21 Июл, 2025, 26 Муҳаррам, 1447
21 Июл, 2025, 26 Муҳаррам, 1447
Ўзбекистон пойтахтидаги "Ҳадичаи Кубро" аёллар мадрасасида бўлажак шарқшунослар ва ислом асослари билимдонлари тайёрланади. Уларни ўқитиш хусусиятлари қандай ва битирувчилар қайси соҳаларда талабга эга эканлигини Sputnik Ўзбекистон мухбири тушунтириб берди.
Диний экстремизм ХХI асрдаги асосий глобал муаммолардан биридир. Айниқса, бу таҳдид сўнгги пайтларда Марказий Осиё мамлакатларида тобора кучайиб бормоқда.
Ёшлар орасида исломни тўғри идрок этишни шакллантириш, провокацион талқинларга ишонч билан жавоб бериш ва талаба ва мактаб ўқувчиларини тўғри йўлга ўргатиш учун бизга диний таълим соҳасидаги мутахассислар керак.
Қизлар таҳсил оладиган ноёб ўқув юрти — Тошкентдаги "Ҳадичаи Кубро" аёллар мадрасасида ана шундай мутахассислар тайёрланади.
Бугунги кунда бу ерда Андижон, Бухоро, Жиззах, Наманган, Сирдарё, Фарғона, Хоразм, Тошкент вилоятлари ваТошкент шаҳридан 98 нафар қиз таҳсил олмоқда.
Вилоятлардан келган талабалар ётоқхона билан таъминланган
Бу мадраса ўқитувчиларининг аксарияти унинг битирувчиларидир. 23 нафар ўқитувчиларнинг ҳар бири мукаммал тарзда рус тилида гапиради, шунингдек инглиз ва араб тилларида осонгина мулоқот қилади.
"Ўқитувчиларимизнинг илмий фаолияти устувор масала. Улар турли тадқиқотларда мунтазам иштирок этадилар. Жумладан, улар Ўзбекистон Халқаро ислом академияси, Тошкент давлат шарқшунослик университетининг магистратура ва докторантура дастурларида илмий изланишлар олиб бормоқдалар. Бугунги кунга келиб ўқитувчиларимиз томонидан 10 га яқин дарслик ва 20 дан ортиқ қўлланма чоп этилган, - дейди таълим муассасаси директори, тарих фанлари доктори Нозима Иброҳимова.
Шунингдек, вилоят ва туман педагогларининг малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш ҳам режалаштирилган.
Нозима Иброҳимованинг сўзларига кўра, бу одамларнинг диний саводхонлик даражасига ижобий таъсир кўрсатади, жамиятда шариат аҳкомларининг нотўғри талқини пайдо бўлишининг олдини олиш мақсадида исломнинг ҳақиқий аҳамиятини етказишга ёрдам беради.
"Ҳадичаи Кубро" мадрасасида қандай ўқиш имконияти бор?
18 ёшдан катта бўлган қизлар бу ерга кириш тестлари асосида қабул қилинади. Улар Ўзбекистоннинг барча ҳудудларидан умумтаълим мактаблари, лицей ва коллежларнинг 11-синф битирувчилари бўлиши мумкин.
Аллақачон олий маълумотга эга бўлганлар ҳам шу ерда ўқишлари мумкин. Ўқитувчиларга кўра, ҳозир биринчи курс талабалари орасида 43 ёшли талаба бор ва яқинда 48 ёшли аёл битирувчига айланди.
Ҳар йили тахминан 1,5 минг киши Ҳадичаи Куброга мурожаат қилади, аммо квота фақат 20 кишига имкон беради. Директорнинг сўзларига кўра, мадрасанинг асосий мақсади қизларни тайёрлаш, уларни олий таълимга олиб боришдир.
"Бу йил сўнгги тўртинчи йилни якунлаяпмиз. Энди ўқув даври уч йил. 2018 йилдан бошлаб машғулотлар такомиллаштирилган ўқув дастурига мувофиқ олиб борилади. Хотин-қизларнинг жамиятдаги интеграциясини ошириш мақсадида диний ва махсус фанлар тизимида ижтимоий-гуманитар фанлар бўйича соатлар сони кўпайтирилди", - дейди ўқув ишлари бўйича директор Муаттар Воҳидова.
Бундан ташқари, араб тили, хатоба, ақида, ҳадис ва информатика фанларидан илмий тўгараклар олиб борилади. Умумий фанлар орасида психология, педагогика, ҳуқуқ, тарих, рус ва инглиз тиллари, валеология, жисмоний тарбия фанлари мавжуд.
Мадрасада қизларни оилавий ҳаётга тайёрлаш ва қўшимча касб-ҳунар таълимига катта эътибор қаратилмоқда. Бу ерда улар бичиш ва тикиш, тўқиш, пишириш, даволаш массажи ва жисмоний даволаш мажмуасига бошқа нарсалар қатори ўқитилади.
Атрофда фақат аёллар. Ҳатто қоровул ҳам.
Ўқишга кирган қизларнинг аксарияти турмушга чиқмаган. Улар турмуш қуришади ва ўқиш пайтида фарзанд кўришади, шунинг учун таълим муассасаси ҳудудида она ва бола учун махсус хона мавжуд.
Талабаларнинг эрларида жамоа фақат аёллардан иборат эканлиги алоҳида ишонч уйғотади. Бу ерда ҳатто қоровул ҳам – аёл, дея таъкидлади Муаттар Воҳидова.
Наргиза Шаропованинг тўрт нафар фарзанди бор. Илк таълимига кўра, мадраса талабаси инглиз тили филологидир. Наргиза араб тилини чуқур ўрганмоқчи бўлгани учун ушбу ўқув юртига ўқишга қарор қилди.
"Менинг ўқишларим ҳар доим биринчи ўринда бўлган, чунки аслида биз бутун ҳаётимиз давомида ўқиб ўрганамиз. Мен завқ билан ўқийман, чунки ўқитувчиларнинг ўзи мени бунга ундайди. Биз, аввало, фарзандларимиз учун ўқитувчилармиз. Агар аёлда таълим бўлмаса, у ўз фарзандларига нимани ўргатиши мумкин? Уларни идеал қилиб ўстириш учун ўзимиз шу идеалга интилишимиз керак", - дейди талаба.
Мадрасага киришдан олдин Дилноза Ғаниева академик лицейни тамомлади. Кейин у турмушга чиқди. Лекин ўрганиш ва ўргатиш истаги қолди.
"Арабча мақол бор: ўғлингни ўқитсанг, фақат у ўқийди, қизингни ўқитсанг, унда бошқаларни ҳам ўқитасан. Фарзандларимнинг ўқимишли бўлишини хоҳлардим, шунинг учун ўзимдан бошладим. Ҳозир 28 ёшдаман ва тўртта фарзандим бор", - дейди Дилноза.
Бу ҳикоялар бир муҳим нуқта билан бирлаштирилган – қизлар эрлари ва ҳатто қайноналари томонидан ҳамма нарсада қўллаб-қувватланган. Дилноза Ғаниева билан боғлиқ ҳолатда эса уни тиббиёт ходими бўлган қайнонаси уни том маънода ўқишга ундаган.
Улар ишсиз қолишмайди
Мадрасада ўқиш нархи 10 миллион сўм. Шу билан бирга, талабалар стипендия, шунингдек, мажбурий кундалик иссиқ тушлик олишади. Айниқса, иқтидорли талабалар мукаммал тадқиқотлар учун пул мукофотига сазовор бўлишлари мумкин.
Ушбу таълим муассасасида китобларга алоҳида муносабат мавжуд. Ўқитувчилар китобнинг фидойи ўқитувчи, билим ва маънавий юксалишнинг асосий манбаи эканлигини таъкидлайдилар.
"Ахборот-ресурс маркази фондида 19 мингга яқин китобимиз, жумладан, Брайл шрифти билан Қуръонимиз бор. Кутубхона янги жаҳон адабиёти ва мумтоз адабиёти билан мунтазам янгиланиб бормоқда, - дейди рус тили фани катта ўқитувчиси Чарос Муҳитдинова.
2017-2018 ўқув йилидан бошлаб мадрасада Қуръон ёд олган талабалар билан ишлайдиган илоҳиётчилар тўгараги пайдо бўлди.
Ҳар йили бу ерда Мураттаба ва Мужаввада мутахассисликлари бўйича талабалар тайёрланади. Малакали ўқитувчилар раҳбарлигида талабалар миллий даражада ўтказилган Қуръон ҳофизлари танловида ишонч билан чиқиш учун овозларини чиройли қироат учун созлайдилар.
Айни пайтда битирувчилар ишсиз қолмаяпти.
Уларнинг ҳар бири "махсус ўрта диний маълумот билан араб тили билимига эга бўлган исломшунос ва отинойи"ихтисослигини олади.
Битирувчилар диний экстремистик ва фундаменталистик ғояларга илмий асосланган раддия бера оладилар.
Бундан ташқари, улар инглиз ва араб тилларини ўқитиш бўйича ўқув марказларида ўқитувчи сифатида жуда катта талабга эга. Уларни кўпинча тарихий диний объектларга гидлар, болалар боғчаларидаги ўқитувчилар, кутубхона тўпламларини сақловчилар сифатида тавсия этишади.
Кўпчилик хорижда, масалан, Қоҳирадаги Ал-Азҳар университетида ўқишни давом эттирмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Дўстона ва самимий руҳда ўтган учрашувда Марказ раҳбари Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан юртимизда бунёд этилаётган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ҳақида жумладан, Марказ доирасида амалга оширилаётган тадбирлар, барча илмий ва ташкилий ишлар ҳақида маълумот берди.
– Ўзбекистон Ислом илми, фиқҳ ва ҳадис соҳасида юксак меросга эга. Бу заминда машҳур уламолар, буюк фақиҳлар, муҳаддислар, мутафаккирлар ва санъатшунослар етишиб чиққан, – деди Ислом уюшмаси бош котиби. – Ушбу мероснинг Ислом оламидаги аҳамияти ва долзарблигини кўрсатишда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази муҳим ўрин тутади. Бу юртнинг таниқли ва машҳур алломалари туфайли Ислом цивилизациясининг асл моҳияти хусусан, инсонпарварлик ва бағрикенглик қадриятлари бугунги кунга қадар сақланиб қолган. Мазкур мегалойиҳа бу бой меросни жаҳон ҳамжамиятига танитишда асосий аҳамиятга эга. Биз Бутунжаҳон Ислом уюшмаси номидан ушбу саъй-ҳаракатларни тўлиқ қўллаб-қувватлаймиз. Ўзбекистон Президентининг маданият ва маърифатга қаратган эътибори барча мусулмон мамлакатлар учун намуна бўлади. Марказ билан ҳамкорлик қилишдан бениҳоят мамнунмиз! – дея таъкидлади Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса.
Учрашув давомида Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистонда олиб борилаётган ислоҳотлар хусусан, Ислом цивилизацияси марказининг барча тадбирлари, режалаштирилган турли анжуманларга қизиқиш билдириб, бу борада олиб борилаётган ишларни юксак баҳолади ва мамнуният билан эътироф этди. Ислом цивилизацияси марказининг очилиш маросими қанчалик аҳамиятли эканлигига эса алоҳида тўхталди. Шу ўринда Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сўзлаган нутқидан қуйидаги иқтибосларни келтирди: “Биз бутун жаҳон жамоатчилигига ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади. Ислом цивилизацияси марказининг фаолияти ҳам шу мақсадга хизмат қилади”. Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистон Президенти томонидан БМТ минбаридан туриб илгари сурилган мазкур улкан ташаббус Бутунжаҳон Ислом уюшмаси номидан қўллаб-қувватлашини таъкидлаб ўтди.
Ислом цивилизацияси маркази раҳбари Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан Марказ таркибида Араб-ислом хаттотлик мактабини очиш йўлга қўйилганини маълум қилди. Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса ушбу лойиҳани тўла-тўкис қўллаб-қувватлади:
– Янги Ўзбекистон лойиҳаси бўлмиш бу хаттотлик мактаби орқали Қуръони каримнинг ҳар бир сурасини махсус араб хатида, безаклар билан бойитилган тарзда қўлда кўчириш мақсадга мувофиқ, – дея таклиф қилди Бош котиб, – Ўзбекистондаги бўлажак Араб-ислом хаттотлик мактаби фаолиятини йўлга қўйишда, шунингдек, жаҳон миқёсида машҳур бўлган катта тажрибага эга хаттотларни ушбу марказга жалб этиш, хаттотларнинг иш фаолияти самарали бўлиши учун уларни рағбатлантириш ва умуман мактаб фаолиятини ривожлантиришда астойдил ҳамкорлик қилишга тайёрмиз.
Делегация аъзолари Макка шаҳрида жойлашган Ҳиро маданият даҳаси, Ваҳий музейи, “Бурж ас-саъа” минорасида жойлашган шу номдаги музей, Каъба кисваси учун қирол Абдулазиз мажмуаси ва Мадина шаҳридаги “Бўстон” музейи, Пайғамбаримиз (с.а.в) сийратлари ва Ислом цивилизацияси музейи, Жидда шаҳридаги Ислом санъати музейи ва кутубхонасига ташриф буюрди ва ҳамкорлик бўйича музокаралар олиб борди.
Бундан ташқари, Ислом цивилизацияси маркази делегацияси аъзолари музей ва кутубхоналарга қилган ташрифлари жараёнида Пайғамбаримизнинг фаолият ва турмуш тарзларини ифодаловчи видеолавҳалар Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказига тақдим этилиши масаласини ҳам кўриб чиқишди.
Шунингдек, учрашувда Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан Самарқандда янгидан бунёд этилаётган Имом Бухорий мажмуаси зиёратчилари учун қулай шарт-шароитлар яратиш масаласида ҳам фикр алмашилди. Бу борада Саудия Арабистони тажрибасидан фойдаланиш мақсадида Бутунжаҳон Ислом уюшмаси Тадбирлар ва конференциялар бўлими бошлиғи Шокир Салоҳ ал-Адваний билан мулоқот ўтказилди. Мулоқот давомида Ислом уюшмаси вакили бу масалада Саудия Арабистонининг етакчи ташкилотларидан бири “Илм” компанияси кўмак беришини билдирди. Кейинги муҳокамалар видеоконференция шаклида давом эттирилишига келишиб олинди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа