muslim.uz
Умматнинг кўз ёши сел бўлган кун
Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг боқий дунёга кўчишлари ва ўша куннинг яқинлашганига бир неча оятлар орқали ишора қилинган эди. Бироқ саҳобаи киромлар видолашув онларининг яқин қолганини билсалар-да, Пайғамбаримизга қаттиқ муҳаббатлари боис, бундай мусибатни ақлларига, тасаввурларига сиғдира олмас эдилар. Лекин, Муҳаммад алайҳиссалом ҳам ўзлари айтганларидек, Аллоҳ таолонинг бандаси эдилар.
Сафар ойининг охирлари эди. Расулулоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тўсатдан касалланиб қолдилар. Бу беморлик ўн уч кун давом этди. Ниҳоят, видо куни эшик қоқди. Имом Байҳақийнинг Жаъфари Содиқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилишларича: “Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бетобликлари зиёда бўлиб, фоний дунёдаги умрларидан уч кун қолганда ҳузурларига Жаброил алайҳиссалом келиб:
– Эй, биродарим Муҳаммад, Аллоҳ таоло ҳурматингиз учун мени юборди. Аҳволингизни билиб турган бўлса-да: “Ҳабибим қандай?” деб сўради. Ҳолингиз яхшими, ё пайғамбарлар саййиди? – дедилар.
– Машаққатда, ғам-қайғудаман, – дедилар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам.
Жаброил алайҳиссалом иккинчи ва учинчи кунлари ҳам келиб сарвари оламдан ҳол-аҳвол сўради. Пайғамбаримиз бу кунларда ҳам аввалги жавобни бердилар. Жаброил алайҳиссалом душанба куни келганларида:
– Ё, Аҳмад, мана, Азроил келди, у остонада турибди, киришга ижозат сўрайди, илгари ҳеч кимдан рухсат сўраган эмас, бундан кейин ҳам ҳеч кимдан изн сўрамайди, – дедилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рухсат бергач, Азроил алайҳиссалом кириб айтдиларки:
– Эй, Муҳаммад, Аллоҳ таоло мени сизнинг хизматингизга юборди. Нимани буюрсангиз шуни қиламан, муборак жонингизни олишга амр этсангиз оламан, йўқса қайтиб кетаман.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Жаброилга қарадилар. Руҳул Амин айтдиларки:
– Эй, Муҳаммад, Аллоҳ таоло сизга муштоқдир.
Раббининг муштоқлигини англаган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қаршисида турган Азроил алайҳиссаломга юзланиб:
– Ё, Азроил, ўз ишингизга машғул бўлинг! – дедилар.
Шунда Жаброил алайҳиссалом:
– Ё, Хотамул анбиё, дунёдан менинг ҳожатим сиз эдингиз. Ер юзига ваҳий келиши сиздин кейин тўхтайди, энг сўнгги ваҳий мана шулдир, — дедилар.
Бу воқеа милодий 632 йилнинг 11 июнида, душанба куни рўй берган эди. Рисолатпаноҳ Пайғамбаримизнинг рухсатларига кўра Азроил алайҳиссалом ўз ишига машғул бўлдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аҳволлари оғирлашди. Шунда Пайғамбаримиз: ”Ё, Азроил, шу дақиқадан қиёматга қадар умматларимнинг жон бериш азоби қанча бўлса, шу қаттиқликнинг барчасини менга юклагил. Токи, умматларим жон бериш азобидан қутулсинлар”, дедилар. Буни эшитган Малак ул мавт айтдиларки: ”Ё, Расулаллоҳ, мен сизнинг бошингизда ўтиргандан кейин Аллоҳ таолодан етмиш маротаба дўстим Муҳаммаднинг жонини осонлик билан олгин, бошқаларникидек олмагин, деган фармон келди”.
“Қисаси Рабғузий”да баён қилинишича, Пайғамбаримизнинг жонлари бўғизларига келганда Жаброил алайҳиссалом етмиш минг фаришта билан йиғлаб келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга етти осмон фаришталари аза тутаётганини, жаннатлар эшиги очилиб, ҳурлар юзларидан ниқобларини кўтариб, қўлларида нурдан бўлган жомлар олиб, Пайғамбаримизнинг қутлуғ жонларига наззора қиламиз, деб турганларининг хабарини етказади.
Шунда Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам Руҳул Аминдан Аллоҳ таоло амали кам умматлари билан қандай муомала қилишини сўрадилар. Жаброил алайҳиссалом яна кўкка чиқиб кетадилар-да, қайтиб келиб бу хабарни етказдилар:
– Эй, Муҳаммад, Ҳақ таоло айтдики: “Хотиржам бўл. Мусо қўлидаги асосини отиб барча кофирларни, сеҳр ва туғёнларни йўқ қилгани каби сенинг бир оғиз сўзинг билан барча осий умматларингнинг дафтарларини раҳмат суви билан ювиб поклагайман”.
Пайғамбаримизнинг фоний дунёдан боқий дунёга кўчишлари мусулмонларни қаттиқ қайғуга солди. Уларнинг ақли бошидан учиб, ҳоли паришон бўлди. Бир зумда Мадина шаҳри қайғуга тўлиб кетди. Жудоликка дош беролмаган Абдуллоҳ ибн Унайс ўша заҳоти жон таслим қилди. Ҳазрати Умар (р.а.) ҳушини йўқотди, қиличини яланғочлаб: ”Расулуллоҳ ўлгани йўқ, ким уни ўлди деса, чопиб ташлайман”, деб югурар эдилар. Ана шундай қайғули бир пайтда ҳазрати Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу матонат кўрсатдилар. Аллоҳ таоло у кишининг кўнглига ажиб бир хотиржамлик берди. У зот Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан видолашганларидан кейин ташқаридаги шовқин-суронни эшитиб, минбарга чиқдилар-да, Аллоҳ субҳонаҳу таолога ҳамду сано, Пайғамбаримизга дуруду саловотлар айтиб, сўнгра бир ваъз ўқидилар:
– Эй, одамлар! Кимки Муҳаммадга ибодат қилиб, унинг бандаси бўлса, билсинки, Муҳаммад ўлди. Агар Аллоҳга ибодат қилиб, Аллоҳнинг бандаси бўлса, Аллоҳ ўлгани йўқ, у доим тирикдир. Аллоҳ таоло +уръони каримда марҳамат қилган:
“Муҳаммад фақат бир пайғамбар, холос. Ундан илгари ҳам пайғамбарлар ўтгандир. Бас, агар у (яъни Муҳаммад алайҳиссалом) вафот қилса ёки ўлдирилса, яна орқаларингга қайтиб кофир бўласизларми? Ким динидан қайтар экан, унинг зиёни ўзига бўлади. Аллоҳга зарар етказа олмайди. Аллоҳ эса (йўлларидан қайтмай) шукр қилгувчи бандаларини муносиб мукофотлайди” (“Оли Имрон” сураси, 144-оят).
Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ана шу ояти карима ва пайғамбаримизнинг боқий дунёга кўчишлари билан боғлиқ бошқа оятларни ўқиганларидан сўнг даҳшатга тушиб, ҳушини йўқотган кишилар бироз ўзига келдилар.
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу бу сўзларни эшитганларидан сўнг мусибат зўрлигидан мазкур оятлар хаёлидан фаромуш бўлиб қолганини эслагани ва ҳушига келиб:
«Уларга мусибат етганда: «Албатта, биз Аллоҳнинг мулкимиз ва албатта, биз Унинг сари қайтувчилармиз» оятини ўқиб ўзларига тасалли берганини айтган эканлар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак жасадларини дафн қилиш тадориги бошланди.
У зот соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳазрати Али ювдилар. Устидаги кийимларини ечишмади. Бу шарафли ишда ҳазрати Аббос ва у зотнинг ўғиллари Фазл ва Қусам, Усома бин Зайд ҳамда Пайғамбаримизнинг озод қилган қуллари Шухрон розияллоҳу анҳулар иштирок этдилар.
Алихонтўра Соғунийнинг “Тарихи Муҳаммадий” асарида келтирилишича, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам “Мени Али ювсин, ўзга одам ювмасинким, ундан бошқа кишининг кўзи менинг авратимга тушиб қолса кўр бўлиб қолгай”, деб васият қилган эканлар. Шу васиятга биноан Усома билан Фазл кўзлари боғлиқ ҳолда парда ортидан ҳазрати Алига сув узатиб турдилар. Ҳазрати Аббос ва Қусам сув қуйишиб, ўнг ва сўлга ағдаришиб Али розияллоҳу анҳуга ёрдамлашдилар.
Ювиб бўлганларидан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам пахтадан бўлган учта яманий кийимга кафанланди. Расуллуллоҳга қандай кафан қилинган бўлса умматларига ҳам шундай кафан қилиш суннат бўлди.
Расулуллоҳни қаерга дафн этиш масаласида йиғилганларга ҳазрати Абу Бакр Сиддиқ Пайғамбаримизнинг ”Аллоҳ таоло пайғамбар қайси жойни ёқтирса ўша жойда қабз қилади”, деганларини эслатдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизнинг ҳужраларида, Оиша онамизнинг бағрида жон бердилар. Шунинг учун У зоти муборак шу жойнинг ўзига дафн этилдилар.
Дунё яралгандан бери не-не мусибатларнинг гувоҳи бўлди. Бироқ бу ёруғ оламда Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидек мусибат бўлмаган ва бундан кейин ҳам бўлмаяжак. Чунки у зот қолдирган бўшлиқ то қиёматгача тўлмагай! Бироқ у зотни биз мудом соғинсак, кўргимиз келса не қилайлик? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу саволга жавоб ўлароқ айтгандиларки, мўминлар билан учрашажак жойимиз Ҳавзи Кавсар бўйидадир. Аллоҳ таолодан илтижо қилиб сўраганимиз шуки, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан Ҳавзи Кавсар бўйида учрашажак мўминлар орасида сизу биз ҳам бўлайлик! Илоҳо, бизларни ана шу саодатга муяссар қил!
Дамин ЖУМАҚУЛ
Шавкат Мирзиёев Қорақалпоғистонда
Бугун, 15 декабрь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Қорақалпоғистон Республикасига ташриф буюрди. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.
Давлатимиз раҳбари 2017 йил 20-21 январь кунлари Қорақалпоғистонда бўлиб, ҳудуд иқтисодиётини ривожлантириш, ижтимоий шароитларни яхшилаш бўйича тизимли чора-тадбирларни белгилаб берган эди. Ўтган вақт мобайнида улар тўла амалга оширилди. Ташриф якунларига кўра, ишлаб чиқилган дастурга мувофиқ, саноатни ривожлантириш борасида умумий қиймати 160 миллиард сўмга яқин 242 та лойиҳа бажарилди. Бу қарийб 4 мингта иш ўрни ташкил этиш имконини берди. Мисол учун, Қораўзак туманидаги “Қорақалпоқ цемент” корхонасида биринчи босқичда йилига 200 минг тонна цемент, Нукус шаҳридаги “Техник глобал” корхонасида “Самсунг” бренди остида йилига 150 минг дона телевизор, “Нукус полимер” корхонасида йилига 8 минг тонна полиэтилен труба ва хўжалик буюмлари ишлаб чиқариш йўлга қўйилди.
Тўрткўл туманидаги “Вегатекс глобал” корхонасида йилига 5 минг тонна ип-калава ишлаб чиқарилмоқда.
Қорақалпоқ эли учун ниҳоятда муҳим ва долзарб масала бўлган ичимлик суви муаммоси йиллар давомида ҳал этилмай келаётган эди. Шуни инобатга олиб, қисқа вақт давомида 101 километрлик “Қўнғирот-Мўйноқ” сув қувури ва “Қўнғирот” сув тақсимлаш иншооти қуриб битказилди. Бунинг натижасида Мўйноқ туманидаги 25 минг аҳоли тоза ичимлик суви билан таъминланди.
Бундан ташқари, инвестиция дастурига мувофиқ бюджет маблағлари ва Оролбўйи ҳудудини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан мавжуд сув тармоқлари реконструкция қилинди ва янгиланди. Шу тариқа 35 та аҳоли пунктида 50 мингдан зиёд одам ичимлик суви билан таъминлангани бу борадаги ишларнинг изчил давоми бўлди.
Нафақат Қорақалпоғистон, балки бутун мамлакатимизнинг фахри бўлган, дунёда “Саҳродаги Лувр” деб шуҳрат қозонган И.Савицкий номидаги Қорақалпоқ давлат санъат музейининг муҳташам иккинчи корпуси қурилиб, юксак халқаро стандартлар асосида жиҳозланди ва фойдаланишга топширилди.
Қорақалпоқ давлат ўлкашунослик музейи биноси, Ўзбекистон Қаҳрамони Ибройим Юсупов номидаги иқтидорли болалар мактаби, Амир Темур номидаги истироҳат боғи, замонавий имкониятларга эга бўлган йирик спорт мажмуаси бунёд этилди. Имом Эшон Муҳаммад жоме масжиди реконструкция қилиниб, фойдаланишга топширилди.
Бундай ўзгаришлар барча туманларда, қишлоқ ва овулларда рўй берди. Ҳудуд иқтисодиёти ривожланди, аҳоли турмуш даражаси ошди. Энг муҳими, одамлар буни ўз ҳаётларида сезмоқда.
Шу боис Қорақалпоғистон аҳолиси Президентимизнинг бу галги ташрифини ҳам кўтаринкилик билан кутди. Ташриф доирасида, шу пайтгача бажарилган ишларни таҳлил қилиш, барча соҳаларни ривожлантириш бўйича келгуси икки йилда амалга оширилиши зарур бўлган устувор йўналишлар ва долзарб вазифаларни белгилаб олиш режалаштирилган.
ЎМИ Матбуот хизмати
Жаннатда Расулуллоҳ билан бирга бўлувчи инсон
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам етимларни тарбия қилиш, парваришлашга тарғиб қилганлар ва улар ҳимоясининг ҳақи тўғрисида ҳам огоҳлантирганлар, ўзлари ҳам бу ахлоқи ҳамидага амал қилиб, етимлар ҳимоясида ўрнак бўлганлар.
Умму Саийд бинти Муррадан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўз етимини ёки бегона етимни кафолатига олиб, агар Аллоҳга тақво қилса, мен билан жаннатда мана бундай бўлади” дедилар ва икки (кўрсатгич ва ўрта) бармоқларига ишора қилдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонларнинг уйлари ичида энг яхшиси етимга яхшилик қилинадиган уйдир. Мусулмонларнинг уйлари ичида энг ёмони ундаги етимга ёмонлик қилинадиган уйдир”, дедилар. Сўнгра икки бармоқларига ишора қилиб: “Мен ва етимнинг кафили жаннатда мана бундаймиз” дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳ азза ва жалла учун бир етимнинг бошини силаса, қўли нечта сочнинг устидан ўтса, шунча ҳасанот ёзилади. Ким ўз ҳузуридаги етим қизга ёки болага яхшилик қилса, мен ўша одам билан жаннатда мана бундай бўламан” деб икки бармоқларини яқинлаштирдилар (Имом Абу Дардо ривояти).
Амр ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ота-онадан етим қолган қизчани у беҳожат бўлгунича тарбия қилса, унга албатта жаннат вожиб бўлади” дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ учун уйларнинг энг яхшиси унда иззат-икром қилинадиган етим бор уйдир”, деганлар (Имом Байҳақий, Имом Табароний ривояти).
Мулоҳаза қилсангиз, бошдаги сочнинг саноғи минг-минглабни ташкил этади. Ким етимга меҳр кўрсатиб, унинг бошини силаса, ўша соч толаси баробарида ажр-мукофот ваъда қилиняпти. Бу албатта, етимнинг бошини силаганга, аммо унинг бошини силашлик билан бир қаторда унга таълим-тарбия, озиқ-овқат, кийим-бош, айни пайтда, бошпана берган, умрини унинг камолга етишига сарф қилган саховатпеша инсонлар оладиган ажру мукофотнинг ҳисобига етиб бўлмаса керак. Хусусан, етимпарвар хонадонга берилган баҳони Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларидан ўқиб кўрганингиздан кейин ўша хонадонга муҳаббатингиз, ҳурматингиз ошмай қолмайди. Чунки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдаги энг яхши хонадон етими бор хонадан деб таъриф бердилар.
Бинобарин, ҳар бир хонадон жамиятнинг ана шу қатламига эътибор қаратса, қанчалар мукофотга эга бўлиши ҳадиси шарифдан кўриниб турибди. Унинг хонадони хайрли хонадонга айланиши, ўзи эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жаннатда икки бармоқ каби яқин бўлиши унинг жаннати эканлигининг хушхабари эмасми? Ахир дунёда яхши амалларни қилиб, жаннатда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан ёнма-ён бўлишдан кўра, яхшироқ нима бор?! Бундан-да зиёдароқ яхшилик қилиш мумкинми?
Айни шу ваъдага эътиборан етимга кафил бўлган инсон имон-ибодатлари билан биргаликда жаннати эканининг ваъдаси бериляпти. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қиёмат куни албатта жаннат эшиги олдида туриб, ўз умматларини чорлашлари айни ҳақиқатдир.
Абдулҳай ТУРСУНОВ,
Наманган вилояти Бош имом-хатиби.
Бир муаллимнинг бошидан кечиргани
Аллоҳ йўлида қилинган садақа ва дилдан чиққан дуо балони қайтариши, келганини эса енгиллатиши тажрибадан ўтган ҳақиқат. Бу, ҳатто, халқимизнинг эътиқоди ва мақолига ҳам айланган, синовдан ўтиб, ўз тасдиғини топган.
Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Молларингизни закот билан қўрғонланг! Касал-беморларингизни садақа билан даволанг! Балога дуони ҳозирланг!” дедилар (Имом Табароний ривояти).
Анас (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда эса Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Бирор бир касал-бемор одам садақадан афзал даво билан муолажа қилинган эмас”, деганлар (Имом Табароний, Имом Дайламий ривояти).
Аслида мўмин-мусулмонларга ҳадис турганда тажрибага ҳожат йўқ. Лекин имонлари Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)га янада зиёда бўлиши учун бошимдан кечирган бир воқеани ҳикоя қилиб бераман.
Ичаклар яраси касаллигидан анча безовталандим. Шифокорлар жарроҳлик йўлида билан даъволамаса бўлмайди, дейишди. Баъзилари бир йил узлуксиз дори ичиб муолажа қилиш керак деса, бошқалари “қандай қилиб бу ичаклар билан тирик юрибсиз?” деб ҳазил ҳам қилишди.
Ҳақиқатан, аҳволим жиддий, рентген орқали тушурилган суратдан ичак яраси яққол намоён бўлиб турарди. Хуллас, кундан-кунга заифлик, озиш, руҳан тушкунлик ортиб борарди. Қиблагоҳлар сиқилмасин деб, билдирмадим. Охири устозлардан эшитган “...Касал-беморларингизни садақа билан даволанг! Балога дуони ҳозирланг!” ҳадисига ишонч ила амал қилишга киришдим. Тузалсам, яқинларим, дўстларимни хурсанд қиламан деб, қалбимда садақа назр қилдим. Яқинларни, устозларни зиёрат этиб, бир-икки муҳтожларга ҳадя бериб, улардан астойдил, ихлос ила дуо олдим. Қўлдан келганича жиянларимнинг кўнглини қўтардим.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг “Замзам суви нима ниятда ичилса, шунга бўлади” (Имом Дорақутний, Имом Байҳақий ривояти), деган ҳадисларига амал қилган ҳолда зам-зам сувини ихлос-эътиқод ила ичиб, у билан ичаклар ҳам ювилди. Шу билан бирга табиий муолажалар, дамлама, табиий гиёҳлар истеъмол қилиб, суннатда кўрсатилганидек, парҳезга риоя этдим.
Кўнгил хотиржам бўлавермагач, Тошкентга бориб, мутахассисларга учраб, қайта рентген ва бошқа текширувлардан ўтдим. Буни қарангки, шифокордан “Ичакларингда муаммо йўқ” деган қувончли хабарни эшитдим. Алҳамдулиллаҳ! Энди камина назрига вафо қилиб, ваъдасининг устидан чиқиши лозим! Эшитиш ва айтишга осон! Лекин бу тиббий муолажанинг эмас, балки Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг ўн тўрт аср илгари айтган ҳадисларининг самараси эди. Сизга, жоним фидо, Ё Расулаллоҳ! Қулининг соғлиғини зоҳирда садақа ва дуони сабаби ила тиклаб, Ўз фазлу-марҳамати ила қайта оёққа турғизган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!..
Баҳодир АЪЗАМОВ,
Тошкент ислом институти
“Диний фанлар” кафедраси ўқитувчиси.
Потенциал зиярат-туризма Узбекистана представят в Малайзии
Комитетом по делам религий при Кабинете Министров Республики Узбекистан, Управлением мусульман Узбекистана, Государственным комитетом по развитию туризма проводится ряд встреч в зарубежных странах, направленных на пропаганду и дальнейшее развитие потенциала индустрии зиярат-туризма нашей страны.
Узбекская делегация одну из таких визитов в настоящее время совершает в Малайзию.
Сегодня члены нашей делегации в Куала-Лумпуре провели встречу с представителями государственного фонда «Табунг хажи», который занимается с вопросами хаджа в Малайзии.
В конце переговоров председатель Управления мусульман Узбекистана, муфтий Усмонхон Алимов вручил подарки зарубежным партнерам.
Ранее сообщалось, что делегация Узбекистана впервые принимает участие в Международной туристической выставке Travel Turkey Izmir-2017, в ходе которой иностранным партнерам была предоставлена возможность ознакомится с огромным потенциалом по направлению «Зиярат-туризма», инвестиционными возможностями, а также возможностями по налаживанию взаимовыгодного сотрудничества.
Кроме того, в целях создания удобств для паломников осуществляются ряд реформ. В частности, в международном аэропорту имени Ислама Каримова в Ташкенте организована круглосуточная молельная комната для мусульман, также она оборудована местом для совершения малого омовения. Также во всех отелях Узбекистана начиная с 1 января 2018 года будут выставлены религиозные книги, в частности Коран, а также молитвенный коврик. В соответствии с внесенными изменениями в общие правила размещения гостей, в каждой гостинице как минимум в 30% от общего числа номеров должны находиться знаки, указывающие направление в сторону киблы, а молитвенные коврики и Коран — в одной десятой части всех номеров.
Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана