, maqtagan namoz o'qiguvchini qanday sifatlarga ega bo'lishi kerak. Alloh taolo jannatlarda va'da qilgan darajotlarga, mukofotlarga ega bo'lish uchun namozxon qanday bo'lishi kerak? Namozxon faqat ibodat chog'ida mo'min bo'lishi kerakmi? Bu savollarning javobini ham Robbimizning kalomidan qidiramiz. Alloh taolo aytadi:
“Darhaqiqat inson betoqat qilib yaratilgandir. Qachon unga yomonlik (kambag'allik-kulfat) etib qolsa, u o'ta besabrlik qilguvchidir. Qachon unga yaxshilik (boylik, salomatlik) etsa u o'ta man' qilguvchi – baxildir. Faqat namoz o'qiguvchi zotlar (ya'ni musulmonlargina undoq emasdirlar)ki. Ular namozlarida doim – barqaror bo'lguvchi zotlardir. Ular (topgan) mol-mulklarida so'raguvchi va (mol-davlatdan) mahrum kishilar uchun ma'lum haq (ya'ni zakot) bo'lgan zotlardir. Ular jazo — Qiyomat kunini tasdiq etadigan zotlardir. Ular Parvardigorlarining azobidan qo'rquvchi bo'lgan zotlardir. Zotan Parvardigorlarining azobi (hech kim uchun) bexatar emasdir (ya'ni hech kimning «Menga Allohning azobi tushmaydi», deb xotirjam bo'lishga haqqi yo'qdir). Ular avratlarini (haromdan — zinodan pok) saqlaguvchi zotlardir. Magar o'z jufti halollaridan va qo'llaridagi cho'rilaridangina (saqlanmaydilar). Bas, ular malomat qilinmaslar. Endi kim bundan o'zgani (ya'ni, zino va shu kabi shariati Islomiyyada harom qilingan boshqa narsalarni) istasa, bas, ana o'shalar haddan oshguvchi kimsalardir. Ular (ya'ni mo'min-musulmonlar) o'zlariga ishonilgan omonatlarga va (o'zgalarga) bergan ahd-paymonlariga rioya qilguvchi zotlardir. Ular o'z guvohliklarini to'g'ri-xolis ado qilguvchi zotlardir. Ular namozlarini (vaqtida ado etib, qazo bo'lishdan) saqlaguvchi bo'lgan zotlardir. Ana o'shalar jannatlarda hurmat izzat ko'rguvchidirlar”. (Ma'orij surasi 19-35-oyatlar)
Hulosa: Alloh taolo maqtagan, yaxshi ko'rgan, jannatlarda ulkan daraja va maqomlar va'da qilingan haqiqiy namozxon:
Mana shu zikr qilingan sifatlarga ega bo'lgan namozxonlar “jannatlarda hurmat izzat ko'rguvchidirlar”. Shunday ekan, o'qiyotgan namozlarimiz axloqimizni ham isloh qilsin. Kishilar bizni namoz o'qiyotganimizni ko'rib emas, balki bizda mavjud bo'lgan ushbu go'zal sifatlar orqali namozxon ekanimizni bilsin. Axloqsizligimiz va beodobligimiz sababli, namoz degan ibodatga nisbatan noloyiq fikrlar, namozxonga nisbatan salbiy munosabatlar bildirilishiga sababchi bo'lib qolmaylik.
Zero, Robbimiz aytganidek: “Albatta, namoz faxsh va munkr ishlardan qaytaradi”. (Ankabut surasi, 45-oyat)
Olmazor tumanidagi “Mevazor” jome masjidi imom noibi Yorbek Islomov
Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.
Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.
Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.
Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.
Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.
Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.
Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni, yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.
Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.
Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.
Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.
Xolmurod MAMAJONOV,
Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi