Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
17 Ноябр, 2025   |   26 Жумадул аввал, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:51
Қуёш
07:13
Пешин
12:13
Аср
15:21
Шом
17:06
Хуфтон
18:22
Bismillah
17 Ноябр, 2025, 26 Жумадул аввал, 1447

2. БАҚАРА СУРАСИ, 226–227 ОЯТЛАР

16.12.2020   6862   2 min.
2. БАҚАРА СУРАСИ, 226–227 ОЯТЛАР

لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖۖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٢٢٦

226. Хотинларига яқинлашмасликка қасам ичганларга кутиш тўрт ойдир. Агар қайтишса, Аллоҳ албатта кечирувчи, раҳмлидир.

Яъни, ким "хотинимга яқинлашмайман" деб қасам ичса (яъни ийло қилса), тўрт ой ичида хотинига яқинлашса, ичган қасамига каффорат беради ва хотини никоҳида қолаверади. Лекин қасамдан кейин тўрт ой ўтиб кетса, бу ҳолатда хотини талоқ қилинган бўлади. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларини ийло қилдилар, яъни бир ой бирга турмайман, деб қасам ичдилар. Оёқлари ёрилиб (синиб) кетган бўлиб, хоналарида ёлғиз ўзлари йигирма тўққиз кун турдилар. Кейин аёлларининг ҳузурига кирдилар. Шунда улар: "Эй Аллоҳнинг Расули, бир ойга қасам ичган эдингиз-ку!" дейишди. У зот: "(Бу) ой йигирма тўққиз кундир", дедилар". Нофеъдан бундай ривоят қилинади: "Ибн Умар розияллоҳу анҳумо ийло ҳақида сўзлаб: "Эрлар Аллоҳ таоло амрига мувофиқ хотинларини идда муҳлати тугаганидан сўнг яхшилик билан никоҳларида сақлаб туришлари ёки талоқ қилишга азм қилишлари лозим бўлади", деган" (Бухорий ривояти).

وَإِنۡ عَزَمُواْ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ٢٢٧

227. Агар талоқни қасд қилишса, Аллоҳ албатта эшитувчи, билувчидир.

Агар эрнинг қасамидан кейин тўрт ойдан ўтиб кетса, улар орасига талоқ тушади. Бунда талоқ қасд қилинган бўлса, албатта ажралишлари лозим, чунки Аллоҳ таоло бандаларининг қалбида кечаётган, улар ният қилган нарсаларни эшитувчи ва билувчидир. Нофеъ айтади: "Ибн Умар: "Агар хотинини ийло қилганига тўрт ойдан ошса, уни талоқ қилгунига қадар уйида ушлаб туради. Бунда то талоқ қилгунига қадар хотини талоқ ҳисобланмайди", деганлар" (Бухорий ривояти).

“Ийло” сўзи луғатда «қасам ичиш, қасам билан бирор нарсадан кечиш» маъноларини билдиради. Шариатда эса эрнинг тўрт ой ва ундан кўпроқ муддатга хотини олдига кирмаслик ва унга жинсий яқинлик қилмасликка Аллоҳ номи билан қасам ичиши «ийло» дейилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларидан бирини ийло қилганлари ҳақида Умму Салама онамиздан саҳиҳ ҳадис ривоят қилинган. Тўрт ойдан оз муддатга қасам ичиш ийло эмас. Ийлонинг шарти эрнинг талоққа салоҳиятли бўлиши ва аёлнинг ҳам никоҳли бўлишидир. Боланинг ва телбанинг ийлоси ҳақиқий эмас. Қуръони карим ояти билан (Бақара, 226-227) бу ҳукмни жорий қилиш ила Ислом хотинлар устидан жоҳилиятнинг яна бир зулмини олиб ташлади.

Тафсири ирфон
Бошқа мақолалар

Дунё васвасасидан сақланиш

14.11.2025   8607   2 min.
Дунё васвасасидан сақланиш

Аллоҳнинг Расули соллаллоҳу алайҳи васаллам иймон келтирганларга ушбу бақосиз дунёга нисбатан тўғри муносабатда бўлишни ва бу масалани ҳеч қачон ақл кўзи ва қалб кўзининг диққат эътиборидан четда қолдирмасликни қайта-қайта эслаб келганлар. Гап бу ерда одамларнинг дунёда ўзларини йўловчидай тутишлари ҳақида бормоқда. Бу эслатма бандани дунёга кўр-кўрона муҳаббат қўйишдан ҳимоя қилади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Бу дунёда ғариб (мусофир) ва йўловчидай бўлинг. Ва ўзингизни дунёни тарк этганлар қаторида ҳисобланг. Тонг отганда нафсингизга шом ҳақида, кеч кирганда эса эртанги тонг ҳақида гапирманг (унгача яшайман деб чамаламанг, кафолатингиз йўқ). Касаллик келгунча соғлиқдан, қарилик келгунча ёшликдан, бирор иш билан банд бўлгунча бўш пайтингиздан, ўлим келгунча яшаб турган ҳаётингиздан фойдаланинг! Ҳақиқатда эртага сизни ким деб аташларини[1] билмайсиз” (Ибн Умардан ривоят қилинган, Термизий ривояти).

Имом Жунайд Бағдодий қуддиса сирруҳудан:

– Қайси илмлар кўпроқ фойдали? – деб сўрашганида у зот қуддиса сирруҳу жавоб бердилар:

– Бу Сени Аллоҳни таниш – маърифатуллоҳга ва нафсга итоат этмаслик йўлига элтувчи билимлардир. Фойдали илмлар ўз соҳибини шикастанафаслик, ҳилм, камтаринлик (тавозу), нафс билан бетиним кураш, кўнгилни поклаш йўлида риёзатлар чекиш, ўзини назорат қилиш, Аллоҳдан қўрқиш, дунё матоҳларидан ва уларга интилувчилардан кўнгил узиш йўлига олиб боради. Бундай илмлар оз билан қаноатланишга, бу дунёга муккаси билан кетганлардан узоқлашишга, бу олами фонийни шу оламнинг бойликлари учун яшаётганларга қолдиришга, одамларга самимий устоз ва маслаҳатчи бўлишга, уларга нисбатан чиройли муомала ва меҳрибонлик кўрсатишга, тариқат аҳллари билан ҳамсуҳбат бўлиш каби  нарсаларга етаклайди”.

Али ибн Толиб розияллоҳу анҳу мўминларни бу ўткинчи дунёнинг мевалари бўлган ҳою ҳаваслар гирдобида масту маҳлиё бўлишлик, нафснинг хоҳишларига қул бўлишлик офатидан кўп огоҳлантирардилар:

“Сиз учун икки сабабга кўра хавфсирайман: узундан-узоқ орзу-ҳаваслар гирдобида қолишлигингиз ва нафсоний талабларга эрк беришларингиздан. Шундай экан, бу ўткинчи дунёнинг эмас, абадий ҳаётнинг фарзандлари бўлинг!”.

“Ахлоқус солиҳийн” (Яхшилар ахлоқи) китобидан
Йўлдош Эшбек, Даврон Нурмуҳаммад
таржимаси.


[1] Эртага сизни ўликлар ёки тириклар орасида эслашларини билмайсиз. Муҳаррир.