Мутакаббирлик - 58 қисм
Мағрур нафс – касалликка чалинган нафсдир. Бу иллат бир лаҳзалик завқ олиш истагида ва ўз хоҳиш-истакларини қондириш учун бошқаларнинг хоҳишларига зарар етказишда намоён бўлади.
Муолажа услуби
Шуни унутмаслик керакки, Аллоҳ таоло бойлиги билан одамларни камситувчи, уларга пастназар билан қарайдиган инсонларни ёқтирмайди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло айтади: «Албатта, Қорун Мусо қавмидан эди. Бас, у (қавм)ларга кибр қилди. Биз хазиналардан унга калитлари бақувват жамоатга ҳам оғирлик қиладиган нарсаларни ато этган эдик. Ўшанда қавми унга: “Мағрурланмагин! Чунки Аллоҳ мағрурланувчиларни суймас”» (Қасос сураси, 76-оят).
Қорун Мусо алайҳиссаломга амакивачча эди. Тавротни яхши ўқиб, ўрганган бўлса-да, Сомирийга ўхшаб мунофиқ, ҳасадгўй ва мутакаббир эди. Бойлиги шу қадар беҳисоб эдики, хазиналарининг калитлари олтмишта хачирга юк бўларди. Аммо имтиҳон ўлароқ берилган мол-дунёси билан ғурурга кетди. Аллоҳ ва Мусо алайҳиссаломга осийлик ҳамда мутакаббирлик қилгани учун уни ер ютди. Аллоҳ таолонинг лутф ва эҳсонига ношукрлик қилган ва кибрга кетган инсонлар ана шу Қорунга ўхшатилади.
Демак, мўмин киши ўткинчи дунёнинг зеб-зийнатларига муҳаббат қўймаслиги, мол-дунёси билан одамларга мағрурланмаслиги, улардан ўзини устун деб билмаслиги керак экан. Балки ўз нафсини поклаш, ахлоқини сайқаллаш билан машғул бўлиши, қилган гуноҳларига афсус-надомат чекиши ва Аллоҳнинг олдида ҳар бир амали учун жавоб беришини унутмаслиги лозим. Ҳамиша ўз нафсини ҳисоб-китоб қилган, айб-нуқсонларини ёдидан чиқармаган инсоннинг қалби синиқ бўлади. Бундай бандада мағрурланиш, кибрланиш иллати йўқолади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзига хос ахлоқлари – доимо камтар ҳолда юрардилар.
Буюк олим Молик ибн Динор айтади: "Ғамгин бўлмайдиган қалб ҳалок бўлади, худди ҳеч ким яшамайдиган уйга ўхшайди".
Ато Сулаймонийдан: “Нима учун ғамгин кўринасиз?” деб сўрашганида, у киши: “Ахир ўлим – бўйнимдаги (аниқ йўлиқадиган) ҳақ нарса бўлса, қабр – уйим бўлса, Қиёмат куни ҳар бир амалим учун ҳисоб-китоб қилинсам, жаҳаннам кўприги эса ўтишим керак бўлган йўлим бўлсаю, шу ҳолда менинг ҳолим энди нима бўлишини билмай турсам, қандоқ маҳзун бўлмайин?” деб жавоб бердилар.
Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.
Жаннат калити: “Лаа илаҳа иллаллоҳ”
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
“Лаа илаҳа иллаллоҳ” жаннат калитидир. Ҳар бир калитнинг тишлари бўлганидек, тавҳид калимаси – “Лаа илаҳа иллаллоҳ”нинг ҳам тишлари мавжуд. Улар қуйидагилардир.
1. Илм. Аллоҳ таоло бундай буюради: “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ эканини билинг” (Муҳаммад сураси, 19-оят).
Усмон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлигини билиб вафот этса, жаннатга киради”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
2. Шубҳадан ҳоли бўлган тўлиқ ишонч. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ҳақиқий мўминлар Аллоҳ ва унинг пайғамбарига имон келтириб, сўнгра шубҳа қилмаган ва моллари ва жонлари билан Аллоҳ йўлида жиҳод қилган зотлардир. Айнан ўшаларгина (имонларида) содиқдирлар” (Ҳужурот сураси, 15-оят).
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кимнинг охирги сўзи “Лаа илаҳа иллаллоҳ” бўлса, жаннатга киради», дедилар (Имом Абу Довуд, Имом Ҳоким ривояти).
3. Кибрдан йироқ бўлиш. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Чунки уларга: «Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ», дейилганда, кибрланган эдилар” (Соффот сураси, 35-оят).
Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам: «Ким “Ёлғиз Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Унинг шериги йўқдир, Муҳаммад Унинг Расулидир деб гувоҳлик берса”, Аллоҳ унга дўзахни харом қилади», деганлар (Имом Муслим ривояти).
4. Итоат этиш ва буйсуниш. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Сизларга азоб келиб, сўнгра ёрдам берилмай қолишидан илгари Роббингизга қайтингиз ва Унга бўйин сунингиз!” (Зумар сураси, 54-оят).
Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким “Ашҳаду ан лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарика лаҳу ва анна Муҳаммадан ъабдуҳу ва расулуҳу…”, деб гувоҳлик берса ҳамда жаннат ва дўзахни ҳақ деб билса, Аллоҳ таоло жаннатдаги саккиз эшикнинг хоҳлаганидан киргизади», дедилар.
5. Чин ихлос. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ҳолбуки, улар фақат ягона Аллоҳга, Унинг учун динни (ширкдан) холис қилган, тўғри йўлдан оғмаган ҳолларида ибодат қилишга ва намозни баркамол адо этишга ҳамда закот беришга буюрилган эдилар. Мана шу тўғри (ҳаққоний) диндир” (Баййина сураси, 5-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтадилар: “Ё Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамлар ичида қиёмат куни шафоатингиз билан энг саодатманд бўладиган киши ким?” дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Абу Ҳурайра, аниқки, шу гапни сендан олдин ҳеч ким сўрамаслигини билар эдим, чунки ҳадисга ўта ҳарислигингни кўрганман. Одамлар ичида қиёмат куни шафоатим билан энг саодатманд бўладиган киши “Лаа илаҳа иллаллоҳ”ни қалбидан ихлос билан айтган кишидир», дедилар (Имом Бухорий ривояти).
6. Аллоҳга муҳаббат. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Одамлар орасида Аллоҳдан ўзга нарсаларни (сохта маъбудаларни) Унга тенг билиб, уларни Аллоҳни севгандек севадиган кимсалар ҳам бордир. Имон келтирганларнинг Аллоҳга бўлган севгилари эса (уларникидан) кучлироқдир” (Бақара сураси, 165-оят).
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Учта (хислат) борки улар кимда бўлса, у имон таъмини ҳис қилади. Кимгаки Аллоҳ ва Унинг Расули бошқа барча нарсалардан севимли бўлса, яхши кўрган кишисини Аллоҳ учун яхши кўрса, куфрга қайтишни оловга улоқтирилишни ёмон кўргандек ёмон кўрса”, дедилар (Имом Термизий ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД
- «
- »