حَٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَٱلصَّلَوٰةِ ٱلۡوُسۡطَىٰ وَقُومُواْ لِلَّهِ قَٰنِتِينَ٢٣٨
238. Намозларни, хусусан ўрта намозни эҳтиётланглар. Аллоҳ ҳузурида хушуъ билан туринглар.
"Намозларни эҳтиётлаш" деганда беш вақт фарз қилинган намозларни ўз вақтида, барча рукнларини камчиликсиз, тўла-тўкис адо этиш тушунилади. Кўпгина муфассирлар "ўрта намоз" аср намозидир, дейишган, чунки туш пайтидаги истироҳатдан сўнг уни кечиктириб юбориш хавфи кўпроқ бўлади. Ҳазрати Алий каррамаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилинган ҳадисда келишича, "Пайғамбар алайҳиссалом Хандақ куни: "(Мушриклар) бизни вусто намозидан қолдирди, кун ботиб қолди, Аллоҳ таоло уларнинг қабрлари билан уйларини (ёки қоринларини) ўтга тўлдирсин!" дедилар" (Бухорий ривояти).
Мусулмонлар намоз ўқишаётганида Аллоҳ таоло ҳузурида турганларини эслаб, фақат Уни ёдлашлари, барча дунёвий нарсалардан батамом узилишлари, хушуъ ва хузуъ билан ибодат қилишлари лозим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан саждада пешонага ботмаслиги учун тупроқни текислаш ҳақида сўрашганида: "Намоз ўқиётганингда тупроқларни сурма, агар иложи бўлмаса, фақат бир марта майда тошларни текисла" деб, намозда ёт ишларни қилишдан қайтарганлар. Зеро, кетма-кет ҳар хил ҳаракат қилиш (амали касир) намозни бузади. Таассуфки, намозхонлар орасида бу муҳим ишга бепарволар кўп: баъзилари намозда туриб соатига қарайди, кийимларини тўғрилайди, бурун ё қулоғини қашийди, намозда туриб ўнгга, чапга ёки осмонга қарйдиганлар ҳам бор. Намоз ўқишдан мақсад Аллоҳга қуллик изҳори экан, намозхонлар намозни хушуъ ва хузуъ билан адо этишга буюрилишган. Мўминлар бу амрга итоат этишса, албатта нажот топишади.
فَإِنۡ خِفۡتُمۡ فَرِجَالًا أَوۡ رُكۡبَانٗاۖ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ٢٣٩
239. Агар хавфда бўлсанглар, пиёда ё уловдалигингизда (ўқинглар), бехавотир бўлганингизда эса билмаганларингизни Аллоҳ ўргатганидай Унинг зикрини қилинглар.
Уруш пайтида ёки душман хавфи туғилганида намозларни юрган ҳолда ёки уловда кетаётганда, рукуъ-саждасиз, ҳатто қиблани аниқламай ўқиса бўлади. Хавф кўтарилиб, хотиржам бўлингач, намозлар аввалда Аллоҳ таълим бергани каби барча рукнларига риоя этган ҳолда тўкис адо этилади. "Нурул-изоҳ"да хавф (қўрқув) намозининг ҳукмлари ва сабаби ҳақида бундай дейилган: "Хавф намозини фақат душман ва йиртқич ҳайвон олдида ёки сув тошқини (сел) ва ёнғиндан қўрқиш ҳолатида ўқиш жоиздир. Бутун жамоат бир имомга эргашишни хоҳлашса, имом жамоатни иккига бўлади. Бир гуруҳни душман қаршисида қолдиради, бошқа бир гуруҳ билан намоз ўқишни бошлайди. Ўқиладиган фарз намоз икки ракатли бўлса бир, тўрт (ёки уч) ракатли бўлса, икки ракат ўқилганидан сўнг биринчи жамоат душман олдига боради. Улар ўрнига иккинчи жамоат келиб, имомга эргашади. Имом намознинг қолган қисмини ўқиб, якка ўзи салом беради. Иккинчи гуруҳ душман олдига қайтгач, биринчи гуруҳ ўринларига қайтиб, Қуръон ўқимасдан намозларини тугатишади, салом бериб, душман олдига қайтишади. Иккинчи жамоат ҳам намознинг қолган қисмини жойларига қайтиб ёки душман қаршисида, холироқ жойда ўқиб тугатади" (Абул Ихлос Ҳасан ал-Вафоий Шурунбилолий ва Абу Зайд Шиблий. "Нурул-
изоҳ", Тошкент, "Мовароуннаҳр", 2003, 109-110-бетлар).
Бугун 2025 йил 13-ноябрь санасида Мир Араб олий мадрасаси анжуманлар залида «Глобаллашув даврида соф ақида ва тасаввуф масалалари» мавзусида халқаро илмий-амалий конференция бўлиб ўтди.
Тадбирни Дин ишлари бўйича қўмита раисининг I-ўринбосари Давронбек Мақсудов кириш сўзи билан очиб берди. Шундан сўнг Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбораси Муҳаммадолим домла Муҳаммадсиддиқов юртимизда диний соҳадаги ислоҳотлар, янги очилган илмий-тадқиқот марказлари, олий диний таълим муассасалари ҳақида сўз юритди.
Анжуманда сўзга чиққан ЎМИ Бухоро вилояти вакили, Мир Араб олий мадрасаси ректори устоз Жобир домла Элов конференция ишига омад тилаб, ташриф буюрган маърузачиларга ўз миннатдорлигини билдирди.
Шу билан бир қаторда анжуманда халқаро даражадаги илмий конференцияни кенг ёритиш мақсадида телевидения ходимлари ҳам таклиф этилди.
Халқаро илмий-амалий конференция 2 шўбада олиб борилди. Қўйида шўбалар мавзулар ҳамда ўз маърузаси билан қатнашган маърузачи ва иштирокчилар билан таништириб ўтамиз:
Иштирокчилар:
Даврон Мақсудов - Дин ишлари бўйича қўмита раисининг 1- ўринбосари;
Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов - Ўзбекистон мусулмонлари идорас1 раиси ўринбосари, сиёсий фанлар доктори,профессор;
Азизбек Қаландаров - Вилоят ҳокимининг жамоат ва диний ташкилотлар билан алоқалар бўйича ўринбосари;
Жобир Элов - Ўзбекистон мусулмонлари идораси Бухоро вилояти вакили, Мир Араб олий мадрасаси ректори.
I-Шўба. Глобаллашув даврида софақида: муаммолар ва ечимлар.
Абдулатиф Аллоқулов - Имом Мотурудий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Мотурудийлик таълимоти тадқиқотлари бўлими бошлиғи(PhD), доцент - "Мотурудийлик таълимотида тафвиз ва таъвил методологияси";
Др. Аҳмед Саад Ибраҳим Абдулраҳман Осман - Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими "Тасаввуф ва калом илми ўртасидаги маърифий уйғунлик";
Аҳмад Ражаб Аҳмад Адавий - Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси - Ҳадис шариф олимлари ва уларнинг бошига келган эътиқодий синовлар: "Имом Насаий ва у кишининг "Хосаис Али" ва "Муснади Али" китоблари талқинида";
Аҳмад Муҳаммад Али Мисрий - Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси - "Экстремизм ва терроризмга қарши диний таълимнинг таъсири";
II-Шўба. Глобаллашув даврида тасаввуф: маънавий мерос ва замонавийлик.
Ойгул Шарипова - Жўйбори Калон аёл-қизлар ўрта махсус ислом таълим муассасаси раҳбари, фалсафа фанлари доктори (DsC) профессор. "Тасаввуф таълимоти - ижтимоий барқарорлик омили";
Ҳайдар Юлдашходжаев – Янги аср университети кафедра мудири, доцент, тарих фанлари номзоди. "Мусохон Даҳбидийнинг Хожагон- Нақшбандия таълимоти ривожида тутган ўрни";
Гулчеҳра Наврўзова - Бухоро давлат техника университети ижтимоий фанлар ва жисмоний маданият кафедраси профессори, фалсафа фанлари доктори "Нақшбандия таълимотининг инсонпарварлик моҳияти";
Др. Айман Усмон Абдулъалим Муҳаммад Шариий – Бухоро давлат университети Ислом тарихи ва манбашунослиги, фалсафа кафедраси ўқитувчиси "Глобаллашув даврида араб тили ва араб тилига кириб келган сўзларнинг таъсири";
Ҳусен Джураев - Бухоро давлат университети "Ислом тарихи ва манбашунослиги, фалсафа" кафедраси доценти, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори - "Хаттотлик санъати ва қўлёзма манбаларининг инсоният маданиятига таъсири".
Модератор:
Тўхтасинов Рўзимуҳаммад – Мир Араб олий мадрасаси катта ўқитувчиси, Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори(PhD).
Анжуман сўнгида барча маърузачиларга эсдалик совғалари ҳамда сертифатлар топширилди ҳамда Олий мадраса ректори устоз Жобир домла Элов томонидан барча ташриф буюрганларга ва ташкилотчиларга миннатдорлик билдирилди.





















Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бухоро вилояти вакиллиги Матбуот хизмати