Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
06 Июл, 2025   |   11 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:13
Қуёш
04:56
Пешин
12:33
Аср
17:42
Шом
20:03
Хуфтон
21:39
Bismillah
06 Июл, 2025, 11 Муҳаррам, 1447

Тўғри йўлдан адашмайлик

10.04.2024   1595   3 min.
Тўғри йўлдан адашмайлик

Бугунги Ислом динининг асл моҳиятини ёшларга ва келажак авлодга мукаммал ва соф даражада етказиш учун давлат, таълим муассасалари, диний идоралар ва малакали мутахассислар томонидан етарлича ишлар амалга оширилмоқда.

Лекин баъзи гуруҳларнинг исломий тушунчаларни бузиб талқин қилиши ёшларни айрим оқимлар таъсирига тушиб қолишига сабаб бўлмоқда. Бундай муаммоларнинг энг каттаси жиҳод билан боғлиқдир.

Ушбу мавзудаги оятларни ўрганадиган бўлсак, Оли Имрон сураси 142-143 оятларида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “...Ёки Аллоҳ сизларнинг ичингиздан ким (чиндан) жиҳод қилувчи ва ким сабрли эканини имтиҳон қилиб кўрмасдан жаннатга кираверамиз, деб ўйладингизми? Ажалингиз етмай, ўлимни (шаҳидликни) орзу қилар эдингиз. Мана, энди (Уҳудда) уни кўз ўнгизда кўриб турибсиз”.

Ушбу оят Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салам даврларида мушрикларга қарши курашиш учун мусулмонларни руҳлантириш ва уларга душманга қарши курашиш учун тўғри йўл кўрсатиш учун нозил қилинган. Шунингдек, Макка мушриклари ва бошқа қабилалар ва мусулмонлар ўртасидаги ўзаро бўлаётган келишмовчиликлар ва урушлар сабаб мусулмонлар учун мана шу жангларда қатнашиш ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саламни ҳимоя қилиш учун жангга чиқишлари ва Аллоҳ йўлида бу жангда иштирок этишлари ҳақида мана шундай бир қанча оятлар нозил қилинган. Нисо сураси 95- оятда эса Аллоҳ таоло марҳамат қилиб:

Беузр бўла туриб (уйида) ўтирувчи мўминлар билан Аллоҳ йўлида моллари ва жонлари билан жиҳод қилувчилар тенг бўлмайдилар. Аллоҳ моллари ва жонлари билан жиҳод қилувчиларни (уйида) ўтирувчилардан (кўра) ортиқ даражали қилди. Ҳаммасига ҳам Аллоҳ чиройли (савоб) ваъда қилди. Аллоҳ улкан мукофот (тақсими)да ўтирувчилардан кўра мужоҳидларни буюк ажр билан афзал этди.”

Бу оятда Макка мушрикларидан қаттиқ азият чеккан мусулмонларга, Мадинага келиб қарор топганларидан кейин улардан қасос олишга Аллоҳ томонидан рухсат этилади.

Жиҳод сўзи ҳамма вақт ҳам жанг ва уруш мазмунида эмас, балки жидду жахд, саъй-ҳаракат, ижтиҳод, кураш маъноларида ҳам келади.

Шунингдек, баъзи ёшлар орасида нотўғри шаклланаётган тушунчалардан яна бири бу миллатчилик ва бошқа дин вакилларини менсимаслик ҳолатлари кузатилаётганидир. Айниқса, инсонларни шакл шамойили, ранги рўйи ёки қайси давлатда яшашига қараб кибр ила муомала қилиш ҳам бугунги муоммолардан биридир.

Албатта, аслида бундай тушунчалар Исломга зид.

Ислом бу тараққий этган ва ҳақ диндир. Ислом инсонларга яхши муомалада бўлишни ва ҳаммани тенг кўришни ва инсонлар ўртасидаги бундай тафовутлар ва нотўғри тушунчаларни кескин қораловчи диндир. Буни ёшларга етказиш ҳар биримизнинг бурчимиздир.

 

Жаҳонгир Абдупаталов,

Тошкент давлат шарқшунослик университети

Шарқ мамлакатлари иқтисодиёти, сиёсати ва туризм факультети

Халқаро туризм йўналиши 1-курс талабаси

МАҚОЛА
Бошқа мақолалар

Сиз мендан яхшироқсиз

04.07.2025   2275   3 min.
Сиз мендан яхшироқсиз

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Бирор киши билан тортишиб қолиб, у билан алоқани узиб юбормоқчи бўлсангиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”[1] деган сўзларини ёдга олинг.

Ҳусайн розияллоҳу анҳу билан у кишининг ота бир укаси Муҳаммад ибнул Ҳанафийнинг орасидаги муносабатларга дарс кетади. Бўлиб ўтган ишга икки кун ўтмай Ибнул Ҳанафий Ҳусайн розияллоҳу анҳуга мактуб юборади. Мактубда шундай деб ёзилган эди: “Бизнинг отамиз бир. Бу борада бирортамиз бошқамизга фахрланмаймиз. Аммо сизнинг онангиз Фотима розияллоҳу анҳодир, сизнинг онангиз қаёқда-ю, менинг онам қаёқда. Сизни Расулуллоҳнинг ўзлари катта қилган ва тарбиялаганлар, мен эса бундайин буюк мартабадан анча пастдаман. Ушбу мактубим сизга етиб бориши билан дарҳол мен томонга шошилинг ва орани ислоҳ қилинг. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”, деганлар. Сиз мендан яхшироқсиз. Айтадиган гапим шу”.

Биродарини устун қўйишнинг улкан кўринишига эътибор беринг. Ибнул Ҳанафийнинг Ҳусайн розияллоҳу анҳудан аввал бу савобга эришиши мумкин эди. Лекин у киши биродари Ҳусайн розияллоҳу анҳуни ўзидан устун кўрди. Ҳусайн розияллоҳу анҳунинг у кишидан кўра яхшироқ эканини эслатди, бу иши эса у зотнинг ўртани ислоҳ қилишга бўлган ғайрати ва ҳимматини қўзғаш учун эди. Чунки яхшилар доим яхшилик сари интиладилар.

Ваъда қилинган ажр жаннат бўлса, бошқаларни ўзидан устун қўйиш одамлар орасида жуда кам учрайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари душманга қарши жанг бобида мусобақалашар эди, ҳатто ота-болалар ўртасида ҳам шу каби ҳолат кузатиларди. Масалан, ота-боланинг ҳар иккиси бирваракайига жангга бориш имкони бўлмаса қуръа ташлашарди, қуръа болага чиқса, отаси унга: “Мен чиқай, болам, сен қолавер, ахир отангман-ку. Мени ўзингдан устун қўй”, дер эди, бунга жавоб берар экан ўғилнинг кўзлари ёшга тўлиб: “Отажон, унинг мукофоти жаннат-да... Агарда жаннатдан бошқа нарса бўлганида ҳам, Худо ҳаққи, сизни ўтказиб юборардим”, дерди.

Шубҳасиз, сиз ҳам барча мусулмонларнинг жаннатга киришларини орзу қиласиз. Бироқ жаннат мусобақаси кучайиб кетганида, у фақатгина энг ғайратли ва унга энг иштиёқмандларгагина насиб этади. Одамларга  яхшиликни илининг, фақат ўзингизни ўйлайверманг!

Шоир Абул Аъло Маъаррий бундай сатрларни ёзган экан:

Абадий қолмоқ имкони бўлса гар сўққабош ҳолим,
Боқий қолиш истагин суймадим ёлғиз ўзим.
Менга ҳам, еримга ҳам ёғмасин ёмғир,
Модомики қамраб олмас экан бутун қавмим.

Худбинлик (эгоизм) сизнинг устингиздан ҳукмронлик қилишига ҳеч ҳам имкон берманг! Доимо Аллоҳ таолодан барча мусулмонларга яхшилик ва хайр-барака сўраб дуо қилинг ва шу жумлаларни ҳам айтинг: “Эй Яратган Зот! Менинг дуоларим орасига барча мусулмонларни ҳам қўшиб қўй”.

Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.


[1]  Имом Бухорий ривояти.