Bugungi Islom dinining asl mohiyatini yoshlarga va kelajak avlodga mukammal va sof darajada etkazish uchun davlat, ta'lim muassasalari, diniy idoralar va malakali mutaxassislar tomonidan etarlicha ishlar amalga oshirilmoqda.
Lekin ba'zi guruhlarning islomiy tushunchalarni buzib talqin qilishi yoshlarni ayrim oqimlar ta'siriga tushib qolishiga sabab bo'lmoqda. Bunday muammolarning eng kattasi jihod bilan bog'liqdir.
Ushbu mavzudagi oyatlarni o'rganadigan bo'lsak, Oli Imron surasi 142-143 oyatlarida Alloh taolo shunday marhamat qiladi: “...Yoki Alloh sizlarning ichingizdan kim (chindan) jihod qiluvchi va kim sabrli ekanini imtihon qilib ko'rmasdan jannatga kiraveramiz, deb o'yladingizmi? Ajalingiz etmay, o'limni (shahidlikni) orzu qilar edingiz. Mana, endi (Uhudda) uni ko'z o'ngizda ko'rib turibsiz”.
Ushbu oyat Rasululloh sollallohu alayhi va salam davrlarida mushriklarga qarshi kurashish uchun musulmonlarni ruhlantirish va ularga dushmanga qarshi kurashish uchun to'g'ri yo'l ko'rsatish uchun nozil qilingan. Shuningdek, Makka mushriklari va boshqa qabilalar va musulmonlar o'rtasidagi o'zaro bo'layotgan kelishmovchiliklar va urushlar sabab musulmonlar uchun mana shu janglarda qatnashish va Rasululloh sollallohu alayhi va salamni himoya qilish uchun jangga chiqishlari va Alloh yo'lida bu jangda ishtirok etishlari haqida mana shunday bir qancha oyatlar nozil qilingan. Niso surasi 95- oyatda esa Alloh taolo marhamat qilib:
“Beuzr bo'la turib (uyida) o'tiruvchi mo'minlar bilan Alloh yo'lida mollari va jonlari bilan jihod qiluvchilar teng bo'lmaydilar. Alloh mollari va jonlari bilan jihod qiluvchilarni (uyida) o'tiruvchilardan (ko'ra) ortiq darajali qildi. Hammasiga ham Alloh chiroyli (savob) va'da qildi. Alloh ulkan mukofot (taqsimi)da o'tiruvchilardan ko'ra mujohidlarni buyuk ajr bilan afzal etdi.”
Bu oyatda Makka mushriklaridan qattiq aziyat chekkan musulmonlarga, Madinaga kelib qaror topganlaridan keyin ulardan qasos olishga Alloh tomonidan ruxsat etiladi.
Jihod so'zi hamma vaqt ham jang va urush mazmunida emas, balki jiddu jaxd, sa'y-harakat, ijtihod, kurash ma'nolarida ham keladi.
Shuningdek, ba'zi yoshlar orasida noto'g'ri shakllanayotgan tushunchalardan yana biri bu millatchilik va boshqa din vakillarini mensimaslik holatlari kuzatilayotganidir. Ayniqsa, insonlarni shakl shamoyili, rangi ro'yi yoki qaysi davlatda yashashiga qarab kibr ila muomala qilish ham bugungi muommolardan biridir.
Albatta, aslida bunday tushunchalar Islomga zid.
Islom bu taraqqiy etgan va haq dindir. Islom insonlarga yaxshi muomalada bo'lishni va hammani teng ko'rishni va insonlar o'rtasidagi bunday tafovutlar va noto'g'ri tushunchalarni keskin qoralovchi dindir. Buni yoshlarga etkazish har birimizning burchimizdir.
Jahongir Abdupatalov,
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti
Sharq mamlakatlari iqtisodiyoti, siyosati va turizm fakul'teti
Halqaro turizm yo'nalishi 1-kurs talabasi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
ismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida...
Oisha onamiz roziyallohu anho Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan Hijri Ismoil haqida so‘radilar:
- Ey Allohning Rasuli! U ham Ka’badanmi?
- Ha, u ham Ka’badan!
- Nima uchun uni Ka’baning ichiga kiritishmagan?
- Chunki o‘shanda qavmingning nafaqasi yetmay qolgan!
- Nega Ka’baning eshigi baland qurilgan?
- Qavming o‘zi istaganiga Ka’baga kirishga ruxsat berib, istamaganiga ruxsat bermaslik uchun! So‘ngra Nabiy sollallohu alayhi vasallam yana dedilar:
Agar qavming yangi musulmon bo‘lmaganida va ularning qalbi inkor qilishidan qo‘rqmaganimda, Ka’bani buzishga amr qilar va undan chiqarilgan narsalarni yana uning ichiga kiritib, boshqatdan qurar edim. Uni yerga barobar etib, ikki eshik qilardim. Biri sharqiy tomonida, ikkinchisi g‘arbiy tomonida. Uni Ibrohim alayhissalomning poydevoriga yetkazardim!
Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhumo Hijozda hukmronlikni qo‘lga kiritgach, xolasi Oisha onamiz unga yuqoridagi hadisni aytib berdilar. U Ka’bani buzib Ibrohim alayhissalomning davridagidek qilib qurdi. So‘ngra Hajjoj Abdulloh ibn Zubayrni qatl etgach, Ka’bani buzib, yana Quraysh mushriklari davridagidek qilib qurdi.
Abbosiylardan Abu Ja’far Mansur xalifa bo‘lgach, Ka’bani buzib, yana Ibrohim alayhissalom davridagidek qilib qurmoqchi bo‘ldi. Bu to‘g‘risida imom Molik rohimahulloh bilan maslahat qildi. Imom Molik rohimahulloh unga dedilar:
- Menimcha, uni hozirgi holida qoldirganing yaxshi. Yo‘qsa, Ka’ba podshohlar o‘rtasida o‘yinga aylanadi!
Bizga kerakli nuqta Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida edi...» degan gaplaridir!
Nabiy sollallohu alayhi vasallam Oisha onamizga bugungi Ka’bani Ibrohim alayhissalom davridagi Ka’ba emasligini, uni buzishni, Ibrohim alayhissalom qanday qurgan bo‘lsalar, shunday qilib qayta qurishni istayotganlarini aytyaptilar. Ammo Fathdan so‘ng islomga yangi kirgan qurayshliklarning iymonidan xavfsirayaptilar. Bu u zotning chiroyli siyosatlarini, foyda bilan zararning rioyasini qilganlarini anglatadi!
Islomda zararni daf qilish foyda keltirishdan oldinda turadi. Masalan, bir to‘g‘ri ish bor. Ammo uni qilsangiz, ortidan zarar keladi. Yaxshisi, uni qilmasligingiz kerak. Ana shu narsa muhim bir hayot darsidir!
Gohida bir qizni boshqa bir munosib bo‘lmagan kishiga turmushga berib zulm qilib qo‘yamiz. U qizimiz turmush o‘rtog‘i bilan yashay olmaydi. Undan ajralishga harakat qiladi. Bu unga foydali bo‘lib ko‘rinadi. Ammo bu ajralishdan o‘rtadagi farzandlar uvol bo‘lishi mumkin. Ona farzandlarini o‘zi bilan olib keta olmaydi yoki ularni tashlab ham keta olmaydi. Ana shunaqa paytda savob umidida uni sabrga chaqiriladi, ajralishga undalmaydi. Chunki ajralishda bir kishiga manfaat, ammo bir necha kishiga zarar bor!
Hayotdagi barcha ishlarni shunga qiyos qiling. Hayotda hamma narsa bir xil emas. Bir narsa ziyoda bo‘ladi, yana bir narsa ikkita narsaga teng bo‘ladi. Bu hayot chigal. Bunda har qanday oqning ichida qora bor. Har qanday qoraning ichida esa oq bor. Oqil inson o‘zidagi ko‘p oqni saqlab qolish uchun ozgina qorani qabul qiladi.
Umar roziyallohu anhu ajoyib gap aytganlar: «Yomondan yaxshini ajratib olgan inson ziyrak emas, ikkita yomondan yaxshisini ajratib olgan inson ziyrakdir».
Hayot bizni gohida ikkita achchiq narsadan birini tanlashga majbur qiladi. Zakiy inson to‘g‘ri amalda bo‘lgan, yaqinlashib yurgan va foyda bilan zarar o‘rtasini solishtira oladigan kishidir. Haq deb hamma narsa aytilavermaydi!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi