muslim.uz
Олий даражадаги музокаралар бошланди
Қирғизистон Республикаси Президентининг расмий ташрифи доирасидаги асосий тадбирлар Кўксарой қароргоҳида бўлиб ўтмоқда. Расмий кутиб олиш маросимидан сўнг давлат раҳбарлари тор доирада музокара бошладилар.
Ўзбекистон Республикаси Шавкат Мирзиёев Сооронбой Жээнбековни Қирғизистон Республикаси Президенти этиб сайлангани билан яна бир бор самимий қутлаб, бугунги музокаралар икки томонлама муносабатларни янги босқичга олиб чиқишига ишонч билдирди.
Икки давлат раҳбарларининг сиёсий иродаси, кўплаб масалаларда ҳамфикрлиги, ҳамкорликка муштарак интилиши туфайли Ўзбекистон билан Қирғизистон муносабатлари мустаҳкамланиб, ўзаро алоқалар фаоллашмоқда.
- Қирғизистон Президенти сифатида илк хорижий ташрифларингиздан бирини Ўзбекистон заминидан бошлаганингизни юқори баҳолаймиз, - деди Президенти Шавкат Мирзиёев. – Бу мамлакатларимиз ўртасидаги дўстлик, яхши қўшнилик ва стратегик шериклик муносабатларини янада чуқурлаштиришга садоқатингиз ифодаси деб қабул қиламиз.
Сооронбой Жээнбеков Шавкат Мирзиёевга Ўзбекистонга таклиф этгани учун миннатдорлик билдириб, Қирғизистон халқи номидан чуқур ҳурмат ва эҳтиром изҳор этди.
- Сиз мамлакатларимиз ўртасидаги давлат чегарасини чинакам дўстлик, яхши қўшнилик ва шериклик чегарасига айлантирдингиз, - деди Қирғизистон Президенти.
Президентлар ушбу ташриф савдо-иқтисодий, транспорт-коммуникациялари ва маданий-гуманитар ҳамкорликни ривожлантириш, давлат чегараларини делимитация қилиш борасидаги ишларни якунига етказиш, янги ўтказиш пунктлари очиш ва уларнинг самарали фаолият юритишини таъминлаш, сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш масалаларини муҳокама қилиш учун яхши имконият эканини таъкидладилар.
Давлат раҳбарлари Ўзбекистон Республикаси билан Қирғизистон Республикаси стратегик шериклик муносабатлари, дўстлик, яхши қўшнилик ва ишончни мустаҳкамлаш борасида ўз азму қарори таъкидладилар.
Мулоқотда томонларни қизиқтирган минтақавий ва халқаро аҳамиятига молик масалалар юзасидан батафсил фикр алмашилди.
Президентлар халқаро майдонда икки томонлама ҳамкорликни давом эттириш ва мустаҳкамлаш борасида улкан салоҳият мавжудлиги, Ўзбекистон ва Қирғизистоннинг БМТ, МДҲ, ШҲТ, ИҲТ ва бошқа халқаро тузилмалар доирасидаги алоқаларни ривожлантиришга интилиши муштараклигини қайд этдилар.
Ўзбекистон ўз ташқи сиёсатида аввало қўшни давлатлар билан муносабатларни ривожлантиришга устувор аҳамият қаратмоқда. Кейинги даврда Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги интеграция жараёнлари ва шериклик алоқалар фаоллашаётгани бунинг ёрқин далилидир. Жумладан, Қирғизистон Республикаси билан алоқалар ҳам янги мазмун билан бойиб бормоқда. Парламентлар, турли вазирлик ва идоралар, ҳудудлар ўртасидаги борди-келдилар кенгаймоқда.
Музокарада Президент Сооронбой Жээнбеков Қирғизистон Ўзбекистон Республикасининг Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг мунтазам маслаҳат учрашувларини ўтказиш тўғрисидаги ташаббусини қўллаб-қувватлашини яна бир бор қайд этди, деб хабар беради Ўзбекистон Республикаси Президенти матбуот хизмати.
Фотиҳа – Қуръоннинг онаси
Фотиҳа сураси Муҳаммад алайҳиссаломга икки марта: Маккада Меърож кечасида, ҳамда ҳижратларидан кейин Мадинада, қибла ўзгартирилганда такроран нозил қилинган. Шунинг учун ҳам бу суранинг бир номи “ас-сабъул-масоний”, яъни “икки бор нозил қилинган етти оятли сура”, ҳам дейилади.
Суранинг ўнга яқин номлари бўлиб, улардан энг машҳури – “Фотиҳа”, яъни “Очувчи”. Қуръони карим шу сура билан бошлангани учун унга мазкур ном берилган. Ушбу сурада Ислом дини кўрсатмаларининг асосини ташкил этган оятлар келтирилгани учун унга “Уммул-Қуръон”, яъни “Қуръоннинг онаси” номи ҳам берилган.
Абу Саид Муалла розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Менинг жоним тасарруфида бўлган Зотга қасамки, Тавротда ҳам, Инжилда ҳам, Забурда ҳам, Фурқонда ҳам бунга ўхшаши тушурилмаган. У етти такрорланадигандир. У менга берилган Қуръони азиймдир”, дедилар. Бундан мурод Фотиҳа сурасидир.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Алҳамду лиллаҳи Роббил аламийн” Қуръоннинг онасидир, Китобнинг онасидир ва етти такрорланувчидир”, дедилар.
Абдуллоҳ ПАРПИЕВ
тайёрлади.
Ҳасад – қалб оғуси
Инсон қалби – нозик ва сирли хилқат. Ҳар қандай руҳий ўзгариш бевосита қалб боғлиқдир. Инсон қалбида азал-азалдан яшаб, уни кемириб келаётган ҳасад деган бир иллат ҳам бор.
Ҳасад – қалб оғуси. Ҳасад қандай пайдо бўлади? Ундан қандай қилиб холос бўлиш мумкин? Ҳасад кишида ўзганинг мол-мулки ва бирон-бир фазилатига нисбатан уйғонган шайтон васвасаси бўлиб, хасадчи ундан шу афзалликларнинг олиниб ўзига берилишини хоҳлайди. Шундай қилиш учун ҳар хил чораларни излайди, бунга ҳасадчи тўғридан-тўғри эриша олмаслигини билгани учун фирибгарлик, товламачилик, ўғирлик ва босқинчилик сингари қинғир йўлларга киради. Шу зайлда ҳасад ноҳақлик ва зулмни келтириб чиқаради. Кишилар орасига адоват уруғини сочади.
Инсон учун ҳар доим ҳамма нарса етарли бўлавермайди. Биров бой, биров камбағал, биров истеъдодли, биров ношуд... Зеро, ҳар ким ҳар хил тақдир билан яратилган. Қуръони карим оятларига мувофиқ ҳасад одам фарзандларига шайтондан мерос бўлиб ўтган. Чунки шайтони лаин одам алайҳиссалом эгаллаган мартаба ва даражага қаттиқ ҳасад қилган ва унга сажда қилишдан бўйин товлаган. Шунингдек, одамзод ер юзига тарқалгандан сўнг ҳасад сабабли биринчи қотиллик рўй берди. Ҳасадчи ўзига етган яхшиликлардан ҳурсанд бўлиш ўрнига, ўзгаларга етган яхшиликлардан азобланади. Бизнинг замонамизда ҳасад жуда ҳам хатарли тус олмоқда. Камбағал бойга ҳасад килган. Хунук чиройлига ҳасад қилади ва ҳоказо. Ҳаттоки баъзи бир халқлар бошқа бир халқларга ҳасад қилиб, бахтсизлик тилайдилар. Ҳасадчиларнинг хулқи – маломатдир. Унинг лаззат топадиган нарсаси одамлар ўртасида чақимчилик қилиш, уларни уриштириш ва келишмовчиликлар чиқариш бўлади. У бир омадли одамнинг жойини эгаллаш мақсадида обрўсини тўкиш учун ҳар қандай номақул ишларни қилишга тайёр. Ҳеч бўлмаганда уни ўзи сингари омадсиз бўлиши учун ҳаракат қилади. Ҳасадчи ўзига ўзи ишонмайдиган, мақсадига етишга илож топа олмаган бир омадсиз шахсдир. Пайғамбаримиз Расулуллоҳ (с.а.в) бу ҳақда ўз ҳадисларида шундай деганлар: “Сизлардан бирингиз мол – мулкда ва аҳлоқда ўзидан устун турадиган кишини кўрса, дарҳол шу нарсаларда ўзидан паст турадиган кишиларга назар солсин”, деганлар. Ҳасад худди кўркам ва бақувват дарахтларга тушган зараркунанда қуртга ўхшайди. Боғбон қуртни ўз вақтида дори воситасида йўқотиб турмаса, қурт дарахт пўстлоғи орасига кириб, бақувват танани илма-тешик қилишга тушади. Боғбон лоқайдлик қилиб бунга етарли эътибор бермаса, дарахт ташқаридан соғлом кўрингани билан ич-ичидан чириб бораверади. Салгина шамол уни қулатади. Шунинг учун бировларнинг ютуғига тўқ назар билан қараш, ўз ҳолига шукур қилиш керак.
Илоҳим, барчамизни бундай ёмон қалб иллатидан Ўз паноҳида асрасин.
Ҳасан БЎРОНОВ,
Янгибозор тумани
“Шайх Абдуллайи Боғдоджон бобо” масжиди имом- хатиби
Расулуллоҳ қандай рўза тутганлар?
Абдуллоҳ ибн Шақиқ дедилар: «Мен Ойша (р.а.)га Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг рўзалари ҳақида савол қилдим. Ойша онамиз дедилар: “Расулуллоҳ (с.а.в.) баъзи ойларда шундай рўза тутар эдиларки, биз энди бу ойда оғиз очмасалар керак, дер эдик. Баъзи ойларда шундай оғиз очиқ юрар эдиларки, биз энди бу ойда рўза тутмасалар керак, дер эдик. Расулуллоҳ (с.а.в.) Мадинага келганларидан кейин ҳеч бир ойни бутун рўза билан ўтказмадилар. Магар танҳо Рамазон ойини тўлиқ тутар эдилар».
***
Ойша (р.а.) дедилар: «Мен Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг хеч бир ой рўзасини Шаъбон каби кўп тутганларини кўрмадим. Шаъбонда шундай рўза тутар эдиларки, озгина кун тутолмай қолар эдилар. Балки баъзи вақтларда бутун Шаъбонни рўза билан ўтказар эдилар».
***
Ойша (р.а.) дедилар: «Расулуллоҳ (с.а.в.) аксари душанба ва пайшанба кунларининг рўзасига эҳтимом қилар эдилар”.
***
Ойша (р.а.) дедилар: «Жаноби Расулуллоҳ (с.а.в.) баъзи ойда шанба, якшанба ва душанба кунларида рўза тутар эдилар. Баъзи ойда сешанба, чоршанба кунларида рўза тутар эдилар».
***
Муоз (р.а.) дедилар: «Мен Ойша (р.а.)дан сўрадим: “Расулуллоҳ (с.а.в.) ҳар ойда уч кун рўза тутар эдиларми?” Дедилар: “Ҳа”. Мен дедим: “Қайси кунлари тутар эдилар?” Дедилар: “Қайси кунлар бўлишида парво қилмас эдилар (Яъни, тўғри келган кунларда тутаверар эдилар)”.
***
Ойша (р.а.) дедилар: «Ашуро куни (яъни, муҳаррамнинг ўнинчи куни) Қурайш жамоаси рўза тутар эди. Расулуллоҳ (с.а.в.) ҳам ҳижратдан илгари ўша куни нафл рўза тутар эдилар. Мадинаи мунавварага ҳижрат қилиб келганларидан кейин ҳам тута бошладилар. Умматга ҳам тутишлари вожиб эканини эълон этдилар. Кейин Рамазон рўзаси фарз қилингач, Ашуро рўзасининг вожиблиги мансух қилинди ва мустаҳаблиги боқий қолди. Энди ким хоҳласа тутиб, ким хоҳламаса тутмайдиган бўлди».
“Шамоили Муҳаммадия” китобидан
Бахилнинг боғи кўкармас
Инсонлар ҳаётда доимо тўкин ва ҳеч бир жиҳатдан муҳтожлик сезмай яшашга интилади. Бунинг учун бойлик йиғишга, яхши маош олиб ишлашга, савдо билан шуғулланиб тезда кўп мол-дунё ортиришга ҳаракат қилади. Шу сабаб кўпчилик бой-бадавлат бўлгиси келади ва Аллоҳ насиб қилган бўлса ҳаракатлари бир сабаб бўлиб бойликка ҳам, муҳтожликсиз ҳаётга ҳам эришади. Аммо бойлик ва молнинг кўплигини, фақат ўзида бўлишни истаб дунё йиғиш инсонни ёлғизлик ва маънавий қашшоқликка олиб боради. Маънавий қашшоқлик ортидан эса Ислом динида қораланган қатор иллатлар келиб чиқади. Ана шундай ёмон иллатлардан бири – бахиллик бўлиб, унинг ёмон одат экани ҳақида Қуръони каримда қуйидагича келтирилади:
“Аллоҳ Ўз фазлидан берган нарсага бахиллик қиладиганлар буни ўзларига яхшилик деб ҳисобламасинлар. Аксинча, бу уларга ёмонликдир. Қиёмат куни бахиллик қилган нарсалари ила бўйинлари ўралур. Осмонлару ернинг мероси Аллоҳникидир. Ва Аллоҳ қилаётган амалларингиздан ўта хабардордир” (Оли Имрон сураси, 180-оят).
Бахил ўзини бахиллик қилмаяпман, ўз молимни ҳимоя қилиб тежамкорлик қиляпман деб ўйлайди ва закотини бермай фақат йиғиб асрайди, аммо оятда айтилаётгандек у ўзи учун ёмонликнинг айни ўзидир. Бу дунёда барака топмагани бир жазо бўлиб умрини зое қиладиган бўлса, қиёматда ўша закоти берилмаган, бахиллик қилган моллари бўйнига ўралиб дўзахга бошлаб кетади.
Ушбу оятни тафсир қилиб келган ҳадисда бахилнинг ҳолати яна ҳам очиқ айтиб ўтилган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расуллуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ кимга мол берса-ю, закотини бермаса, қиёмат куни мол унга икки холли улкан илон бўлиб кўринади ва бўйнига ўралади. Сўнгра икки чаккасидан тишлаб туриб: “Мен молингман, мен сен тўплаган хазинангман”, дейди”, дедилар. Кейин “Аллоҳ Ўз фазлидан берган нарсага бахиллик қиладиганлар буни ўзларига яхшилик деб ҳисобламасинлар”, оятини охиригача ўқидилар” (Бухорий ривоят қилган).
Ҳадисда бахилнинг ҳолати аниқ баён этиб берилмоқдаки, бундан ортиқ шарҳга зарурат йўқ, унинг зарари эгасини хорликка судраб кетади. Бахилликнинг зарари шундаки у жамиятда камбағалларнинг кўпайиб муҳтожлик ва табақаланиш кенг ёйилишига сабаб бўлади. Ислом дини эса инсонлар орасида муҳтожлик ва молига қараб табақаланишдан сақлашга чақиради. Мол тўплаш бандасига қанчалик ёқмасин, агар Аллоҳ унинг тақдирига мол бериб бой бўлишни ёзмаган бўлса бойлик унга етмайди. Энди Аллоҳ унга Ўз фазлидан мол ва бойлик берса-ю, у банда Аллоҳнинг фазлини инкор этиб ўзим топганимни нега бераман деса, бу дунёдан-ку шу ҳолатда яшаб ўтар, аммо Аллоҳ уни қиёматда моли билан азобланувчилардан қилиб қўяди. Аммо закоти берилмаган моллар шу дунёдаёқ ўз эгасига кулфатлар олиб келаверади. Мол эгаси ё саломатлиги ёки фарзандлари, ёки уй-жойи, ёхуд касби-коридан балоланаверади. Шундай экан, бахиллик фақат ва фақат инсоннинг ўзига зарардир.
Бахиллик нафақат молда, балки инсон, оддий ҳолатдаги буюмлари ва бошқа жиҳатларини қизғанишида ҳам кўринади. Инсонлар жамиятда қўшни бўлиб яшайди шу сабаб ҳам қўшнининг ҳаққи Ислом динида жуда катта ўринда туради. Қўшни у ҳамма тушунадиган уй-девор қўшни бўлса, бундан ташқари, мактаб, коллеж, институт ва ҳамкасблар ҳам бир-бирлари ҳаёт йўли давомида қўшни бўлиб яшашда давом этади. Шу жиҳатдаги қўшниларга ҳам бахиллик қилиш мусулмон кишига хорлик ва жамиятдан узилиш, Аллоҳнинг ғазабига йўлиқиб дунё-охиратда баракасиз ва савобсиз Аллоҳнинг даргоҳидан ва фазли ила жаннатга киришдан маҳрум бўлади.
Абу Саид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Икки хислат мўминда жам бўлмайди: бахиллик ва бадхулқлик”, дедилар (Термизий ривояти). Мўмин кишининг хулқи ва одоби ҳақидаги бу ҳадисда бутун ҳаёт йўлини изга солиб турувчи ҳикмат бор. Мусулмон киши Аллоҳ учун яшашда давом этар экан унда бахиллик каби иллатлар қалбига ўрнашмайди. Бахилликнинг давоси эса Аллоҳ молини ҳам, жонини ҳам омонат ва фазл қилиб берганини, уни ҳисобини албатта беришини унутмаслик ва соҳиби эҳсон бўлишдадир.
Зафар МАҲМУДОВ,
Тошкент ислом институти ўқитувчиси.