muslim.uz
Муборак ой шукуҳи
Айни пайтда барча дунё мусулмонлари учун ардоқли саналган, Ҳаж ибодати адо этиладиган, қурбонлик қилинадиган, Арафа кунлари каби кўплаб фазилатларни ўз ичида олган муборак Зулҳижжа ойида турибмиз.
Аллоҳ таоло Ўз каломида Зулҳижжа ойи ҳақида: “Ва ўн кунлик билан қасам” деб марҳамат қилиб, унинг аввалги ўн кунлиги қадр-қийматини кўтаради. Ушбу ойнинг дастлабки ўн кунида қилинган ибодатлар Ҳақ таоло учун, айниқса, энг севимли амаллардан саналади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ даргоҳида Зулҳижжанинг ўн кунидан афзал кун йўқ”, деганлар (Имом Ибн Ҳиббон ривояти).
Ушбу ойда тутилган рўза улуғ ажрларга мушарраф этади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Арафа кунининг рўзаси ўзидан аввалги бир йил ва ўзидан кейинги бир йилнинг гуноҳларига каффорат бўлишини Аллоҳдан умид қиламан”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Зулҳижжа ойининг дастлабки тўққиз кунида рўзадор бўлиб, Аллоҳ таолони янада кўпроқ зикр қилардилар ва: “...Бу кунларда таҳлил (Ла илаҳа иллаллоҳ, Муҳаммадур Расулуллоҳ), такбир (Аллоҳу акбар) ва таҳмид (Алҳамдулиллаҳ) айтишни кўпайтиринглар!”, дердилар (Имом Аҳмад ва Имом Байҳақий ривояти).
Ҳозирги таҳликали, бутун дунёга пандемия хавф солиб турган бир пайтда юртимиз мўмин-мусулмонлари Республика махсус комиссиясининг қарори, Ўзбекистон мусулмонлари идораси кўрсатмаларига риоя қилиши талаб этилади.
Айни пайтда аксар мусулмон юртларининг халқаро ва маҳаллий фатво уюшмалари, жумладан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳам мўмин-мусулмонларнинг жонларини омон сақлаш учун масжидларда йиғилмаслик, хавф ўтиб кетгунча ибодатларни уйда адо этиб туриш қарорига келишган. Бунга етарлича асос борлиги ва масала жиддий эканлигини эслатишган. Чунки ҳар биримизнинг соғлигимиз муҳим ҳисобланади.
Шу билан бирга, вазият тақазосидан келиб чиқиб, ҳайит намози адо қилинмаса ҳам, байрам шукуҳини сақлаб қолиш мақсади ва ажру савоб умидида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир суннатларини тирилтириш мақсадга мувофиқ бўлади.
Абу Саъид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ийд намозидан аввал нафл намоз ўқимасдилар. Қачон уйларига қайтсалар, икки ракат намоз ўқирдилар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).
Ҳанафий фиқҳида мўътабар манбалардан бири бўлган “Мажмаъул анҳур” китобида бундай дейилади: “Маълум бўлсинки, ҳайит намози Зуҳо намозининг ўрнига қўйилган. Қачонки, ҳайит намози бирор узр сабабли ўқилмай қолса, икки ёки тўрт ракат нафл намоз ўқиш мустаҳаб бўлади. Тўрт ракат ўқиган афзал”.
Хулоса ўрнида ҳозирги шароитда ҳаммамиз иттифоқ бўлиб, шариатимиз кўрсатмаларига амал қилишимиз, Аллоҳ таолонинг синов-имтиҳонларидан гўзал суратда ўтишга ҳаракат қилишимиз лозим.
Ҳайит байрамини аҳли оиламиз бағрида, қурбонликларимизни тонг отгандан сўнг қуёш бир терак миқдорида кўтарилганда сўйиб унинг гўштидан ўзимиз, оиламиз ва муҳтож-фақирларга тарқатиб, хайрли дуо ва фазилатли ибодатлар билан ўтказсак, бу балоларни тезроқ юртимиздан даф бўлишини сўраб, дуолар қилсак айни мақсад ҳосил бўлади, иншааллоҳ.
Жалолиддин САБУРОВ,
Когон тумани бош имом-хатиби
Пандемия шароитида байрамни қандай нишонлаймиз?
Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг “Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарорида ушбу байрамни карантин талабларига риоя қилган ҳолда, халқимизнинг миллий ва диний анъаналарига мос равишда ўтказиш борасида вазифалар белгиланди.
Бу йил Қурбон ҳайити намозини жамоат бўлиб ўқишнинг иложи йўқлиги, нафл намозини ўқиш тартиби ва бошқа вожиб амаллар ҳақида ЎзА мухбирига Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВсўзлаб берди.
– Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Мана шундай айём кунларига етказгани учун Аллоҳ таолога чексиз шукроналар айтамиз. Фазилатли кунларда Аллоҳдан халқимизга тинчлик-осойишталик, қут-барака ва катта ташвиш бўлиб турган коронавирус касаллигидан Ўзи ҳимоя қилишини тилаб дуолар қиламиз.
Маълумки, бугунги синовли кунларда халқимиз бир тану, бир жон бўлиб, дунё халқлари бошига келган ушбу касалликка сабр-матонат, ҳамжиҳатлик билан курашмоқда.
“Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарорда белгиланган муҳим вазифалар Қурбон ҳайитининг юртимизда карантин қоидаларига амал қилган ҳолда, кўтаринки руҳда ўтишига асосий омил бўлмоқда.
Ушбу айём кунларида бугунги синовли даврни эътиборга олган ҳолда сабру қаноат, шукроналик, руҳий покланиш, меҳр ва кўмакка муҳтожларга янада эътиборли бўлиш, савобли амаллар қилишдек олижаноб фазилатларни ҳар қачонгидан ҳам яққол намоён этиш зарур.
Саҳобалардан бири мушкул аҳволга тушиб қолганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрадилар: «Эй Аллоҳнинг Расули, нажот нимада? Расули Акрам алайҳиссалом «Тилингни тий, уйингда қол ва хатоларингга йиғла», дедилар (Имом Термизий ривояти).
Уламолар “Мусулмон, моҳир, тақводор табибнинг хабари ила қилинадиган муолажа фарзи айн даражасигача кўтарилади”, деб таъкидлаган. Фиқҳий қоида шуки, “Айни пайтда саломатликка ва келажакда тинч-тотувликка сабаб бўладиган нарсага амал қилиш шариат ва ақл нуқтаи назаридан вожиб ҳисобланади”.
Касаллик қайси юртда кенг тарқалса, карантин талабларига амал қилиш вожиб. Бундай пайтда чора-тадбирларни белгилаш соҳа мутахассислари ва шифокорларга боғлиқ бўлиб, улар томонидан чиқарилган қонун-қоидаларга барча аҳоли амал қилиши зарур.
Бу йил карантин туфайли юзага келган маълум қийинчиликларни тўғри тушуниб, бу масалага оқилона ёндашган, айни вақтда синовларни сабр-матонат ила енгиб ўтаётган юртдошларимизга чуқур миннатдорлик билдирамиз.
Маълумки, ҳозирги кунда бутун дунё аҳли каби биз ҳам коронавирус пандемияси билан боғлиқ мушкул вазиятни бошимиздан ўтказмоқдамиз. Карами кенг Аллоҳ таоло Қуръони каримда инсонларни масъулиятли синов кунларида сабр ва қаноатли бўлишга даъват этиб, “Албатта, қийинчилик билан бирга енгиллик ҳам бордир”, деб марҳамат қилади.
Шу маънода, бугунги қийинчиликлар албатта ўтиб кетади, ҳали қанча хурсандчилик кунлар, байрам ва ҳайитларни барчамиз биргаликда нишонлаймиз, деб ишонаман.
– Домла айтингчи, Ислом динида Қурбон ҳайитини нишонлаш бўйича қандай тавсиялар келган, халқимиз бу кунларда қандай амалларни бажарганлари афзал?
– Қурбон ҳайити Зулҳижжа ойининг 10-кунига тўғри келиши эътиборидан ушбу ой ва унинг биринчи ўн кунлиги фазилати жуда улуғ экани мўътабар манбаларда баён этилган.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Фажр” сурасида: “Тонгга қасам. (Зулҳижжа ойидаги аввалги) ўн кечага қасам. Жуфт ва тоққа қасам”, деб марҳамат қилган.
“Жуфтга қасам”даги “жуфт”дан мурод, зулҳижжа ойининг ўнинчи куни, “тоқ”дан мурод эса тўққизинчи кунидир. Имом Нисобурий айтадилар: “Аллоҳ таолонинг ушбу ўн кечага қасам ичиши, бу кунларнинг нечоғлик шарафли ва улуғ кунлар эканига далолат қилади ва унда дунёвий ва уҳровий манфаатлар борлигини кўрсатади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ учун ибодат қилинишга зулҳижжанинг ўн кунидан севимлироқ кунлар йўқ. Унинг ҳар кунлик рўзаси бир йиллик рўзага, ҳар тундаги ибодат Лайлатул қадрдаги ибодатга тенгдир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Арафа кунининг рўзаси ундан олдинги бир йил ва ундан кейинги бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлишини Аллоҳдан умид қиламан”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Яна бир ҳадиси шарифда: “Аллоҳ таолонинг наздида ушбу ўн кунда қилинган солиҳ амалдан кўра маҳбуброқ ва улуғроқ кун йўқ. Бу кунларда таҳлил, такбир ва ҳамд санони кўпайтириинглар”, деб марҳамат қилганлар.
Шунингдек, бу айёмларда имкони етганлар қурбонлик қилишлари энг афзал ибодатдир. Аллоҳ таоло Қурбон ҳайити кунида бизларни ҳайит намозини ўқишга, қурби етган кишиларни эса қурбонлик қилишга буюрган. Қуръони каримда бу ҳақда шундай баён қилинган: “Бас, Раббингиз учун намоз ўқинг ва (туя) сўйиб қурбонлик қилинг!” (Кавсар сураси, 2-оят).
Ҳазрати Али разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: «Ким қурбонликка жонлиқ олиш учун бозорга борса, Аллоҳ таоло ҳар бир қадамига ўнта савоб ато этади ва ўнта гуноҳини кечиради ва мартабасини ўн даража кўтаради. Жонлиқни савдо қилаётганда айтган сўзларини тасбеҳ ўрнида қабул қилади. У учун берган ҳар бир дирҳамига етти юз дирҳамнинг савобини беради. Қурбонликнинг ҳар қатра қонидан ўнта фаришта яратади ва улар қиёматгача унинг учун истиғфор айтадилар. Қурбонлик гўштининг ҳар луқмаси учун Исмоил алайҳиссалом фарзандларидан бир қулни озод қилганлик савобини беради».
Мазкур ҳадиси шариф қурбонликнинг нақадар улуғ савобли амал эканлигидан далолат беради.
Қурбонлик диний бир ибодат бўлиши билан бирга унинг ахлоқий-ижтимоий аҳамияти ҳам бисёрдир. У ана шу хусусияти билан исломдаги ўзаро ижтимоий ёрдамнинг гўзал бир намунаси бўлиб хизмат қилади. Чунки, Қурбонлик гўшти учга тақсимланиб, бир қисми – яқин қариндошларга, яна бир қисми – камбағал ва муҳтожларга тарқатиш, қолганини – оила аҳлига олиб қолиш мустаҳабдир. Ҳаммасини фақирларга берса ёки оилада кўпчилик бўлса, уйда қолдирса ҳам бўлади.
Қурбон ҳайити – хайр-эҳсон, саховат, меҳр-мурувват байрами. Унда қилинадиган қурбонликлар эса жамиятда кишилар ўртасида тенглик, тотувлик каби инсоний фазилатлар ривож топишида хизмат қилувчи воситадир. Чунки қурбонлик гўштидан ва ундан тайёрланган таомлардан бир-бирларимизга эҳсон қилишимиз қалбларимизни юмшатиб, одамлар орасида меҳр-муҳаббат ришталарининг янада мустаҳкамроқ боғланишига хизмат қилади.
Ҳайит кунлари халқимиз карантин талабларини инобатга олган ҳолда телефон орқали қавму қариндошлар ва ёру дўстлар ўзаро хабарлашишлари, масофадан туриб муҳтожлар ҳолидан хабар олишлари ҳамда бир-бирларини хурсанд қилишлари фазилатли амалдир. Бу йилги Қурбон ҳайити кунлари карантин кунларига тўғри келиши муносабати билан, эпидемиологик ҳолатни инобатга олган ҳолда ушбу қоидаларга қатъий равишда риоя қилиш муҳим ҳисобланади. Бу хусусда Ўзбекистон мусулмонлар идораси Уламолар Кенгашининг Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисидаги баёноти ҳам эълон қилинди.
Ислом дини манбаларида Қурбон ҳайити намози вожиб амал экани баён этилган. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳдан жума намози вожиб бўлган кишиларга ҳайит намози вожиб экани нақл қилинган. Жума намози Қуръон, суннат, ижмо каби қатъий далиллар билан собит бўлган фарз амалдир. Модомики муайян узрлар билан фарз бўлган жума намозини вақтинча тўхтатиб туриш тўғрисида уламолар фатвоси қабул қилинган экан, вожиб амал бўлган ҳайит намозини ўқимаслик ҳам ўз-ўзидан маълум бўлади. Баён этилганлардан келиб чиқиб, 2020 йилги Қурбон ҳайити (Ийдул адҳо) намозини пандемия даврида жамоат бўлиб ўқиш имконияти мавжуд эмаслиги, мўмин-мусулмонларнинг зиммасидан ушбу ибодатни соқит қилади.
Уламолар Кенгашининг коронавирус инфекцияси тарқалишининг олдини олиш бўйича фатвосида қайд этилганидек, эпидемиологик вазиятни инобатга олган ҳолдаги хулосалари айни Қурбон ҳайити намозига ҳам тегишлидир.
Бундай вазиятда оят, ҳадис ва шаръий қоидаларда кўрсатилган тавсияларга амал қилишга буюрилади. Шариат инсонга зарар етиш эҳтимоли кучайган пайтда ибодатларни енгил тарзда бажаришга рухсат беради ёки бутунлай зиммадан соқит қилади. Ийд намози вожиб амал бўлгани боис бугунгидай узрли ҳолатларда ҳайит намозини адо этиш соқит бўлади.
Мавжуд вазият тақозосидан келиб чиқиб, Қурбон ҳайити намози адо қилинмаса ҳам байрам кайфиятини сақлаб қолиш учун Ҳанафий мазҳабининг мўътабар фиқҳий манбаларидан бири бўлмиш “Мажмаъул анҳур” китобида шундай дейилади: “Маълум бўлсинки, ҳайит намози Зуҳо (чошгоҳ) намозининг ўрнига қўйилган. Қачонки, ҳайит намози бирор узр сабабли ўқилмай қолса, икки ёки тўрт ракат нафл намоз ўқиш мустаҳаб бўлади. Тўрт ракат ўқиган афзал”. Шундай экан, Қурбон ҳайити кунларида савоб ишларни кўпайтириш, такбири ташриқ айтиш, нафл ибодат қилиш, покланиш, чиройли кийимлар кийиш, хушбўйланиш, қурбонлик қилиш, яқинларига ҳадялар улашиш айни савобли ишлардан бўлади.
Аллоҳ таоло юртимиз аҳлини Зулҳижжа ойининг 10 кунлигини ва Қурбон ҳайтини Ўзига гўзал ибодатда ўтказишликни, кейинги йил Рамазон ва Қурбон ҳайити байрамларини барча мўмин-мусулмонлар тан сиҳатликда, ваболар даф бўлган ҳолда кенгчиликда нишонлашни насиб этсин!
ЎзА
Ўзбекистон — Озарбайжон: Қадим илдизи туташ халқларимиз маънавий меросини ўрганишда янги босқич бошланди
Ҳар бир соҳа ривожида ўзаро тажриба алмашинув, дўстона ҳамкорлик, янги илмий, инновацион янгилик ва кашфиётлардан баҳраманд бўлиш муҳим омиллардан ҳисобланади. Шу маънода тез суратлар билан ривожланиб бораётган Ўзбекистон ҳам барча соҳаларда дунё ва яқин қўшни давлатлар билан ўзаро ҳамкорлик алоқаларини мустаҳкамлаш, манфаатли янги лойиҳаларни амалга оширишга алоҳида аҳамият қаратиб келмоқда. Албатта, ўзаро дўстона муносабатлар мустаҳкамланишида таълим тизими, кадрлар тайёрлаш соҳасидаги ҳамкорлик узоқ йиллик ҳамкорлик алоқаларига боғланишига хизмат қилиши билан эътиборлидир.
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳамда Озарбайжон илоҳиёт институти ҳамкорлигида ўтказилган “Диний бағрикенглик давлат ва жамият ривожланишининг муҳим омили” мавзусидаги онлайн видео-конференция шу маънода ўзига хос аҳамиятга эга бўлди. Унда ҳар икки таълим муассасаси ўртасида яқин ва узвий ҳамкорликка доир Англашув меморандуми имзоланиши режалаштирилгани мулоқотларнинг янада самарали кечишига хизмат қилди.
Қатор нуфузли ташкилотлар вакиллари иштирокида ташкил этилган онлайн видео-конференция юқори савияда бўлиб ўтди. Унда Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Республика маънавият ва маърифат маркази, Имом Бухорий ва Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари, Тошкент ислом институти ҳамда таниқли олимлар, профессор-ўқитувчилар иштирок этди.
Шунингдек, анжуманда Кавказ мусулмонлари идораси раиси Шайхулислом Аллоҳшукур Пашазода, Кавказ мусулмонлари идораси раиси биринчи ўринбосари, муфтий Салмон Мусаев, Озарбайжон Республикасидан — Диний муассасалар билан ишлаш бўйича давлат қўмитаси раиси Мубариз Гурбанли, Озарбайжон илоҳият институти ректори Агил Ширинов, институт Фан ва инновациялар бўйича проректори Мирнияз Мурсалов, Озарбайжон – Ўзбекистон дўстлиги парламент гуруҳи раҳбари Элдор Иброҳимов, ушбу гуруҳ аъзолари - Жаваншир Пашазаде, Анвар Искандаров, Жейҳун Маммедовлар қатнашди.
Анжуманда Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик алоқалари янги босқичга кўтарилаётгани таъкидланди. Жумладан, илм-фан, алломалар илмий-маънавий меросини чуқур ўрганиш, кадрлар алмашинувини йўлга қўйиш, ҳамкорликда мунтазам равишда халқаро илмий-амалий конференциялар ўтказиш борасида ўзаро фикр алмашилди.
Тадбир иштирокчилари томонидан “Диний бағрикенглик давлат ва жамият ривожланишининг муҳим омили” мавзусида тўпланган бой тажрибалар, мулоҳазалар ҳамда таклифлар ҳақида маълумот берилди.
Таъкидланганидек, ҳозирги пандемия шароитида кишиларнинг бир-бирларига меҳр-оқибатли бўлишлари, инсоният бошига келган синовларни сабр-бардош, ақл-идрок билан енгиб ўтиши мақсадга мувофиқ. Диний бағрикенглик, миллатлараро тотувлик ҳар бир жамият ривожи учун муҳим аҳамият касб этиши яна бир бор таъкидланди.
Анжуман давомида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита ва Озарбайжон Республикаси диний ташкилотлар билан ишлаш давлат қўмитаси ҳамда Ўзбекистон халқаро ислом академияси ва Озарбайжон илоҳиёт институти ўртасида ўзаро ҳамкорликка қаратилган Англашув меморандуми имзоланди.
Илм-фан тараққиёти, соҳага оид олиб борилаётган тадқиқотлар, ўзаро ҳамкорликни кенгайтириш, исломшунослик ривожи йўлида ҳар иккала таълим муассасаси салоҳияти ва имкониятидан унумли фойдаланиш имзоланган Англашув меморандум бош мақсадларидан экани таъкидланди.
Шунингдек, анжуманнинг иккинчи қисми — уч йўналишда яъни, “Жамиятда диний бағрикенглик ва ҳамжиҳатликни таъминлаш: Ўзбекистон ва Озарбайжон тажрибаси”, “Диний қадриятларни сақлаб қолиш ва ривожлантириш”, “Исломий таълим ва замонавийлик” мавзуларида олиб борилди. Олимлар, соҳа вакиллари тўплаган ўз тажриба ва маълумотлари билан ўртоқлашишди.
Мазмунли ўтган мулоқот сўнгида Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги ҳамкорлик алоқаларини янада ривожлантириш, қадим илдизлари туташ халқларимизнинг дунё илм-фани тараққиётига беқиёс ҳисса қўшган алломаларимиз илмий-маънавий меросини чуқур тадқиқ этишда амалий ишларга ўтиш вақти-соати келгани билдирилди. Бунда диний бағрикенглик, миллатлараро тотувлик, ўзаро ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш давлат ва жамият ривожининг ажралмас бўлаги бўлиб хизмат қилиши яна бир бор исботланди.
Дин ишлари бўйича қўмита матбуот хизмати
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларидан лавҳалар: Қариндошлик ҳамияти (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт солномаси
“Ўзбекистон” нашриёт-матбаа ижодий уйи томонидан “Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг фаолият хроникаси” деб номланган тўплам нашрдан чиқарилди. Унда давлатимиз раҳбарининг 2016 йил сентябрь ойидан 2020 йил 1 январгача бўлган даврдаги сиёсий фаолияти солномаси батафсил акс эттирилган.
Маълумки, ушбу давр – “Янги Ўзбекистон”, “Ўзбекистон тараққиётининг янги босқичи” деган номлар билан Ватанимиз тарихида, жаҳон ҳамжамияти билан муносабатларимиз силсиласида ғоят муҳим ўрин эгаллаб келмоқда. Бу давр – Ўзбекистонни, жамиятимиз ҳаётидаги сиёсий-ижтимоий, иқтисодий муносабатларни бутунлай ўзгартирган, мамлакатимизни янги, демократик қиёфада жумлаи жаҳонга танитган даврдир.
Бу ҳақда юртимиз фуқаролари, экспертлар гуруҳлари билан бирга, дунё сиёсатида етакчи ўрин тутадиган давлат ва жамоат арбоблари, атоқли олимлар ва таҳлилчилар томонидан ҳам кўплаб ижобий фикрлар билдирилмоқда, энг юксак эътироф ва баҳолар айтилмоқда.
Мамлакатимиз китобхонларига тақдим этилаётган мазкур тўпламнинг энг муҳим хусусияти шундаки, унда кейинги йилларда Ўзбекистонда кечаётган шиддатли ва кенг кўламли ҳаётий жараёнлар тарихий ҳужжатлар, факт ва рақамлар, аниқ далиллар орқали акс эттирилади.
Кўҳна тарих шундан далолат берадики, бу ҳаётда янгилик қилиш, кўпчилик одамлар ўрганиб, кўникиб қолган эскича қолип ва андозаларни ўзгартириш ҳеч қачон осон кечмайди. Истаймизми, йўқми, бундай ҳаракат ҳар қандай шароитда ҳам очиқ ёки пинҳона тўсиқларга дуч келади. Айниқса, халқни уйғотиш, мудроқ қалбларга ҳаётбахш янги нафас олиб кириш, давлат ва жамият бошқарувини бутунлай янгилаш масаласи ислоҳотчи бўлиб майдонга чиқишдек буюк миссияни ўз зиммасига олган етакчи шахсдан янада улкан масъулият, жасорат ва донишмандликни талаб этади.
Ушбу тўплам ана шундай ўта мураккаб ва машаққатли, тарихий заруратга айланган жараёнлар янги Ўзбекистон ҳаётида қандай бораётгани ҳақида тўлиқ маълумот беради. “Ўзбекистон” деган улкан кемани янги тараққиёт уфқлари сари бошлаш, сиёсатшунослар ибораси билан айтганда, давлат ва жамият бошқарувида тарихий бурилиш ясаш Президент Шавкат Мирзиёев томонидан қандай амалга оширилаётгани китобда аниқ тизим асосида кунма-кун, ойма-ой ёритилган.
Одатда, мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳақида сўз борганда, давлатимиз раҳбари камтарлик билан “Биз ҳали изланишдамиз, ўрганишдамиз”, деб бу йўлда олдимизда бир-биридан муҳим ва долзарб вазифалар турганини таъкидлайди. Чиндан ҳам, ҳозирги вақтда юртимизда мамлакат етакчисидан тортиб барча бўғиндаги раҳбарлар янгича шароит, янгича муҳитда ишлашга, изланиб, ўрганиб, халқ билан мунтазам мулоқот асосида фаолият юритишга интилмоқда.
Айниқса, бутун дунё мамлакатлари қатори Ўзбекистонни ҳам четлаб ўтмаган коронавирус пандемияси шароитида ушбу тренд – устувор ҳолат янада яққол намоён бўлмоқда. Ана шу хусусият Ўзбекистонда кенг кўламли ўзгаришлар муваффақиятини таъминлаётган муҳим омиллардан бири бўлаётганини нуфузли халқаро эксперт ва таҳлилчилар ҳам эътироф этмоқда.
Шу маънода, Президент Шавкат Мирзиёев томонидан Ўзбекистонда янги, демократик ислоҳотларни бошлашда энг мақбул йўл танланди ва у ҳаётда қисқа муддатда ўзини тўла оқлади, деб айтишга бугун барча асослар бор.
Аввало, халқ давлат идораларига эмас, давлат идоралари халққа хизмат қилиши, аҳолининг ҳаёт даражаси ва сифатини яхшилаш давлат сиёсатининг бош мезони этиб белгиланди.
Иккинчидан, минтақа мамлакатлари билан яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик асосида фаол муносабатлар ўрнатиш ташқи сиёсат соҳасидаги устувор тамойил, деб эълон қилинди.
Учинчидан, дунёга очиқ бўлиш, умумэътироф этилган демократик принципларни амалда жорий этиш жаҳон ҳамжамияти билан самарали ҳамкорликнинг асосий йўналиши сифатида қабул қилинди.
Ҳозирги вақтда миллий тараққиётимизнинг бош ҳужжати бўлиб хизмат қилаётган, мамлакатимизни 2017–2021 йилларда бешта устувор йўналишда ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегиясида айнан ана шу тамойиллар энг муҳим қоидалар сифатида акс эттирилди. Юртимизда тинчлик ва барқарорликни мустаҳкамлаш, инсон ҳуқуқлари, эркинлик ва манфаатларини амалда таъминлаш, бозор иқтисодиёти принципларини ривожлантириш орқали халқ фаровонлигини ошириш, ташқи сиёсат соҳасида Марказий Осиё минтақасида дўстлик ва ҳамкорлик руҳини кучайтириш, дунёдаги ривожланган давлатлар қаторига кириш янги Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг бош мақсади этиб белгиланди.
Албатта, 34 миллионлик аҳолига эга бўлган, ўтган даврда кўплаб муаммолар тўпланиб қолган мамлакатнинг тақдири ва келажагини белгилаш борасида тўғри йўл танлаш – бу давлат раҳбаридан улкан ақл-заковат, билим ва тажриба, мустаҳкам ирода, жасорат ва азму шижоатни талаб этади. Айни вақтда танланган ривожланиш йўлини ижтимоий институтлар, таъсирчан механизмлар орқали ҳаётга татбиқ этиш, одамларни ислоҳотларнинг мақсади ва натижасига ишонтириш, бутун жамиятни руҳлантириб, улуғ мақсадлар сари сафарбар эта олиш – янада мураккаб вазифа, десак, ҳар томонлама тўғри бўлади.
Ана шундай ўта машаққатли вазифани амалга оширишда Шавкат Мирзиёев халқнинг ўзига таянди – фуқаролар билан доимий мулоқот олиб бориб, ҳар бир соҳа ва тармоқ бўйича бевосита учрашувлар, маслаҳат ва фикр алмашувлар ўтказиб, мавжуд муаммоларнинг самарали ечимини топмоқда. Бу мураккаб ижтимоий воқеа-ҳодисаларнинг қанчалик шиддат билан кечаётганини ушбу тўпламдан ўрин олган серқирра жараёнлар яққол тасдиқлайди.
2016 йил сентябрь ойидан буён 2020 йил январь ойига қадар ўтган вақт мисолида оладиган бўлсак, Президентимиз томонидан мамлакат ҳудудларига 129 марта сафар уюштирилгани, 69 та видеоселектор йиғилишлари, энг муҳим ва устувор масалалар бўйича 112 та йиғилиш ва муҳокамалар ўтказилганини кўрамиз. Ана шу қисқа фурсатда давлатимиз раҳбари томонидан 194 та қонун, 1106 та фармон, 1974 та қарор, 933 та фармойиш тасдиқланганини ҳам қайд этиш лозим.
Шу даврда Президент Шавкат Мирзиёев 40 марта чет давлатларга расмий ташриф буюрди, 24 та халқаро саммит ва анжуманларда иштирок этиб, уларнинг доирасида 60 та учрашув ўтказди. Бундан ташқари, хорижий давлат ва ҳукумат раҳбарлари бошчилигидаги 39 та нуфузли расмий делегация юртимизда қабул қилинди. Шунингдек, вазирлар, халқаро ташкилот ва компаниялар, хорижий ишбилармон доиралар раҳбарлари бошчилигидаги 166 та делегация билан музокаралар ўтказилди.
Шу вақт мобайнида чет давлатларнинг юртимизда иш бошлаган фавқулодда ва мухтор элчиларидан 32 нафаридан ишонч ёрлиқлари қабул қилиб олинган, хорижий давлат ва ҳукумат бошлиқлари, халқаро ташкилот раҳбарларига 1858 та мактуб йўлланган. Шу ўринда хорижий давлатлар раҳбарлари билан 113 марта телефон орқали мулоқотлар ўтказилганини ҳам таъкидлаш жоиз.
Президентимиз шу йиллар давомида юртимизда бўлиб ўтган 53 та тантанали маросимда иштирок этиб нутқ сўзлаган, шунингдек, халқимиз ва турли соҳа вакилларига 79 та табрик ва қутловлар йўллаган.
Буларнинг барчаси Ўзбекистон ўз миллий тараққиётининг янги босқичига қадам қўйган кейинги йилларда Президентимиз томонидан сиёсий-ижтимоий маконда амалга оширилаётган саъй-ҳаракатлар кенг кўлам касб этиб, Ватанимиз равнақи, халқимиз фаровонлиги йўлида туну кун тиним билмасдан, бор билим ва тажриба, куч ва имкониятлар сафарбар этилаётгани ҳамда бу жараён тобора кучайиб, янги сифат босқичига кўтарилиб бораётганидан далолат беради.
Агар давлат аҳамиятига молик биргина ҳужжатни ишлаб чиқиш ва қабул қилиш, бирон-бир расмий тадбирни ўтказиш қандай катта тайёргарликни, маънавий-интеллектуал, руҳий сафарбарликни, кенг кўламли ташкилий-амалий ишларни талаб этишини инобатга оладиган бўлсак, юқорида қайд этиб ўтилган рақамлар замирида тинимсиз изланиш ва меҳнат, чуқур таҳлил, келажакни олдиндан кўра билиш салоҳияти мужассам эканини англаш мумкин.
Таъкидлаш керакки, мазкур тўпламдан ўрин олган воқеалар хроникаси, қизғин ва бунёдкор жараёнлар занжири мамлакатимизда амалга оширилаётган ўзгариш ва ислоҳотлар ўтган вақт давомида амалий самарадорлик билан ривожланиб, ортга қайтмайдиган муқаррар тус олганини ҳам яққол намоён этади.
Шу маънода, тарихий жараёнларнинг қайноқ изларини ўзида мужассам этган ушбу тўплам мард ва олижаноб халқимиз Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида кейинги йилларда қандай оғир ва машаққатли, шу билан бирга, шарафли ривожланиш йўлини босиб ўтаётганини, ўз кучи, ўз салоҳияти билан янги Ўзбекистон давлатини барпо этаётганини бамисоли кўзгудек ёрқин акс эттиради. Таъбир жоиз бўлса, бу китобни янги Ўзбекистоннинг тараққиёт солномаси, деб аташ мумкин.
Тўплам бошқарув соҳаси ходимлари, академик доиралар, сиёсатшунос ва социологлар, таҳлилчи ва экспертлар, тадқиқотчи ва талабалар, мухтасар айтганда, Ўзбекистоннинг энг янги тарихи билан қизиқадиган барча кишилар учун мўлжалланган.
Ушбу китоб билан танишар экан, юртимизда яшайдиган ҳар бир инсон ўз ҳаёти, оиласи, фарзандлари, эл-юрти тақдирига дахлдор воқеа-ҳодисалар, ҳужжатлар мазмунидан атрофлича хабардор бўлади ва замонамиз тарихи ҳақиқатан ҳам барчамизнинг кўз ўнгимизда, айнан бизнинг иштирокимизда яратилаётганини чин дилдан ҳис этади.
ЎзА
Видеолавҳалар
