Иброҳим алайҳиссалом ўғиллари Исмоил алайҳиссалом билан Аллоҳ таолонинг амрига мувофиқ Байтуллоҳни қуришди. Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломга одамларни ҳажга чақиришга буюрди. Натижада, бу ер нафслар ошиқадиган, қалблар эса у томон шошадиган муборак жойга айланди.

Ҳижратнинг тўққизинчи санасида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга йўлга қодир бўлган одамларга ҳаж фарзлиги ҳақидаги оят нозил бўлди. Ҳаж диндаги фарзлардан бир фарз, Ислом рукнининг бир рукни бўлди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Йўлга қодир бўлган киши зиммасида Аллоҳ учун Байтни ҳаж қилиш (фарзи) бордир” (Оли Имрон сураси, 97-оят).

Соғлиғи яхши, ҳажга бориб-келишга оиласидан орттирган маблағи бор, йўлда хавф-хатар йўқ, аёл киши бўлса, маҳрами бор кишиларга умрида бир марта ҳаж қилиш фарздир. Имкони бўла туриб, ҳаж қилмаслик катта гуноҳ саналади.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ҳажни ирода қилса, шошилсин. Чунки киши бемор бўлиши, улови йўқолиб қолиши ва узри чиқиб қолиши мумкин”, деганлар.

Кимки бу улуғ фарз амални бажаришга киришар экан, аввало – чин тавба ва ниятини холис Аллоҳ учун қилмоғи, зиммасидаги ҳақларни адо этмоғи, қарзларни узмоғи, ваъдаларни бажармоғи лозим. Аҳли-аёлини Аллоҳга тақво қилишга чақириши, васиятларини ёзиб қўйиши керак. Топган ҳалол мол-мулкидан оиласига нафақа қолдириши ҳам талаб этилади. Солиҳ дўстлар билан ҳамроҳ бўлиши, ҳажнинг бажариш тартибларини ўрганиши ва бу борадаги китобларни ўзи билан олиб олиши лозим.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Умра кейинги умрагача бўлган гуноҳларга каффаротдир. Ҳажжи мабрурнинг мукофоти фақат жаннатдир”, деганлар (Муттафақун алайҳи).

Даврон НУРМУҲАММАД

بسم الله الرحمن الرحيم

 الحمد لله رب العالمين و الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و أصحابه أجمعين

لا حول و لا قوة إلا بالله

Динимизнинг асосий йўналиши насиҳатдан иборатдир. Бу ҳақда Тамим Дорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисни кўришимиз мумкин. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Дин насиҳатдир”, дедилар. Сўрадилар: “Ким учун?”. Набий алайҳиссалом: “Аллоҳ учун, У Зотнинг Китоби учун, У Зотнинг Расули учун ва мусулмонларнинг имомлари ҳамда оммалари учун”, дедилар (Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий ва Насоий ривояти).

Амри маъруф ва наҳйи мункар имкони бор ҳар қандай мусулмонга фарз. Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Нафсим қўлида бўлган зотга қасамки, албатта яхши ишга буюрасиз ва, албатта мункар ишдан қайтариб турасизлар. Ёки бўлмаса тўсатдан Аллоҳ устингизга уқубат (жазо)ни юборадики, сўнгра дуо қилсаларингиз ҳам ижобат бўлмай қолади” (Имом Термизий ривояти).

Мазкур насиҳат аввало оиладан бошланиши керак. Бироқ оила бошлиғи бўлмиш отанинг ўзида одоб бўлмаса, амал бўлмаса, илм ва маърифат бўлмаса, қандоқ қилиб ҳам насиҳат қилсин?

Шунинг учун тарбияни аввало ўзимиздан бошлашимиз керак. Биз ўзимизни ислоҳ қилмас эканмиз, бошқаларга нима ҳам дея олардик?

Оила бошлиғи бир эркак сифатида тирикчилик ишларини адо қилиб, оила учун, бола тарбияси учун ҳам вақт ажратмас, уларнинг устидан зимдан назорат қилиб турмас экан, бундай оилада вояга етган фарзанддан нимани кутиш мумкин?

Кейинги навбат қариндош-уруғларни ҳам вақти-вақти билан тартибга солиб туришдир. Зеро, уларнинг жавобгарлиги ҳам бизнинг зиммамиздан соқит эмаслигини унутмаслик керак. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бутун башариятга, наинки башариятга, балки жинларга ҳам пайғамбар бўлиб юборилган бўлсалар-да, Аллоҳ таоло у зотга хитоб қилиб қариндошларни огоҳлантиришни алоҳида таъкидлаган: “Яқин қариндошларингни огоҳлантир” (Шуъаро, 214).

Ана энди навбат бутун жамият аъзоларига келади. Шу юртдаги, шу заминдаги, шу жамиятдаги болалар тарбияси учун ҳам масъулмиз. Бу масалага шариатимиз кўрсатмаларида эътибор юқори бўлган.

 Шаҳобиддин ПАРПИЕВ,

Асака туманидаги “Муҳаммадсолиҳ” жоме масжиди имом-хатиби.

Cавол: Жума намозига борганимизда ҳаво иссиқ бўлганлиги учун баъзи одамлар сафларни тўлдиришга эътибор бермай, соя жойлардан туриб иқтидо қилишади. Орада очиқ жойлар қолганлигидан уларнинг намозлари тўғри бўладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Намозда сафларни тўлдириш, текис қилиш ва орада очиқ жойлар қолдирмаслик борасида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан жуда кўп ҳадислар ворид бўлган.

Шунинг учун намозхонлар сафларни тўлдириш, текис қилишга алоҳида эътибор қаратишлари керак бўлади. Аммо, сафларни тўлдириш ва текислигига эътиборсизлик қилиб намозларини адо қилсалар, гарчи намоз адо бўлсада, Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳнинг “Роддул Муҳтор”да келтиришларича таҳриман (ҳаромга яқин) макруҳ бўлади. Бу ўринда ҳавонинг иссиқ ёки совуқ бўлиши ва шу сабаб намозхонлар соя жойларга ўтиб олиши узр ҳисобланмайди. Балки машаққат зиёда бўлиши бериладиган ажрнинг ҳам зиёда кўпайишига сабаб бўлади.

Шунингдек, заруратсиз масжид томида намоз ўқишлик макруҳдир.

Шунинг учун қаттиқ иссиқ бўлган вақт масжид томида жамоат билан намоз ўқишлик макруҳдир. Аммо, масжид торлик қилиб томга чиқишликнинг зарари йўқ. Иссиқнинг ўзи заруратни келтириб чиқармайди. Иссиқ сабабли машаққат ортади бу эса ажрни зиёда бўлишлигига сабаб бўлади (“Фатовои Ҳиндия”. Ж.5. – Б.322. “Нисобул иҳтисоб”. – Б.32.).

Шуни ҳам ёдда тутиш лозим: Ушбу ҳолат масжид ҳудудидан ташқарида бўлса, иқтидо дуруст бўлмайди. Чунки иқтидо дуруст бўлиши учун имом ва муқтадийнинг макони бир бўлиши, яъни турган жойи бир бўлиши шартдир. Шуни эслатиб ўтиш керакки, Масжид саҳни ва ҳовлиси масжид ҳудуди ҳисобланади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Қуръони карим бўйича дунё мусобақаларидан бирида собиқ совет иттифоқи таркибидаги давлатлардан биридан келган ўн икки яшар кичкина бола ғалаба қозонди. Унинг пухталиги ҳайратланарли даражада эди. Қуръони каримни қандай қилиб бу даражада пухта ёд олдингиз, буни қандай уддаладингиз, деб сўрашганда, у: “Буни менинг отам қилди”, деб жавоб берибди.

- Отангизга ким ўргатган, унга ким Қуръон ёдлатган?

- Бобом.

Ҳамма бундан ажабланиб, боладан яна сўрашибди: – Намоз ўқиган одамни кўрса қатағон қилган Собиқ совет иттифоқи босими остида бўла туриб, бобонгиз қандай қилиб отангизга таълим берган?

- Бобом отамни гўдаклик пайти эшакка мингаштириб олиб юрарканлар, қишлоқ ташқарисидаги узоқ жойларга ҳам бирга олиб кетарканлар. Кейин отамнинг кўзига боғич боғлаб, тоғдаги бир ғорга олиб борарканлар. Ғорга киргач боғични отамнинг кўзидан олиб, Қуръон суралари тушурилган варақларни оларканлар ва муяссар бўлганча отамга ёдлатарканлар. Сўнг яна кўзларини боғлаб, уйга қайтарканлар. Шу тариқа отам Қуръонни ёд олган эканлар.

- Нима учун бобонгиз отангизнинг кўзини боғлар экан?

- Коммунистик режим мободо унинг ўғлига келиб, қийноққа солса, оғриққа чидолмай махфий Қуръон ёдлатиш мадрасасини ошкор қилиб қўймасин, деб қўрқиб шундай қилган эканлар.

Улар қаёқда-ю, биз қаёқда?!

Бундай хабардан кейин шаҳри бўйлаб юздан ортиқ Қуръон ёдлатиш ҳалқалари бўла туриб битта ҳам сура ёдламаган, Робби олдига қандай боришни ўйламаган одамдан ажабланасан киши!

Фарзандингизни Қуръон ўқишга одатлантиринг, Қуръон ёлғизлигида унинг ҳамроҳи бўлади. Унга шаҳват ва шубҳалар билан тўлиб-тошган ҳаётнинг кўчаларини ёритиб туради.

Қуръон дунёда унга иштиёқманд бўлган соҳибини шафоат қилади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Қуръон қиёмат куни келиб айтади: “Ё Роббим, унга қўйиб бер, каромат тожини кийсин”. Кейин яна айтади: “Ё Роббим, уни зиёда қил, каромат либосини кийсин”. Кейин яна айтади: “Ё Роббим, ундан рози бўл”. Сўнг ўша бандага айтилади: Ўқи ва кўтарил, ҳар бир оят ўқиганингда битта савоб бўлажак”.

Қуръон аҳли учун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тарафларидан махсус башорат бор. У зот дедилар: “Одамлар ичида Аллоҳнинг аҳли бор”. Саҳобалар: “Ё Расулуллоҳ, улар ким?” дея сўрашди. У зот: “Қуръон аҳли Аллоҳнинг аҳли ва хос бандаларидир”, дедилар.

Давлат миқёсида мусҳафлар тарқатадиган исломий давлатлар бор. Агар сиз шундай юртлардан бирида яшаётган бўлсангиз Аллоҳга берган шундай улуғ неъмати учун ҳамд айтдингизми? Мусҳаф изласангиз бемалол топа оласиз. Бу нақадар катта бахт! Лекин афсуски баъзи уйларда чанг босиб ётади, ҳеч ким очиб варақламайди ҳам…

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Cавол: Таҳоратли киши соч олдирганидан кейин таҳорати синадими? Қайта таҳорат олиш керакми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Соч олдириш билан таҳорат синмайди. Бу ҳақда “Фатовои Оламгирийя” китобида бундай дейилган:

“Киши таҳорат олиб, бошига масҳ тортиб кейин сочини қирдирса ёки тирноқларини олса, қайта таҳорат олиши ёки шу аъзоларни қайта ювиб қўйиши лозим бўлмайди”.

Агар соч олдириш асносида бошидан қон чиқса, таҳорат синади ва қайта таҳорат олинади. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази