Инсон табиатан унутишга ва ғафлатда қолишга мойилдир. Дунё эса ёлғон ва бекорчи ҳис-туйғулардан иборат. Aгар инсонда ғафлат, унутиш ва дунё матоҳларига бўлган муҳаббат жамланса, ўша қалб қотиб боради, нафс эса осийлик қила бошлайди. Шу сабабдан Aллоҳ таолога бўлган иймони заифлашиб, охират диёрига бўлган рағбати камайиб боради. Бутун ўй-хаёли дунё бўлиб қолади. Дунё учун елиб югуради, унга эришиш учунгина яшай бошлайди.
Энди шу ҳолат бутун инсоният орасида тарқалсачи?! Унда, буюк бир офатга йўлиққан бўлади. Чунки улар бир-бирини ейдиган, заифларига раҳм-шафқат қилмайдиган, узоқ-яқинларининг ҳақларига риоя қилмайдиган ваҳший ҳайвонга айланиб бораётган бўлади.
Шу сабабли Aллоҳ таоло бандаларига пайғамбарлар юборади, уларга Ўзининг тавҳидини билдириш, тўғри йўлга йўллаш учун шариатлар жорий қилади. Aллоҳ таолонинг раҳмати сабабли инсонлар бир-бирларига меҳр кўрсатади, ўзаро силайи раҳм қиладилар. Кучлилари заифларига шафқатли бўлади. Катталари кичикларини иззат қилади. Мана шу гўзал сифатлар билан иймон ва ислом аҳллари зийнатланиб борадилар. Қачонки мана шу мақталган сифатлар мусулмон кишида йўқола бошласа, улар ўрнини дунё зийнатларига бўлган муҳаббат эгаллайди.
Ҳар йили рамазон ойи кириши билан мусулмонлар қалбида унга бўлган соғинч ва иштиёқ кучаяди. Дангасаликлар кетиб, ибодатга бўлган ҳарислик ортади. Қаерга қараманг мусулмонларни инфоқ-эҳсон қилаётган, ифторликлар улашаётган ҳолда топасиз. Рамазон ойида дунё ҳаваслари билан эмас, охират захираси ила яшай бошлайдилар. Зеро, Aллоҳ таоло рамазон ойининг рўзасини ҳам айнан шунинг учун фарз қилган.
Салафи солиҳларимиздан бирларидан сўрашди: "Рамазон рўзаси нима учун жорий қилинган?". У киши жавоб берди: "Тўқлар очлик таъмини тотиб кўриб, қорни оч кишиларни унутуб қўймасликлари учун".
Рўза саховатга ва эҳсонга элтувчи йўлдир. Aллоҳ таоло буюрганидек рўза тутган киши рамазон ойи давомида фаҳш сўзлар-у ишлардан узоқ бўлади. Ҳаромга боқмайди. Ён-атрофидагиларнинг ҳолидан хабар олади. Aмалларини бажаришда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ўрнак олади. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам доим гўзал намуна бўлганлар. Aллоҳ таоло буюрган амалларни ўзлари амалда кўрсатиб берганлар. Саҳобалар ва улардан кейин яшаб ўтган тобеинлар ана шу манҳаж асосида ҳаёт кечиришган.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу дастурхонида мискин бўлмаса таомланмас эдилар. Aҳллари билан овқатланиб ўтирсалар, бирор мискин овқат сўраб келса, идишдаги бор таомни унга бериб юборар, оилалари эса идишда қолиб кетган таом қолдиқлари билан кифояланишар эди.
Имом Шофеий роҳимаҳуллоҳ айтардилар: "Рамазон ойида Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга иқтидоан кўпроқ оч юрган кишини, фақат ўзини тутиб оладиган даражада таомга эҳтиёжи бўлишини, бу ойда кўпроқ рўза ва намозлар билан машғул бўлишини яхши кўраман".
Рамазонни саховат ойи дедик, чунки тўқ киши бу ойда рўза тутаркан, очликни ҳис қилади. Шу сабабли оч қолганларга таом улашади. Aгар рўза тутмаса, очларнинг аҳволини қаердан ҳам биларди?!
Бой одам ҳам шундай, у ҳам рўза тутаркан, фақирларнинг ҳолатларини кўз олдидан ўтказади ва молидан закот беради, сақада қилади.
Мўмин банда учун рамазон айни фурсатдир. Бундай кунларда ғофил қолган банда, рамазондан кейин хайр-баракага эриша олмайди.
Зеро, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ўзи тўқ бўлиб, қўшниси оч қолган ҳақиқий мўмин эмас", деб айтганлар.
“Ҳадис ва ислом тарихи фанлари” кафедраси мудири Ф.Хомидов
1. Уч марта “Астағфируллоҳ” деб, сўнгра ушбу дуони ўқиш:
اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلالِ وَالإِكْرَام
“Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам. Табаарокта йаа зал Жалаали вал Икром”
“Ё Аллоҳ! Сен Саломсан. Омонлик Сендандир. Эй, буюклик ва икром Соҳиби бўлган Зот, Сен улуғсан”.
2. Оятал – курсийни ўқиш. Ҳар фарз намозидан сўнг Оятал-курсийни ўқиб юрган кишини жаннатдан фақатгина ўлим тўсиб туради.
3. “Субҳаналлоҳ”, “Алҳамдулиллаҳ” ва “Аллоҳу акбар”ни ўттиз уч мартадан айтиб, бир маротаба “Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу. Лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайин қодийр”ни ўқиш.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта (Субҳаналлоҳ) Аллоҳга тасбеҳ айтса, ўттиз уч марта (Алҳамдулиллаҳ) Аллоҳга ҳамд айтса, ўттиз уч марта “Аллоҳу акбар” деса, жами тўқсон тўққиз бўлади. Юзта бўлиши учун – “Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъала кулли шайин қодийр” деб айтса, гуноҳлари денгиз кўпиги каби кўп бўлса ҳам мағфират қилинади» (Имом Муслим ривояти) дедилар.
4. Қуйидаги зикрни ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير. اللهم لا مانع لما أعطيت ولا معطي لما منعت ولا ينفع ذا الجد منك الجد
“Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр. Аллоҳумма лаа мааниаъ лима аътойта ва лаа мутиъа лима манаъта ва лаа”.
“Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У Ёлғиздир. Унинг шериги йўқ. Мулк ва мақтов Унга хосдир. У барча нарсага қодирдир.”
Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким «Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр», деб ўн марта айтса, Исмоил зурриётидан тўрт кишини озод қилгандек бўлади”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким: «Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр», деб бир кунда юз марта айтса, ўнта қул озод қилган баробарида бўлибди. Унга юзта ҳасанот ёзилиб, юзта ёмонлиги ўчирилади, кеч киргунича шайтондан омонда бўлади. Унинг бу амалидан афзалроқ ишни ҳеч ким қила олмайди. Фақат шу калималарни кўпроқ айтган киши ўзиб кетиши мумкин”, дедилар.
5. Қуйидаги зикрни ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير لا حول ولا قوة إلا بالله، لا إله إلا الله ولا نعبد إلا إياه له النعمة وله الفضل وله الثناء الحسن ولا إله إلا الله مخلصين له الدين ولو كره الكافرون
“Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайин қодийр. Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ. Лаа илаҳа иллаллоҳу ва лаа наъбуду илла иййаҳу лаҳун нимату ва лаҳул фазлу ва лаҳус санаул ҳусна. Ва лаа илаҳа иллаллоҳу мухлисийна лаҳуд дийн ва лав кариҳал каафирийн”
6. Ушбу дуони ўқиш:
اللهم أعني على ذكرك وشكرك وحسن عبادتك
“Аллоҳумма аъинний ъалаа зикрика ва шукрика ва ҳусни ъибаадатик”
“Аллоҳим! Ўзингни зикр қилиш, шукр қилиш ва Сенга чиройли ибодат қилишимда мадад бер”.
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу айтади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлимдан тутиб, “Эй Муоз, Аллоҳга қасамки, мен сени яхши кўраман”, дедилар. “Ота-онам сизга фидо бўлсин! Аллоҳга қасамки, мен ҳам сизни яхши кўраман”, дедим. У зот алайҳиссалом: “Эй Муоз, ҳар (фарз) намоздан сўнг: “Аллоҳумма, аъинний ъалаа зикрика ва шукрика ва ҳусни ъибаадатик” деб айтгин”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).
Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намоздан кейин бундай дуо қилар эдилар:
“Аллоҳумма, инний аъуузу бика минал жубни вал бухл ва аъуузу бика мин фитнатид дуня ва аъузу бика мин фитнатил қобр”
“Аллоҳим, қўрқоқликдан, бахилликдан паноҳ сўрайман. Дунё фитнасидан паноҳ сўрайман. Қабр фитнаси (қабрда икки фариштанинг саволларига жавоб бера олмай қийналиш)дан паноҳ сўрайман” (Имом Бухорий ривояти).
7. Ихлос, Фалақ ва Нас сураларини ўқиш: Бомдод ва Шом намозларидан сўнг уч мартадан ўқилади.
8. Қуйидаги зикрни Бомдод ва Шом намозларидан сўнг ўн мартадан ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد يحيي ويميت وهو على كل شيء قدير
“Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду йуҳйии ва йумийту ва ҳува аълаа кулли шайин қодийр”.
“Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У Ёлғиздир. Унинг шериги йўқ. Мулк ва мақтов Унга хосдир. У барча нарсага қодирдир”.
9. Тасбеҳларни ўнг қўл билан санаш. Ўнг қўл билан санаш афзалдир.
10. Мазкур зикрларни намоз ўқиган жойда қилиш.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир тасбеҳ (Субҳаналлоҳ) садақадир[1]. Ҳар бир такбир (Аллоҳу акбар) садақадир. Ҳар бир таҳмид (Алҳамдулиллаҳ) садақадир. Ҳар бир таҳлил (Лаа илаҳа иллаллоҳ) садақадир”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу кўчат ўтказаётганларида ёнларидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтиб қолдилар ва айтдилар: “Эй Абу Ҳурайра, сени сенинг учун бундан-да яхши нарсага далолат қилайми?”.
У киши: “Ҳа, айтинг, ё Расулуллоҳ”, дедилар. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Субҳаналлоҳ, Аллоҳу акбар, Алҳамдулиллаҳ, Лаа илаҳа иллаллоҳ дегин, ҳар бирига сенинг учун жаннатда бир дарахт ўтказилади”, дедилар (Имом Ибн Можа ривояти).
Ушбу зикрлар намозда бўлган нуқсон, камчиликларнинг ўрнини тўлдиради.