ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

НАЗМ

*   *   *

     Беш фарзнинг таъдоди

Уламо аксари деди бу мақол,

Чиҳл фарз ўлди мубтадии аъмол.

Илми фарз элга мисли қарздурур,

Талаби барча элга фарздурур.

Кимки аввал бўлса болиғу оқил,

Анга беш фарздур, муни билгил.

Бири иймондуру икинчи салот,

Бу икидин кейин учунчи – закот.

Рамазон рўзасию ҳаж ўтамак,

Фарзи айн ўлди ушбу беш, бешак.

Элдин ўлди бориға тоъат шарт,

Лек икида бор иститоъат шарт.

Ул ики, ҳажнию закотни дер,

Бўлса гар иститоъатинг бор, бер.

Эмди бир-бир қилай борин таҳрир,

Ҳақ таъолодин ўлса гар тақдир.

НАСРИЙ БАЁН

*   *   *

Беш фарзнинг саноғи баёни

Уламоларнинг кўпчилиги шу сўзни айтдиларки, амалларнинг бошланиши қирқ фарз(ни билиш)дан иборатдир. Фарз илмини, яъни буюрилган амалларнинг илмларини билиш эса халқ учун мисли қарздир, уни талаб қилиш ҳамма инсонларга фарздир. (Чунки ҳазрати Пайғамбар алайҳиссалоту вассалом: “Илм талаб қилмоқ ҳар бир мусулмон эркак ва аёлга фарздир”, деганлар.)

Шуни билгинки, аввало кимки балоғатга етган ва ақлини таниган бўлса, унга беш нарса фарздир:

биринчиси иймондир, яъни Аллоҳ бир, Расул барҳақ деб гувоҳлик бермоқдир; Аллоҳга, Раулуллоҳга ва Аллоҳдан келган нарсаларга ишонмоқдир;

иккинчиси беш вақт намоздир.

Бу иккисидан кейин учинчиси (моли нисобга етганда) закот бермоқдир.

Тўртинчиси, (йилда бир ой) рамазон ойи рўзасини тутмоқдир.

Бешинчиси (умрида бир бор) ҳажни адо этмоқдир. Бу беш нарса фарзи айндир.

ИЗОҲ. Фарзи айн – эътиқодда иймон билан куфрни, осийлик билан ҳидоятни ажратадиган миқдорда билиш зарур бўлган, ибодатда эса намоз, рўза, закот ва ҳажни адо этадиган миқдорда билиш зарур бўлган илм.

Халққа буларнинг барчасига бўйсуниш, яъни бу диний амрларни бажариш шарт бўлди, лекин иккитасида иститоъат, яъни қуввати, қудрати, имкони етиши шарт қилинди.

Бу икки нарса ҳаж ва закотдир, бу икки фарзни бажаришда иститоъатинг бўлса – кучинг-қудратинг етса, адо қил. (Яъни, озуқа, маблағ, жиҳатидан  йўлга  қодир  бўлсанг,  ҳажга  бор,  ҳожати  аслингдан  ташқари молинг нисобга етган бўлса, закотини ҳақдорларга бер.)

Энди  Ҳақ  таъоло  тақдир  этган  бўлса,  буларнинг  ҳаммасини  ёзиб баён қилайин.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК

Президент Шавкат Мирзиёев 13 октябрь куни сирдарёлик фаоллар, сув тошқинидан жабрланган одамлар билан учрашди.

Давлатимиз раҳбари сўзининг аввалида вилоят аҳли билан шундай ободликда, ёруғ юз билан кўришиб турганидан хурсандлигини билдирди.

- Охирги беш ойда ҳаммамиз синовдан ўтдик. Ҳамжиҳат бўлиб, матонат, меҳнат билан шароитни тикладик, янги уйлар, йўллар қурилди. Бугун бу ишларни кўриб, албатта хурсанд бўлдим. Лекин менга энг катта куч, қувонч берган нарса одамларнинг кайфияти бўлди, - деди Шавкат Мирзиёев.

Сардоба сув омбори тўғони уй-жойлар, ижтимоий объектлар ва қишлоқ хўжалиги майдонларига катта зарар етказган эди. Ҳукумат комиссияси тузилиб, унинг оқибатларини бартараф этишга барча куч ва воситалар жалб қилинди. Сув босган маҳаллалар аҳолиси хавфсиз ҳудудларга эвакуация қилиниб, бошпана ва озиқ-овқат билан таъминланди. Фавқулодда вазиятлар вазирлиги, Сув хўжалиги вазирлиги, Мудофаа вазирлиги, ҳуқуқ-тартибот идоралари, қурилиш-таъмирлаш ташкилотлари ва маҳаллий ҳокимликлар ўзаро мувофиқ ҳаракат қилиб, турмуш шароитлари қисқа муддатда тикланди.

Учта янги мавзе барпо этилди. Боғча ва мактаблар, коллежлар ва соғлиқни сақлаш муассасаларида қурилиш-таъмирлаш ишлари олиб борилди. Сув босган ҳудудлар бугун аввалгиданда яхшиланиб, янги қиёфага эга бўлди.

- Халқимиз розилигини биринчи кундан асосий мақсадимиз, шиоримиз этиб танлаганмиз. Қийин, лекин шунинг учун ишлаяпмиз. Сирдарёдаги қурилишлар, ўзгаришлар шу билан чекланиб қолмайди, яна давом этади. Бунинг учун катта марралар белгилаганмиз, - деди Президент.

Шу билан давлатимиз раҳбарининг Сирдарё вилоятига сафари якунланди.

ЎзА

Исом ибн Юсуф бир куни Ҳотам ал-Асомнинг мажлисига кириб, «Эй Ҳотам, намозни яхши адо қиласизми?» деб сўради. «Ҳа», деди Ҳотам. «Намозни қандай ўқийсиз?» сўради у яна. Ҳотам ал-Асом шундай деди: «Ўрнимдан тураман, қўрқув билан намозга юриб бораман, ният билан киришаман, улуғворлик билан такбир айтаман, тартил ва тафаккур билан қироат қиламан, хушуъ билан рукуъга бораман, тавозе билан сажда қиламан, тугатиш учун ташаҳҳудга ўтираман, ният билан салом бераман, Аллоҳ азза ва жалла учун ихлос билан тугатаман, яна хавф билан намоздан қайтаман, чунки Аллоҳ мендан буни қабул қилмай қолишидан қўрқаман ва ўлгунимча бор кучим билан намозимни муҳофаза қиламан». 

Исом ибн Юсуф: «Намозни жуда яхши адо қилар экансиз», деди.

«Солиҳлар гулшани» китобидан

ЎМИ матбуот хизмати

Раҳбарга қарши исён кўтариш хаворижларнинг амалидир. Хаворижлар ҳазрат Али розияллоҳу анҳунинг раҳбариятини тан олмай, у кишига қарши чиқиб, тарихда исёнга асос солган биринчи тоифа бўлган. Улар ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдиндан: "Хаворижлар — жаҳаннам аҳлининг итлари", деб огоҳлантирганлар. Минг афсуслар бўлсинки, ҳазрат Али розияллоҳу анҳудек улуғ саҳобанинг раҳбарлигига қарши чиқиш билан пешоналарига "хавориж" деган тамғани илиб кетган бидъатчиларнинг издош авлодлари ҳозиргача давом этиб келмоқда. Хўш бундай фитналар қиёматгача давом этар экан, бундай вақтда мусулмон банда нима қилиши керак?

Саҳобалардан Ҳузайфа ибн ал-Ямоний розияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “сирлари соҳиби”дир. Бу саҳоба Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Ё, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам! Биз оддий бир башармиз. Аллоҳ бизга яхшилик қилди, шу яхшиликнинг ичидамиз. Ана шу яхшиликдан кейин ёмонлик ҳам келадими?” деб сўради. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳа!” деб жавоб бердилар. Ҳузайфа розияллоҳу анҳу: “Мана шу ёмонликдан кейин ҳам яхшилик келадими?” деб яна сўради. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бунга ҳам: “Ҳа!” деб жавоб бердилар. Учинчи марта Ҳузайфа розияллоҳу анҳу: “Ана шу яхшиликдан кейин ҳам ёмонлик келадими?” деб сўраган эди Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бунга ҳам: “Ҳа!” деб жавоб бердилар. Шунда Ҳузайфа розияллоҳу анҳу бу қандай бўлишини сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар:

يكون بعدى ائمة لا يهتدون بهداى و لا يستنون بسنتى و سيقوم فيهم رجال قلوبهم قلوب الشياطين فى جثمان إنس

"Мендан кейин раҳбар(имом)лар менинг йўлимда юрмайдилар, менинг суннатимни қилмайдилар. Уларнинг орасида инсон жуссасидаги шайтоний қалбли кишилар бўлади".

Шунда Ҳузайфа розияллоҳу анҳу: “Агар ўша даврда мен бўлсам, нима қилай?” деб сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга бундай буюрдилар:

تسمع و تطيع للأمير و إن ضرب ظهرك و أخذ مالك فاسمع و أطع

“Амирингни эшитасан, унга итоат қиласан! Агар орқангга урса ҳам, мол-дунёнгни олиб қўйса ҳам, эшитгин ва итоат қилгин!” (Имом Муслим, 3/1847; Имом Байҳақий, 8/16394; Имом Ҳоким, 8/8533).

Мазкур ҳадисда давлат рахбарига итоат қилиш айтилмоқда. Яна бази бир одамлар бугун ижтимоий тармоқдан туриб ошкора подшоҳга мурожаат, шикоят ёки насиҳатлар танбеҳлар қилмоқдалар.

Ўз ўрнида шуни ҳам таъкидлаш жоизки, оддий фуқаронинг султонга насиҳати ҳеч қачон жамоатчиликка ошкор қилинмайди. Насиҳат қилиш имкони бўлса, фақат подшоҳнинг ёлғиз ўзигагина айтилади холос. Насиҳат оммага ошкора бўлса, бунинг оқибати фитна бўлади. Халқнинг бирдамлигига футур етади. Шунинг учун аҳли сунна ақидасида подшоҳга ошкора насиҳат қилишдан қайтарилади. Бу ҳам аҳли сунна ақидавий мазҳабининг асл қоидаларидан биридир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда бундай деганлар:

مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْصَحَ لِسُلْطَانٍ بِأَمْرٍ فَلَا يُبْدِ لَهُ عَلَانِيَةً وَلَكِنْ لِيَأْخُذْ بِيَدِهِ فَيَخْلُوَ بِهِ فَإِنْ قَبِلَ مِنْهُ فَذَاكَ وَإِلَّا كَانَ قَدْ أَدَّى الَّذِي عَلَيْهِ لَهُ

"Кимки салтанат эгасига насиҳат қилишни истаса, бас, уни ошкора қилмасин. Балки унинг қўлидан ушлаб холи ерга ўтсин. Агар қабул қилса жуда яхши, агар қабул қилмаса у зиммасидаги ишни адо қилган бўлаверади" (Имом Аҳмад ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг "бас, уни ошкора қилмасин" деб насиҳатни ошкор эълон қилишдан қайтаришлари уни махфий қилиш вожиблигига далолат қилади.

Бу ҳақиқатларни замонамиз хаворижлари яхши билиб олишлари шарт! Яна билиб қўйсинларки, уларнинг интернет ва ОАВ орқали мамлакат раҳбарига қарши ташвиқотлари асли аҳли сунна ақидасига тескари ва хилофдир!

Юнусхон домла ЮСУФХОН ўғли,

Фарғона вилояти, Тошлоқ тумани бош имом-хатиби