muslim.uz

Вторник, 09 Июнь 2020 00:00

Синовли кунлардан олинадиган сабоқлар

Ҳикмат излаганга ҳикмат бу дунё. Дарҳақиқат, инсонлар дунё қарашлари, яралиш моҳияти ҳақидаги тушунчалари ва руҳий кечинмаларидан келиб чиқиб ҳаёт синовларини турлича қарши олади.

Кимдир қийинчиликдан имон-эътиқоди мустаҳкамланиб, муҳим хулосалар чиқарса, яна кимдир изтиробга тушиб, руҳий ва жисмоний хасталиклар гирдобига тушиб қолади. Аслида тақдир гардиши инсон боши узра қай томонга қараб айланмасин, киши ўзини муносиб тутган ҳолда, ундан бир ҳикматни ўрганиши, ҳаёти учун асқотадиган зарур сабоқларни ўзлаштиришга интилиши лозим.

Хўш, инсон нега парвардигори томонидан синалади? Бу ҳақда Қуръони каримда синов ҳақидаги баъзи оятларни қисқача ўрганиш орқали жавоб топишга интиламиз.

Оятларга эътибор қаратсак, дунёнинг яратилишидаги асосий ҳикмат – бу синовдир. Яъни, ким чин бандалик йўлидан бораяпти, ким эса, тўғри йўлдан оғишаяпти. Ўткинчи дунё агар синовлардан холи, тўла-тўкис ҳаётдан иборат бўлганда эди бу Аллоҳнинг инсониятни яратишдаги ҳикматига мос бўлмай қоларди.

Синовлар ҳақида фикр юритганимизда қуйидаги қимматли хулосаларга келишимиз мумкин.

СИНОВЛАР ОДАМИЙЛИКНИ ЎЛЧАЙДИГАН МЕЗОНДИР

“Анкабут” сурасининг иккинчи оятида шундай дейилади: “Одамлар: “Имон келтирдик”, – дейишлари билангина, синалмаган ҳолларида қолдириладилар, деб ўйлайдиларми?!”.

Ушбу ояти каримада инсондаги энг катта камчиликлардан бири айтиб ўтилмоқда. Яъни, Аллоҳга иймон келтирдим, энди ҳамма нарса ўз-ўзидан яхши бўлади, ишларим фақат ўнгидан келади деган тушунча нотўғри экани, Аллоҳ таоло ҳамма нарсанинг яхшисини ёмонидан, ҳақиқийсини сохтасидан ажратиш учун бу дунёда синов-имтиҳон қоидасини жорий қилиб қўйганини баён қилмоқда.

Зеро, жамият орасида яшаётганлар фаровонлик кунларида аҳил-иноқ. Қийинчилик вақтида эса, айримларни ўзи учун қайғуриб, ўзгадан йироқ бўлишга ҳаракат қилаётганига гувоҳи бўламиз.

Демак, синовлар одамийлигимизни ўлчовчи, ҳақиқий мўмин-мусулмонмизми, ёки иймонимизда камчилик борми шуни ажратиб берувчи илоҳий мезондир.

СИНОВЛАР САБРЛИ БЎЛИШГА ЎРГАТАДИ

Синов етганда унинг биринчи муолажаси сабрдир. “Бақара” сурасининг 155-оятида “Сизларни бироз хавф-хатар, очлик (азоби) билан, молу жон ва мевалар (ҳосили)ни камайтириш йўли билан синагаймиз” дейилгач, унинг ортидан “(Шундай ҳолатларда) сабр қилувчиларга хушхабар беринг (эй, Муҳаммад)!” деб айтилиши мусибат етганда биринчи галда сабрли бўлиш кераклигини уқтирмоқда.

Ҳадиси қудсийда Аллоҳ азза ва жалла бундай марҳамат қилади: “Эй бандаларим, Мен бандалар ичидан бир мўмин кишини (бирон мусибат етказиб) имтиҳон қилсам, у Менга ҳамд айтиб синовимга сабр қилса, у ўша жойидан турганида онаси туққан кундагидек хато-гуноҳларидан пок бўлиб туради”.

Мусибат келгач, биз ҳар қанча бетоқат бўлмайлик, унинг сояси Аллоҳ хоҳлаган вақтгача бошимиздан кетмаслигини чуқур англашимиз лозим. Агар биз сабр қилиб, шукрда бардавом бўлсак, қийинчиликни ўз фойдамизга бурган, бундан дунёмиз учун яхшилик, охиратимиз учун заҳирани қўлга киритган бўламиз.

МУСИБАТ ИНСОННИ ТОБЛАЙДИ

Ҳаёт синовлардан ҳоли бўлмаслиги барчага аён ҳақиқатдир. Одатда биринчи келган синов жуда оғир туюлади. Вақт ўтиши билан эса киши унга мослашади, иродаси мустаҳкамланади. Бу эса навбатдаги синовларнинг нисбатан енгил кечишини таъминлайди. Шунинг учун қийинчиликнинг илк дамларида сабр қилиш ўта муҳим саналади. Кейинчалик унга кўникиб қолиш ҳам ҳақиқий сабр ҳисобланмайди. Ҳадиси шарифларда бежизга “Ҳақиқий сабр аввалги зарба пайтдагисидир” дейилмаган. (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти)

Луқмони Ҳаким шундай деган: “Болажоним! Олтин олов билан синалади. Солиҳ банда бало билан синалади. Аллоҳ бир қавмни яхши кўрса, уларни бало билан синайди. Ким рози бўлса, унинг учун розиликдир. Ким ғазаб қилса, унинг учун ғазабдир”.

Абдулқодир Жийлоний ҳам: “Эй ўғлим, мусибат-бало сени ҳалок қилиш учун келмайди, сабрингни синаш учун келади”, деб айтган.

СИНОВ ЕТГАНДА БИРИНЧИ ГАЛДА АЛЛОҲ БИЛАН АЛОҚАНИ МУСТАҲКАМЛАШ ЛОЗИМ

Синов етганда инсон аввало Аллоҳ билан алоқани мустаҳкамлаш, унга янада қаттиқроқ боғланиши керак. Бу ҳам илоҳий таълимот бўлиб, юқоридаги оятнинг давомида “Уларга мусибат етганда: “Албатта, биз Аллоҳнинг ихтиёридамиз ва албатта, биз унинг ҳузурига қайтувчилармиз”, – дейдилар” (“Бақара” сураси, 156-оят) дейиш билан мусибат етганда ўзига дуо қилиш, инсон унинг мулки эканини эслаши лозимлиги таълим берилган.

Бу дуо Қуръони каримда “Иннаа лиллаҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун” деб талаффуз қилинади ва қисқача “истиржо” дейилади. Бизга етган мусибат каттами ёки кичик, унга сабр қилиб, истиржо айтишни одат қилишимиз керак. Ҳадиси шарифда: “Бирортангизнинг оёқ кийими ипи узилса ҳам, истиржоъ айтсин” дейилган.

СИНОВГА САБР ҚИЛИШНИНГ ЭНГ БУЮК МУКОФОТИ

Хўш, синовларга сабр қилдик, бунинг натижасида нималарга эришамиз? Қийинчиликлар кетади, сабр қилганимиз учун мукофот тариқасида кўплаб неъматлар билан сийланамиз. Хусусан, Қуръони каримда “ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (“Шарҳ” сураси, 5-оят.), дейилган.

Шунинг билан бирга турли руҳий ва жисмоний дардлардан ўзимизни ҳимоялаган бўламиз. Яна талай яхшиликларга эришишимиз мумкин. Лекин, бу сабрнинг энг буюк мукофоти эмас. Сабрнинг энг буюк мукофоти “Айнан ўшаларга Парвардигорлари томонидан салавот (мағфират) ва раҳмат бордир ва айнан улар, ҳидоят топувчилардир” (“Бақара” сураси 157 оят), деб сифатланган бандалар сафига қўшилишдир. Яъни, сабрнинг энг буюк мукофоти Аллоҳнинг мағфирати, меҳрибончилиги ва тўғри йўлга бошлашидир. Банда бундан ортиқ мукофотга эриша олмайди.

Бугунги кунда дунё аҳли бошига турли синовлар келмоқда. Айниқса, коронавирус пандемияси осуда кунларимиз қадри нақадар юксаклигини ҳар дақиқа бизга эслатмоқда. Бироқ шуни унутмаслигимиз керакки, бу касаллик ҳақида қанча кўп ўйласак, ундан бунданда кўпроқ ҳикматларни илғаб олишимиз мумкин. Хусусан, катор ривожланган давлатлар касаллик олдида ожиз қолаётган бир пайтда давлатимизнинг унга қарши қандай чоралар кўргани, шундай мураккаб вазиятда ҳам халқни беэътибор қолдирмасдан меҳр-муравват ва ғамхўрлик кўрсатгани, аҳолимизда эса, бирдамлик ва олийжаноблик, ўзгалар дарди билан яшаш ҳисси ҳалигача мустаҳкам эканига гувоҳ бўлдик. Энг асосийси, Аллоҳнинг чексиз қудрат соҳиби экани ва барча нарса унинг иродасига боғлиқлигини яна бир бор теран англаб олдик.

Демак, бугунги синовли кунларда биздан талаб этилаётган тартиб-қоидаларга риоя қилиб, ўзгалар ҳаётини хавф остига қўймасдан ўзимизни эҳтиёт қилсак ва озгина сабрли бўлсак, мусибат ортидан албатта ёруғ кунларга етамиз.

Усмонхон МУҲАММАДИЕВ,

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими

Бўлим Мақолалар

Вторник, 09 Июнь 2020 00:00

Исломда аёлнинг энг муҳим ўрни она ва хонадон бекаси бўлишдир

8 июнь куни Жаҳонда Халқаро “Уй бекалари ва уй беклари куни” куни нишонланди. Мехикодаги аёллар Миллий институти ходими Габриэла Дельгадо ҳали расмий мақомга эга бўлмаган ушбу байрамни нишонлашни таклиф қилди.
islamisemya.com маълумотлари бўйича, у бундай байрамни нишонлашнинг муҳимлигини айтар экан, ортиқча феминистик фаолият уй-рўзғор ишларини олиб борадиган ва кундалик масалаларга ўзини тўлиқ бағишлайдиган кишилар ишининг қиймати ва аҳамиятини йўқотишига олиб келишини таъкидлайди.
Габриэла Дельгадо уй бекалари фаолиятининг жамият учун муҳимлигини таъкидлади, чунки уларнинг бевосита ёрдами оилавий муносабатларни мустаҳкамлайди ва мамлакатнинг келажакдаги фуқаролари тарбияланадиган ҳақиқий микроиқлимни яратади. Ва, албатта, уйда қулайлик яратишдан кўра нима муҳимроқ бўлиши мумкин?
Уй хўжалигини бошқариш – ҳеч иккиланмай ўқитувчилар, ҳайдовчилар, шифокорлар ва бухгалтерлар фаолияти билан таққослаш мумкин бўлган мураккаб ишдир. Тозалаш, ювиш, овқат пишириш, даволаш ва оила бюджетини юритиш фақат қисман маиший техника фойдаланиш билан алмаштирилади. Деярли барча юмушлар қўлда бажарилади. Бундан ташқари, уй бекаларининг иши тўхтамайди, бу 24 / 7 режимидаги меъёри белгиланмаган иш куни.
Исломда аёлнинг энг муҳим ўрни уйда она ва хонадон бекаси бўлишдир. Муслима барча оила аъзоларига қулайлик ва шинамлик яратади, уйдаги уйғун руҳий микроиқлим ҳукмронлик қилиши устидан кузатиб туради. Бугунги кунда, кўпчилик муслима аёллар бир кўринишда сокин ва унчалик сезилмайдиган турмуш тарзини олиб борадиган оддий уй бекаларига ўхшашади. Бироқ, уларнинг оила ва умуман жамият тараққиётига қўшган ҳиссаси қанчалик муҳим эканлигини тасаввур қилиш қийин!
Чақалоқлик ёшидан адекват оналик боланинг психологик мойилликларини шакллантиради, бу эса келажакда: эмпатия даражаси, сезгирлик, ўз-ўзини баҳолаш, қарамликнинг хилма хил турлари ва таъсирларга мойиллиги, атрофдаги дунёга муносабат, яратувчанлик тенденцияларида ўз ифодасини топади.
Аёлдан ва у томонидан яратилган оила ўчоғидан идеаллар ва қадриятлар ўзлаштирилади ва илдиз отади. Она болаларининг индивидуал хусусиятларини фақат ўзи билган ҳолда уларнинг кучли томонларини ривожлантиришга хизмат қилиши, болага муносиб бир услубда таълим бериши ёки уни танлаган таълим тизимига мослашишига ёрдам бериши мумкин.
Шу билан бирга аёллар Ислом жамиятининг энергия маркази вазифасини ўтайди. Эркаклар ташқи аломатлар ва бевосита жамият саҳнасидаги ҳаракат учун масъул бўлса, аёллар ички моҳиятни ифодалайди. Хотинларнинг эрларга таъсири инкор этилмайди. Яхши хотин ўз уйида нафақат эри куч-қувват тўплайдиган қулай муҳит ҳудудини яратади, балки у учун туганмас илҳом манбаи, мотиватор, мафкуравий ҳамкор ва маслаҳатчи, дўст ва ёрдамчи сифатида ҳам хизмат қилади.
Аёлларнинг хусусиятлари уларга жамиятнинг боғловчи ва юмшатувчи таркибий қисми бўлиш имконини беради. Улар меҳр-муҳаббат, раҳм-шафқатнинг марказидир. Катта мослашувчанлик ва ҳамдардликка эга бўлгани ҳолда улар табиий равишдаги тинчликпарварлик ва уйғунлик манбалари ҳисобланишади.
Исломда аёл киши ҳеч бир тўсқинликсиз худди эркаклардек барча иш ва фаолият билан эркин шуғулланиши мумкин. Бироқ, у эркак киши унинг ўрнини боса олмайдиган ўзига хос мавқеда қадрланади. Муслиманинг аёл сифатидаги кучи ва таъсири шу қадар каттаки, уни бугунги кунда ҳаттоки ўзга дин вакиллари ҳам тан олишмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари

Понедельник, 08 Июнь 2020 00:00

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларидан лавҳалар: Нил дарёсига мактуб (Аудио)

ЎМИ матбуот хизмати

Бўлим Аудио

Понедельник, 08 Июнь 2020 00:00

Ўзбекистонда экологик ва зиёрат йўналишларини уйғунлаштирган турлар яратила бошланди

Бугунги кунда, бутун дунёда COVID-19 коронавирус пандемияси оқибатида юзага келаётган инқироз даврида мамлакатимизда туризм соҳасини сақлаб қолиш, жонлантириш ва ривожлантириш муҳим вазифалардан бири ҳисобаланади.
Айниқса, пандемия сабабли ўтказилаётган карантин тадбирлари даврида янги туристик маршрутлар ва хизматларнинг турларини татбиқ этиш мақсадга мувофиқ бўлиб, бу борада нодавлат нотижорат ташкилотлари томонидан бир қатор ишлар олиб борилмоқда. Хусусан, Ўзбекистон гидлар уюшмаси экологик ва зиёрат йўналишини уйғунлаштирган турларни яратишни бошлади.
uzbektourism.uz сайти хабар беришича, ушбу турларнинг биринчиси Тошкент вилоятининг шимоли-шарқий қисмида амалга оширилади. Ўзбекистонда илк маротаба табиатнинг бетакрор гўзаллиги ва зиёрат масканлари уйғунлашган маршрутлар туристларга таклиф қилинади. Саёҳат шубҳасиз, ватандошларимиз ва юртимиз меҳмонлари учун қизиқарли бўлади.
Мазкур янги туристик маршрут Хожикент петроглифларини, Чорвоқ сув омбори, Бурчимулла қишлоғининг тош уйларини, Боғустон қишлоғидаги Шайҳ Умар Валий Бўғустоний зиёрат мажмуасини ҳамда маҳаллий аҳоли ҳикояларига кўра Нақшбандия тариқати асосчиси Бахауддин Нақшбандий ташриф буюрган сирли ғорни ўз ичига олади.
“Тошкент вилоятида жойлашган Яккатут ва Нанай қишлоғининг меҳмондўст аҳолиси билан мулоқот қилиш, у ердаги гўзал манзаралар ҳеч кимни бефарқ қолдирмайди” дейди – Ўзбекистон гидлар уюшмаси раиси Наргиза Саломова.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари

Понедельник, 08 Июнь 2020 00:00

Масжидда карантин қоидаларига риоя қилайлик!

Жорий 2020 йил бутун дунё халқи қатори биз учун ҳам улкан синовли йил бўлди. Дунё бўйлаб тарқалган коронавирус (COVID-19) инфекцияси барча мамлакатлар ва инсониятни қийин имтиҳондан ўтказмоқда. Аллоҳга шукрлар бўлсинки, давлатимиз раҳбари бошчилигида масъуллар томонидан олиб борилган саъй-ҳаракатлар ортидан юртимизда карантин чоралари аста-секин юмшатилмоқда.

Куни кеча эълон қилинган Республика махсус комиссияси хабарида карантин талабларига амал қилиш асосида айрим фаолият турларига рухсат берилди. Жумладан, 2020 йил 8 июндан бошлаб фақат «яшил» ҳудудлар сарасига кирувчи масжидлар фаолиятини бошлаши, ушбу масканларда 5–8 июнь кунлари санитар чоралар кўрилиши маълум қилинди.

Шукрлар бўлсинки, бугун эрта тонгдан «яшил» ҳудуд тоифасидаги туман ва шаҳарларда карантин қоидаларига амал қилган ҳолда масжидларда бомдод намозини адо этилди. Мухлис халқимиз қалбига хурсандчилик инди. Қарийб уч ой давомида жамоатдан холи бўлиб қолган масжидларимиз мўмин-мусулмонларни қайта бағрига чорлади. Дарҳақиқат, бу дамлар интиқлик билан кутилганди. Сабр-тоқат ила қилинган дуо ва илтижолар ижобат бўлиб, масжидлар эшиги очилди. Бироқ ҳали касаллик хавфи тугамагани, шу боис бир қатор карантин талаблари амалда эканини унутмаслик лозим. Бу ҳақда “Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг карантин даврида масжидлар фаолиятини ташкил этиш юзасидан баёноти”да ҳам таъкидланди.

Фурсатдан фойдаланиб, баёнотда қайд этилган айрим жиҳатларга эътибор қаратиш лозим:
– Ҳар бир намозхон тиббий ниқобда бўлиши, масжидга киришда қўлларини дезинфекциялаш воситасидан фойдаланиш лозим!
– “Худони айтгани бўлади-да!” деб сабабларни бажармаслик мўминга хос иш эмас. Зеро, касаллик хавфи туғилиб турган бир вақтда масжидга чиқишда тиббий ниқобда бўлиш ва дезинфекциялаш воситасидан фойдаланиш касалликни олдини олиш борасида кўрилган сабаблардан бири демакдир. Салафи солиҳлар ҳам ҳаётлари давомида ҳар қандай ишда аввал сабабни келтириб, ундан кейин Аллоҳга таваккул қилардилар. Қолаверса, боболаримиз ҳам “Асрамаса даво йўқ, асраганга бало йўқ” дея бежиз айтишмаган.

– Масжидда қўл бериб ёки қучоқлашиб саломлашилмайди!
– Шу ўринда сийратдан бир мисол: Сақиф қабиласидан мохов касаллигига чалинган бир одам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига байъат бергани келади. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сен ортингга қайтавер, биз сени байъатингни қабул қилдик”, дейдилар. Ушбу ривоятдан келиб чиққан ҳолда уламолар Пайғамбар алайҳиссалом касал киши соғларга касалини юқтириб қўймаслиги чорасини кўрдилар ва бу билан умматга таълим бердилар, деганлар. Шундай экан, касаллик хавфи мавжуд бир пайтда қўл бериб саломлашиш ёки қучоқлашиб кўришишдан сақланиб туриш мақбулдир.

– Расман рухсат берилгунга қадар жума намозлари ташкил этилмайди!
– Шуни ёдда тутмоқ лозимки, Республика махсус комиссиясининг қарорига мувофиқ айни вақтда карантин мезонларига амал қилган ҳолда “яшил” ҳудуд тоифасига кирувчи масжидлардагина ибодатлар адо этилмоқди. “Сариқ” ва “қизил” ҳудудларда эса карантин талаблари ўзгаришсиз қолмоқда. Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан берилган маълумотга кўра, Республикада мавжуд 2068 та масжиднинг 1368 таси “яшил” ҳудуд тоифасига киришини ҳисобга олганда, кимдир кунлик намозларни масжидда адо этиш бахтига муваффақ бўлиб турган пайтда бошқалар “сабрда давом этмоқдалар”.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда бандаларини сабрга чақириб, “Албатта, қийинчилик билан бирга енгиллик ҳам бордир”, деб марҳамат қилган. Ҳали булар ҳам ортда қолади, инша Аллоҳ.

Илоҳо, тез фурсатларда касаллик хавфи бутунлай бартараф бўлиб, масжидларимиз жамоат ила тўлиб, жума намозларини ҳам жамоат бўлиб адо этишни барчамизга насиб қилсин!

Раҳматуллоҳ ЖАЛИЛОВ,
ЎМИ Фарғона вилояти вакиллиги ходими

Бўлим Мақолалар