Ўзбекистоннинг Саудия Арабистони Подшоҳлигидаги Фавқулодда ва мухтор элчиси, Ўзбекистоннинг ИҲТдаги доимий вакили Улуғбек Мақсудов Ислом ҳамкорлик ташкилоти Бош котиби, доктор Юсуф бин Aҳмад ал-Усаймин Жидда шаҳридаги Бош қароргоҳида мулоқот ўтказди.

Учрашувда томонлар Ислом ҳамкорлик ташкилоти ва Ўзбекистон ўртасидаги ҳамкорлик истиқболлари борасида ўзаро фикр алмашди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Халқаро алоқалар бўлими

Ўтган йилнинг сентябр ойида Жиззах вилоятидаги “Қалб нури” маркази “COVID-19” пандемияси даврида мигрантлар ҳамда уларнинг оилаларига ҳуқуқий, психологик, миграция ва бандлик масалаларида ахборот, маслаҳат беришга қаратилган “Биз ёнингиздамиз” ижтимоий лойиҳаси билан Европа иттифоқининг 20 минг евро миқдоридаги грантига сазовор бўлганди. Лойиҳа доирасида ўзбек мигрантлари, уларнинг оилаларига ҳуқуқий, психологик ҳамда миграция ва бандлик масалалари бўйича ахборот, маслаҳат берувчи телеграм бот ҳамда канал (https://t.me/mehnatmigrantlari) ишга туширилди.

“Лойиҳанинг ўзига хослиги шундаки, ўзбек тилида юритиладиган телеграм бот ёрдамида нафақат Жиззах вилояти, балки мамлакатимизнинг барча ҳудудлари қамраб олинади. Чунки айни пайтда Ўзбекистоннинг 20 миллион аҳолиси интернетдан фойдаланмоқда. Уларнинг 19 миллиони телеграм мессенжердан фойдаланади. Бу деярли барча мақсадли аудиторияни қамраб олиш имконини беради. Фойдаланувчи бот орқали ўзига номаълум алоқа маълумотларини юбориши ва тез ёрдам олиш учун жойлашувини босиши мумкин. Бундан ташқари, мавзу бўйича янгиликлар ва фойдали маълумотларни нашр этиш ва фойдаланувчилар ўртасида муҳокама қилиш учун телеграм-канали ишга туширилиши режалаштирилган”, – дейди лойиҳа раҳбари, “Қалб нури” маркази директори Нодира Алимова.

Лойиҳа доирасида 2020 йилнинг 1 октябридан “Меҳнат мигрантлари/Биз ёнингиздамиз” телеграм-канали ҳам ишга туширилган.

Телеграм бот эса 2020 йилнинг декабр ойида ишга туширилди. Мазкур бот орқали мигрантлар ва уларнинг оилалари ҳамда аҳолининиг турли қатламлари пандемия даврида коронавирус ҳақида, унга қарши курашдаги ижтимоий ахборотлар тўғрисида, шунингдек, фойдаланувчиларнинг психолог, юрист маслаҳатлари ва бандликка оид зарур маълумотлар билан таъминланишларига эришилмоқда.

Бундан ташқари, республика миқёсида жабрланган фуқароларни реабилитация ва адаптация қилиш марказларининг “Ишонч телефонлари”, Ўзбекистон Республикасининг хориждаги элчихоналари телефонлари, соғлиқни сақлаш, бандлик ва меҳнат муносабатлари ташкилотларининг телефон манзиллари ҳам киритилган.

“Телеграм-канал орқали мигрантларга ёрдам берилишига тўғриси, ишонмагандим, – дейди Россия Федерациясида оиласи билан оғир аҳволга тушиб қолганда беғараз ёрдам билан уйига олиб келинган ҳамюртимиз Д.Р. – Оилада кенжа фарзандман. Шу боис, ота-онам раъйимга ҳеч қачон қарши чиқишмаган. 2015 йили уйдагиларимнинг қаршилигига қарамасдан, Россияга ишга кетишга қарор қилдим.

Санкт-Петербургда, мактабда яхши ўқиганим, рус тилини ўзлаштирганим менга қўл келди. Тезда даромадли иш ҳам топдим. Дастлаб автомашина эҳтиёт қисмларини йиғиш заводида, кейинчалик телевизор йиғиш корхонасида ишладим. Ота-онамнинг розилиги билан 2019 йилда оила қурдим. Турмуш ўртоғим ҳомиладор бўлиб, бахтли кунларимиз бошланган бир вақтда бутун дунёни ташвишга солган коронавирус касаллиги тарқалди ва жойларда карантин эълон қилинди. Шу туфайли биз ишлаб турган корхонада ҳам иш штатлари қисқарди. Бундай пайтда, энг аввало, четдан келиб ишлаётган биз, муҳожирлар ишдан бўшатилдик.

Бу орада турмуш ўртоғим ҳомиладор эмасми, соғлиғи заифлашди. Уйга қайтайлик десак, йўллар ёпиқ. Мен эса тайинли иш тополмаганимдан ҳар куни ёлланиб, бир марталик иш қилишга мажбур бўлиб қолдим. Август ойига келиб фарзандимиз туғилди. Энди бир ташвишим икки баробарга ортди. Фарзандимга туғилганлик тўғрисида Россия Федерациясидан маълумотнома олдик, аммо туғилганлик тўғрисидаги гувоҳномаси йўқ эди. Ана-мана дегунча, куз келиб, кунлар совиб кетди. Бу орада хотиним ва фарзандим бетобланиб, шифохонага тушиб қолишди. Мен нима қилишни, кимдан ёрдам сўрашни билмай қолдим.

Ўзбекистонда карантин чоралари юмшатилиб, йўллар очилди, бироқ биз фарзандимнинг ҳужжати йўқлиги сабабли уйга қайтолмасдик, ўзим кетай десам, оиламни ташлаб кетолмадим. Хуллас, боши берк кўчага кириб қолдим. Яшаш, еб-ичишимиз ҳам тобора оғирлаша бошлади. Бир куни телеграм-каналлар орқали иш излаётиб, “Биз ёнингиздамиз” лойиҳаси амалга оширилаётгани, телеграм-канали ва бот яратилгани, унда ўзбек меҳнат мигрантларига ёрдам берилиши ҳақидаги эълонга кўзим тушди. Аввалига ишонмадим, кейин ёрдам сўраб кўрай, мендан нима кетди, дедим-да телеграм-каналнинг изоҳлар қолдириш жойига ҳамда канални юритаётган лойиҳа ижрочиларидан бири, журналист Наргис Қосимованинг шахсий саҳифасига аҳволимни ёзиб юбордим.

Орадан икки кун ўтар-ўтмай, менга Ўзбекистон Республикаси Ташқи меҳнат миграцияси агентлигининг Россиядаги ваколатхонасидан қўнғироқ қилишди. Тўғриси, мен бунга ишонишни ҳам, ишонмасликни ҳам билмай қолдим. Биздан талаб қилинган барча ҳужжатларимизни юбордик. Мен билан боғланган ходимлар ширинсўз бўлиб, узоғи билан икки ҳафта кутишимизни, ҳаммаси яхши бўлишини айтишди. Кейин билдимки, Наргис опа аҳволим ҳақида Ўзбекистон Республикаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги ҳузуридаги Ташқи меҳнат миграцияси агентлигининг ахборот хизмати раҳбари Ортиқхўжа Норовга хабар берибди. Ўз навбатида О.Норов зарурий чоралар кўрилиши учун мурожаатни йўналтирган экан.

Орадан айтилган икки ҳафта ўтиб, бизга самолёт чипталари, ўғлимга ҳужжат ва бошқа сафар харажатларининг барчаси Халқаро миграция ташкилоти билан биргаликда ҳал қилинганини айтишди. Мен ўзимда йўқ хурсанд эдим. Уйда кексайиб, соғлиги ёмонлашиб қолган ота-онамнинг хурсандчилигини айтмайсизми?!

Бизни соғ-саломат Ватанга олиб келишди ва уйимизгача кузатиб қўйишди. Бизга кўрсатилган бундай беғараз ёрдам учун бу хайрли ишни бошида турган барча ташкилотларга, меҳрли инсонларга, хусусан, “Биз ёнингиздамиз” лойиҳаси ижрочиларига шахсан ўзим ва оила аъзоларим номидан миннатдорлик билдираман. Мигрантларга ёрдам берадиган телеграм бот ва канали ҳақиқатан бор экан ва ёрдам бераркан. Бундай ижтимоий лойиҳалар, ташаббускор инсонлар кўпаяверсин”.

Айтиш мумкинки, миллий ва халқаро қонунчиликка оид ахборот, маълумот ва янгиликлар, ўзбек мигрантларига ёрдам берувчи ташкилотлар тўғрисида айнан она тилида юритиладиган “Биз ёнингиздамиз” телеграм бот ва канали нафақат дунёнинг турли жойларида бўлган ўзбек мигрантлари ва уларнинг оилалари учун, балки ташқи меҳнат миграцияси масалалари билан қизиқувчи барча фуқаролар учун ҳамиша ёнларида бўлган энг қулай дастёр, ишончли ҳамроҳ ва фойдали маслаҳатчи бўлиб хизмат қилмоқда.

Аввал хабар берганимиздек, Вақф хайрия жамоат фонди раҳбари Яҳё қори Абдураҳмонов хайрия тадбирлари ўтказиш мақсадида Қорақалпоғистон Республикасига ташриф уюштирган эди.

Ташрифнинг илк манзили Нукус шаҳридаги Муҳаммад ал Беруний ўрта махсус ислом билим юрти бўлди.

Мадрасада ўтказилган учрашув чоғида  Я.Абдураҳмонов,  билим юртининг иқтидорли 6 нафар талабаларига тўлов шартномалари учун ҳомийларни ҳисобидан  моддий ёрдамлар тақдим этди.

Шунингдек, ташриф давомида, мадраса устоз-мураббийлари ва талабаларининг 1 ойлик тушлик ҳамда кечки овқатлар учун зарур бўлган озиқ-овқат маҳсулотлари саховатпеша ватандошларимиз кўмагида хайрия қилинди.

Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 

“Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Гуноҳларнинг кечирилишига сабаб бўладиган иш – мусулмоннинг қалбига хурсандчилик киритиш, қорнини тўйдириш ва машаққатини енгиллатишдир”, – дедилар” (Ҳорис ибн Абу Умома ривояти).

Мазкур хайрли ишга хизмат ва эҳсони билан ҳисса қўшган барча ватандошларимизни Аллоҳ таоло мукофотласин! 

Вақф хайрия жамоат фонди матбуот хизмати

Ҳозирги кунда инсонларни туғилиб-ўсган Ватанига хиёнат қилишга чақираётган, мусулмонлар ўртасида их-
тилоф ва бўлиниш келтириб чиқараётган бузғунчи оқимлар жуда кўп. Ана шундай оқимлардан бири сохта салафийлардир.

Сохта салафийлар Ислом дини аҳком ва фатволарини ҳар бир замон тақозосига қараб эмас, ҳижрий сананинг дастлабки уч асрига мувофиқ равишда ҳаётга татбиқ этишни тарғиб қилади. Бу оқим аъзолари ўн тўрт асрдан буён Исломнинг етук алломалари, фақиҳу мужтаҳидлари қабул қилган фатволарга кўр-кўрона қарши чиқади.

Аслида, “салафи солиҳ” деганда, Пайғамбаримиз замонларида ҳамда ке­йин­ги икки асрда яшаган улуғ диндошларимиз тушунилади. Шунга кўра, Ислом уламолари саҳобий, тобеин ва табаа тобеин, яъни илк мусулмонларни “солиҳ аждодлар” деб ҳисоблашда якдилдирлар. Ке­йинги даврларда яшаган мусулмонларга нисбатан “салаф” ёки “салафийлар” тушунчаларини ишла­тиш тўғри эмас.

Сохта салафийлик шаклланишининг тарихий илдизлари илк Ислом давридаги ижтимоий-маънавий муҳит билан боғлиқ. Хусусан, милодий VIII аср охири ва IX аср бошларида “Қуръоннинг яратилгани” ҳақидаги ғояни байроқ қилиб олган мўътазила оқими вужудга келган эди. Бундай адашганларга қарши кескин кураш, ўз навбатида, сала-
фи солиҳлар анъанасига қайтиш ҳа­қидаги ғояларнинг кун тартибига қў­йилишига олиб келди.

Сохта салафийликнинг кучайиб, кенг ёйилиши суриялик Ибн Таймия (1263–1328) фаолияти билан боғлиқ. У умри давомида ўзининг агрессив қарашлари сабабли тўрт марта (1307, 1309, 1322 ва 1326-йилларда) озодликдан маҳрум қилинган ва 1328 йили қамоқхонада
вафот этган. Мазкур шахс ҳаракатнинг назарий асосларини белгилаб берганини барча мутахассислар эътироф этади.

Ибн Таймия гўёки, асрлар давомида Исломга турли бидъатлар кириб қол­ганини иддао қилиб, жамият ва мусулмонларнинг кундалик турмуш тарзи унинг талқинидаги Қуръон ва суннатга асосланган ҳолда қатъий тартибга солиниши зарурлиги ҳақидаги ғояни илгари сурди.

Сохта салафийларнинг динимиз асос­ларини бузишда изчил ҳаракатларини алоҳида қайд этиш лозим. Ибн Таймия томонидан ўйлаб топилган тавҳиднинг иккига бўлиниши ҳақидаги қарашлар Ислом асосларини бузиш йўлида илк қадам бўлган эди.

Сохта салафийлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг, саҳобалар ҳамда азиз-авлиёларнинг қабрларини зиёрат қилиш каби Ислом шариати жоиз деб билган амалларни бажарадиган мусулмонларни куфр ва ширкда айб­лашади.

Ўзларини асл Ислом тарафдорлари деб биладиган сохта салафийлар Мадинаи мунавварадаги саҳобаларнинг қабр­­ларини бузиш билан кифояланмай, ҳат­то Пайғамбаримизнинг муборак зиёрат­гоҳларини вайрон қилишга ҳам уриниб кўришган. Сохта салафийлар ке­йинчалик ушбу масалада янада чуқурлашиб, “Қаб­истонга бориш куфр. Бу куфр эса бутпарастларнинг куфридан ҳам хатарлироқ”, деган асоссиз қарашларни илгари суришди.

Сохта салафийларнинг Пайғамбаримизга ҳурматсизлик қилиши у зотнинг ота-оналари мусулмон ҳолда вафот этмаган дейишларида ҳам яққол кўрина-
ди. Уларнинг бундай ғайриисломий ёндашуви гўёки “нубувват”, яъни пайғамбарлик Набий алайҳиссаломнинг фақат сўзи ва амалида намоён бўлган, деган хулосага олиб келади. У зотнинг таналари, яъни жисмларидан фойда йўқ. Чунки бу тана у зотнинг мушрик ота-онасининг бир бўлагидир. Пайғамбар ўлди, унинг жасадидан фойда йўқ. Шу боис сохта
салафийлар у зотнинг қабрлари зиёратидан маъни йўқ, деган сохта, асоссиз, бемаъни, мантиқсиз, тутуруқсиз гапларни тарқатишади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга салом бериш ва у зотнинг қабрларини зиёрат қилиш бахт ва саодатдир. Шу боис бу муборак равзадан йил бўйи Ер юзининг турли бурчакларидан келган мўмин-мусулмонларнинг қадами узилмайди. Набиййи муҳтарам соллаллоҳу алайҳи ва саллам вафотларидан кейин қабрларини зиёрат қилувчи умматларга бундай дея марҳамат қилганлар: “Бирор киши менга салом берса, албатта, Аллоҳ менинг руҳимни қайтариб беради ва мен ўша одамнинг саломига алик оламан” (Имом Абу Довуд ва Имом Байҳақий ривояти). Пайғамбаримиз алайҳиссалом бошқа ҳадисда: “Ким қабримни зиёрат қилса, унга шафоатим вожиб бўлади”, дедилар (Қози Иёз ривояти).

Ваҳоланки, барча диний манбаларда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аждодлари ҳурматга сазовор ва юксак фазилатларга эга инсонлар бўлгани қайд этилган. Ҳадисларда ҳам у зотнинг насл-насаби Исмоил алайҳиссаломга боғланиши хусусида маълумотлар бор.

Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ­нинг “Фиқҳул акбар” китобида таъ­кидланганидек, Расулуллоҳнинг отаонала­ри Ислом фитрати, яъни ис­ломий табиат­да вафот этганлар.

Сохта салафийлар милодий йил ҳисобини ишлатиш, бошқа дин вакилларининг байрам, маданий тадбирларида иштирок этиш ва табриклаш, костюм, пальто, шим ва кўйлаклар кийишни, галстук тақишни ҳам имонсизлик деб ҳи­соб­лашади.

Секуляризм (дунёвийлик) ва давлат­нинг демократик тамойилларини қора­лаш, инкор қилиш ҳамда давлат тўнтаришини амалга ошириш орқали ҳокимиятни қўлга киритиш ва халифаликка асосланган тузумни ўрнатиш
сохта салафийларнинг асосий мақсади ҳи­собланади.

Ҳозирги кунда ҳам сохта салафийларнинг эътироф этилган фиқҳий мазҳаб­ларни тан олмаётгани уларнинг асл қора ниятини яққол намоён этади. Зеро, бундай иддаолари билан улар диний бирлик ва ақидавий якдилликка ҳам рахна солмоқда.

Бугунги кунда ушбу бузғунчи оқим-лар хал­қаро террорчи ташкилотлар билан узвий алоқада экани ва уларнинг фаолияти томонидан молиялаштирилаётгани ҳеч кимга сир эмас. Айниқса, сўнгги йилларда Қозоғистон, Қирғизис­тон ва Тожикистонда бир қатор террорчиликларнинг амалга оширилгани ҳар бир фуқарода ҳушёрликни, огоҳликни оширишни талаб этмоқда.

“Hidoyat” журналидан олинди