muslim.uz
Пайғамбаримизга бўлган муҳаббат
Инсониятни жаҳолат ботқоғидан ҳидоят нурига олиб чиққан буюк зот – Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг таваллуд топган муборак ой робиул аввал ойи ҳам бир зумда ўтиб кетди.
Суюкли Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туғилган ойи муносабати билан қўлимга қалам олиб, Расулуллоҳга бўлган муҳаббатимни изҳор этишга уриндим, аммо, бунинг чорасини тополмадим. Лекин ноумид бўлмадим, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган муҳаббат қандай бўлади деган ўй-фикр ҳаёлимдан кетмади. Гўёки бир фикр мени саволга тутгандек бўлаверди:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тарихлари ёзилган китобларни ўқидингми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бир кунда неча марта салавот айтаяпсан?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига амал қиляпсанми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўришга ҳаракат қилдингми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қалб билан севишга интилдингми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қавлий ва феълий ҳадисларига амал қиляпсанми?
Бу фикр мени имтиҳон қилгандек эди. Менга бу саволларга жавоб бериш қийин бўлди. Агар буларга мукаммал амал қилганимда менга жавоб бериш осон бўларди, балки. Барибир, менинг хаёлимда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан соф ва ҳақиқий муҳаббат қандайлигини билиш турарди. Аллоҳ ва унинг Расулига бўлган муҳаббат биринчи туришини билардим. Аммо бу муҳаббат қанақа ва қандай бўлишини билишга интилардим. Буни қидириб Аллоҳнинг каломи Қуръонни қўлимга олиб биринчи бўлиб мана бу оятга кўзим тушди. “Сен: “Агар Аллоҳга муҳаббат қилсангиз, бас, менга эргашинг. Аллоҳ сизга муҳаббат қиладир ва сизларнинг гуноҳларингизни мағфират қиладир”, деб айт. Аллоҳ Ғафур ва Роҳиймдир” (Оли Имрон сураси, 31-оят).
Ҳашр сурасида Пайғамбар сизга нимани берса, ўшани олинглар ва нимадан қайтарса, ўшандан қайтинглар (7-оят); Қалам сурасининг 4-оятида “Ва албатта, сен улкан хулқдасан” дейилган оятларни ўқиганимдан сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадислари ёдимга тушди. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сиздан бирортангиз мен унга ота-онасидан, боласидан ва одамларнинг ҳаммасидан маҳбуброқ бўлмагунимча, (комил) мўмин бўла олмайди”, дедилар”.
Бу оят ва ҳадислардан хақиқий муҳаббат – Аллоҳ ва унинг Расулига бўлган муҳаббат тушунилади. Демак, бу оят ва ҳадислардан англаймизки, ота-она, фарзанд ва барча инсонлардан ҳам Аллоҳ ва унинг Расулини яхши кўришлик биринчи турар экан. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган муҳаббат тилда эмас, балки амал ва қалб бирлашсагина рўёбга чиқар экан. Бизлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрмасдан иймон келтирганмиз, лекин, бизларга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўриш неъмати берилган. Бу неъматлардан унумли фойдаланиб, суннатларига амал қилсак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган муҳаббатимиз зиёда бўлади.
Хайруллоҳ МАРДОНОВ
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари (10-қисм): Ҳожатхонага кираётганда ва чиқаётганда
Анас (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳожатхонага кираётганларида:
“Аллоҳумма инний аъзу бика минал хубси вал хобаис”,
(Аллоҳим, эркак ва аёл шайтоннинг ёмонлигидан паноҳ сўрайман)
ҲОЖАТХОНАДАН ЧИҚАЁТГАНДА
“Ғуфронака”,
(Сенинг мағфиратингни сўрайман), деб айтардилар.
Нозик ишда бефарқ бўлманг
Мажлислардан бирида Ҳасан Басрий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳамсуҳбатларидан сўрадилар:
– Экин пишиб етилганидан сўнг нима қилинади?
– Ҳосил йиғиб олинади, – деб жавоб беришди.
– Шуни билинг, гоҳида экин пишиб етилмасидан олдин унга офат (касаллик) етиши ҳам мумкин, – дея Ҳасан Басрий фарзанд тарбиясига лоқайд бўлиш оқибатига ишора қилдилар.
Фарзанд улуғ неъматдир. Оталик, оналик масъулияти катта. Бурчини тўғри тушунган ота-она тарбияга асло эътиборсиз бўлмайди.
Тарбия жуда нозик ишдир. Фарзандга бир яхши одатни сингдириш учун бир неча ой, ҳатто йиллар керак бўлади. Бу машаққатли иш ота-онадан катта қунт ва сабр-қаноат талаб этади. “Сабр қилган кам бўлмас” ҳикмати фарзандига яхши таълим бериб, одоб-ахлоқли қилиб тарбиялаган кишилар ҳаётида исботини топган.
Фарзанд тарбиясида онанинг ўрни беқиёсдир. Чунки болалар кўп вақтлар оналари билан бирга бўлишади. Шу сабабли ҳам Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Хотинлар тўрт нарсанинг бири учун никоҳга олинади: мол-дунёси, насл-насаби, чирой-жамоли ва дин-диёнати учун. Сен дин-диёнатлисига уйланиб муваффақият қозонгин, эй қўлинг тупроққа белангур!” деб марҳамат қилганлар (муттафақун алайҳ).
Ойшадан (розияллоҳу анҳо) ривоят қилинади. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Ўз нутфангиз (наслингиз)га муносиб жуфти ҳалолни ихтиёр қилинглар (яъни, бўлажак зурриётингиз учун яхши, солиҳа аёлларни танланглар)” (Ибн Можа, Дорақутний).
Баъзан ота-она меҳр кўрсатяпман деб ҳам ўзларига, ҳам болаларига зулм қилишади. Бурч деганда, фарзанди айтганини муҳайё этишни тушунишади. Мутахассислар таъкидлашича, бундай шароит болада худбинлик, дангасалик, лоқайдлик иллатларини уйғотади. Шу билан бирга, ўта сиқиқ муҳитда яшаган, оиласи, ота-онасидан етарлича меҳр кўрмаган болаларда ҳам бу каби иллатлар, айниқса, худбинлик шаклланиб боради. Демак, ҳар бир ишда бўлганидек, фарзандга меҳр беришда ҳам, қаттиққўл, талабчан бўлишда ҳам ўртача йўл тутиш керак.
Донишмандлар болани ниҳолга қиёслашади. Ниҳол чоғидаёқ тўғри ўсишига эътибор берилган, яхши парваришланган дарахтнинг ҳосили ҳам шунга яраша бўлади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Беҳуда кулгидан қалб қорайгандан кўра, йиғлаб қалб кўзи ёришсин
Йиғлаб юпанган инсоннинг юзига ҳеч эътибор берганмисиз? Унинг юзи кулгидан тўхтаганникидан кўра тиниқроқ бўлади. Нега? Чунки йиғлаш қалбга фойда беради, уни юмшатади. Йиғласак, кўзларимизга зарарми? Агар шундай бўлса, беҳуда кулгидан қалбларимиз қорайгандан кўра, йиғлаб қалб кўзларимиз ёришсин... Йиғлаш қалб тилида гапиришдир. Йиғлаган қалбга Аллоҳ таоло меҳмон бўлади. Йиғидан таскин олишимиз балки шундандир.
Келинг, қалбимизга холис боқайлик. Шунда йиғлашга арзийдиган ҳолда эканимизни янада яхшироқ тушунган ва ўзимизни йиғидан тўхтата олмаган бўлармидик. Тўлиқ бажармаётган ҳақларимиз устида йиғлайлик. Дунёвий ҳасратлар билан эгилиб туришимизни намоз деб атаётганимизга, турли неъматларни ризқ қилиб берган Аллоҳ таолонинг омонатларига хиёнатимиз учун, бутун гуноҳларимиз авф қилиниши фурсатини ғафлат қучоғида ўтказаётганимиз учун йиғлайлик. Ҳар куни гувоҳи бўлаётганимиз воқеа-ҳодисалардан ибрат олмаймиз. Холис муносабат билдиришга келганда туяқуш каби бошимизни беркитиб, ўзгармайдиган ҳақиқат – охират соатини ўзимиздан, қалбимиздан узоқ тутаётганимизга йиғлайлик. Ҳавойи нафсимизнинг хоҳишлари йўлида чопқиллашдан тийилмаймиз. Дуо қиламиз... “Ижобат бўлмади” дея ҳасрат чекамиз. Шукрсизлигимиз учун йиғлайлик.
Баъзи ишлар гуноҳлигини билиб-билмай, елкага ортиб, тавбасиз яшаётганимиз, Қуръонга амал қилмай, суннатга орқа ўгираётганимиз, ҳатто пайғамбарлар ҳам уммат бўлишни орзу қиладиган кунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шафоатларидан бенасиб қолиш хавфини ҳис этмаётганимиз учун йиғлайлик.
Олов ўтни еб тугатганидек, яхшиликларимизни еб тугатадиган ғийбатдан қутула олмаймиз. Берувчи ва Олувчи аниқлигини билган ҳолда, ҳасратимиз кундан-кунга ошиб боради. Муҳташамлик остида яшаб, ўзимизни улуғ ҳис этамиз. Яхши кунда унутиб, ёмон кунда эслайдиганимиз Аллоҳ таолонинг марҳамати учун йиғлайлик.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Аллоҳ учун йиғлаган кўзларга дўзах ўти ҳаром деганлар. “Ёш оқмайдиган кўздан асрагин, Аллоҳ!” деб нола қилганлар. Бугун биз ҳеч қурса, беҳуда кулишдан тўхтасак, яхши бўларди...
Қизларгул ШАПИЕВА,
тайёрлади.
Бахтли бека: бувим ҳаёт эмас, аммо насиҳатлари ҳамон ёдимда
Оилада ёлғиз қиз бўлганим учунми, доим айтганим айтган, деганим деган эди. Қайсарлигим, шўхликларимдан эса дугоналаримнинг ота-оналари ҳам уйимизга шикоят қилиб келишарди. Бувим эса гоҳ койиб, гоҳ куйиниб: “Болагинам, бу ишинг яхши бўлмабди, қиз болага шўхлик қилавериш ярашмайди. Сен одоб-ахлоқда, юриш-туришда ҳаё-иболи бўлмасанг, акаларингнинг юзини шувит қиласан... Бундай ишларинг билан уларни дўстлари, маҳалла-кўй олдида уятга қолдирасан...” дер эди. Ёш бўлганим учунми, бу гаплар бир қулоғимдан кириб, иккинчидан чиқарди. Лекин ҳамма нарса ҳам вақтинча экан. Улғайганим сари шўхликларим босилди, кўчадаги ўйинлар қизиқтирмай қўйди. Бувим эринмай уй-рўзғор ишларини ўргатар, ҳаётда қиз боланинг вазифаларини, аввало у яхши рафиқа, меҳрибон она бўлиши зарурлигини уқтирар эди. Илгарилари қулоғимга кирмаган сўзлар энди қалбимга муҳрланиб борарди...
Бир куни сўрида кўрпа қавиб ўтираркан, имлаб ёнига чақирди. Бордим, кўзлари жиққа ёш. Сўз айтишга ботинолмай, ёнида жим ўтирдим. Бир муддат сукутдан сўнг гап бошлади:
- Болажоним, манави кўрпаларни сенга атаб тикяпман. Қиз бола палахмон тоши, қаерга отса, шу ерга тушади, дейишади. Аянг иккимиз сенга атаб сеп йиғяпмиз. Лекин қизлар сепининг кўплиги, қимматбаҳолиги, тақинчоқларининг асллиги билан эмас, одоб-ахлоқи, чиройли тарбияси, ширинсуханлиги, сабр-тоқати, итоати билан эъзоз топади. Нима демоқчилигимни англагандирсан?..
Бошимни ҳам қилиб тушундим, дедим. Бувим бағрига босиб, юзларимдан ўпди, кўзларимга тикилиб гапида давом этди:
– Бировнинг уйига келин бўлиб борасан. Ўз уйингдаги одатлар, шарт-шароитлар у ерда бўлмаслиги мумкин. Жоним болам, қаноатли ва хушфеълли бўл. Нима олиб келишса, хурсанд қабул қилгин. Буйруқларига итоатли, айтаётган сўзларига диққатли бўлгин! Эркаклар озода, сариштали аёлларни жуда суйишади. Ёмон ҳидлар дилни хира қилади, шу боис, уйингдан нохуш ҳидлар келмасин. Очлик ва толиқиш эр кишининг ғазабини келтиради, жанжалга йўл очади. Уддабурон бека бўлсанг, овқатларинг доим бир вақтда пишади, дастурхонинг тўкис бўлади. Рўзғор ашёлари, маҳсулотларни ишлатишда тежамкор бўл, исрофга йўл қўйма, қадр топасан.
Қайнота, қайнонанг, уларнинг яқинларини, қариндош-уруғларини ҳурмат қил. Кўча-кўйда эшитган ҳар қандай сўзни айтиб, куёв дилини ғаш қилма, имкони етмайдиган нарсани олиб беринг, деб қистама. Сирини очма. Уйнинг гапини кўчага, кўчанинг гапини уйга ташима. Яна, эр хафа бўлса хурсанд бўлиб, хурсандлигида хафа бўлиб юриш фаросатли ва тарбияли аёлнинг тутуми эмас...
Бувим такрор-такрор: «Уқиб олдингми?!» деб сўрарди. «Ҳа» дейман-у, уятдан қизараман. Кўп ўтмай, ўзга бир хонадонга келин бўлиб узатилдим...
Мана, орадан бир неча йил ўтди. Бугун бувим ҳаёт эмас, аммо насиҳатлари ҳамон ёдимда. Бугунги бахт-саодатим ҳикмати ҳам бувимнинг ўша насиҳатларида яшириндир.
Маҳбуба СОБИРОВА,
тайёрлади