15 Май, 2025, 17 Зулқаъда, 1446
15 Май, 2025, 17 Зулқаъда, 1446
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак масжидлари зиёрат учун бориладиган учта масжиддан биридир. Ушбу масжидда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозгоҳлари, минбар, равзайи шарифлари ҳамда тарихий устунлар жойлашган.
Ушбу масжидда ўқилган намоз минг ракъат намоздан афзалдир Икки Шайх ривоят қилгани каби: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу масжидимда ўқилган намоз Масжидул Ҳаромдан ташқари қолган масжидлардаги намоздан минг баробар афзалдир ” – дедилар.[1]
Масжидун Набавийга кирган кишига равзайи шарифда ёки масжид ичида икки ракъат намоз ўқиб олиши мустаҳабдир, ҳудди Икки Шайх Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилганидек: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар бирортангиз масжидга кирсангиз ўтиришидан олдин икки ракъат намоз ўқиб олсин” – дедилар.[2]
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида масжид бино қилиш
Мусулмонлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келишларидан олдин Масжидун Набавий ўрнида намоз ўқирдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида шу ўринда намоз ўқидилар ва у милодий 622/ ҳижрий 1 йил Роббиюл Аввал ойида масжид бино қилинди. Узунлиги 70 зиро [3], кенглиги 60 зиро яъни таҳминан 35м, 30м бўлган. Томи эса 5 зиродир. Унинг пойдевори тошлардан, деворлари хом ғиштдан қурилди. Устунлари хурмо танасидан, томи эса хурмо шохларидандир.
Масжид қурилишида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам саҳобалар билан бирга ишладилар, тош вах хом ғиштларини ташидилар. Масжид учун учта эшик қилдилар.
Масжидун Набавийни кенгайтириш ва таъмирлаш ишлари:
Шайхонтоҳур тумани “Эшон
Бобохон” жоме масжиди имом
ноиби Абдулаҳадов Абдулмўмин
[1] Sahihul Muslim, Haj kitobi. Makka va Madinada masjidimdagi namoz fazli. (15: 1390)
Sahihul Buxoriy. Makka va Madinadagi masjidda namozning fazli kitobi (20:1395)
[2] Sahihul Buxoriy. Namoz kitobi. Agar masjidga kirsangiz ikki rak’at namoz o’qing bobi, (8:444)
Sahihul Muslim. Musofirning namozi kitobi. Masjidga salom berish mustahab bobi (6:714)
[3] Ziro’ = 46,2 sm
Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатларида қўлланиладиган охирги чора сифатида белгилаб, унинг нотўғри қўлланилишидан эҳтиёт бўлишни таъкидлайди. Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир кўрсатади.
Исломда талоқ муҳим масала бўлиб, уни шошқалоқлик билан эмас, балки ўйлаб амалга ошириш тавсия этилади. Қуръонда Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло бундай марҳамат қилади: “Агар улар орасида низолашишдан қўрқсангиз, унда эрнинг оиласидан бир ҳакам ва аёлнинг оиласидан бир ҳакам тайинланг. Агар улар (ҳакамлар) ярашишни хоҳласалар, Аллоҳ уларнинг орасини тотув қилади. Албатта, Аллоҳ (ҳамма нарсани) билувчи ва (ҳамма нарсадан) хабардор Зотдир”.
Мазкур оятдан англашиладики, шариатимиз низоларни ҳал қилиш учун қадам-бақадам чоралар кўришни талаб қилади ва дарҳол талоққа мурожаат қилишдан қайтаради.
Шу билан бирга шариатимизда талоқ эркакнинг қўлида бўлганлигининг ҳикмати одатда эр кишилар оқилона қарорлар қабул қиладилар. Шунинг учун талоқ иши эр кишини қўлига топширилгандир. Ҳидоя китобида бу борада бундай дейилади: “Талоқ эрнинг қўлида бўлиши унинг оқибатларни кўпроқ тушуниши ва ҳиссиётлардан узоқроқ бўлиши сабабли афзалроқдир”.
Асоссиз талоқ қилишнинг оилавий ва ижтимоий зарарларини қуйидагича изоҳлаш мумкин:
Оила барқарорлигига зарар бўлиши асоссиз талоқ қилиш оилавий барқарорликни йўқотишга олиб келади. Бу ҳақида “Ҳидоя”да бундай дейилади:
“Низо юз берганида, талоқ қилишга фақат далиллар тасдиқлангандан кейин рухсат берилади”.
Талоқ фарзандларнинг руҳий ҳолатига салбий таъсир кўрсатади. Болалар учун ота-онанинг бирлиги ҳаётий муҳим омилдир. "Мухтасар"да бундай таъкидланади:
“Ажралиш фарзандлар ва жамият учун жиддий зарар келтиради”.
Ота-оналарнинг ажралиши жамиятда янги муаммоларни келтириб чиқаради. Асоссиз талоқ орқали болаларнинг тарбияси бузилиши ва оилавий қадриятларнинг йўқотилиши кузатилади.
Талоқнинг иқтисодий зарарлари шуки, ажралиш оиланинг иқтисодий барқарорлигига путур етказади. “Иноя”да бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ оиланинг молиявий барқарорлигини йўқотади”.
Ажримда аёлларнинг обрўсига зарар етиши турган гап. Чунки ажралиш кўпинча жамиятда нотўғри тушунилади. “Ҳидоя”да бу борада бундай дейилади: “Аёлни талоқ қилиш уни одамлар орасида гап-сўзларга дучор қилади”.
Ажримларнинг болалар тарбиясига таъсири шуки, болалар керакли тарбиядан маҳрум бўлиши мумкин. “Мухтасар”да бундай дейилади: “Талоқнинг салбий таъсири болалар тарбиясида яққол намоён бўлади”.
Демак талоқни амалга оширишдан олдин вазиятни тўлиқ баҳолаш ва маслаҳатлашиш зарур ишлардан ҳисобланар экан. “Иноя”да бу борада бундай дейилади: “Эр талоқ қарорини қабул қилишдан олдин яхшилаб ўйлаб кўриши лозим”.
Шу билан бирга шариатимиз низоларни ҳал қилишда босқичма-босқич ёндашувни тавсия этади: насиҳат қилиш, вақтинчалик алоҳида яшаш ва ҳакамлар тайинлаш. “Инояда бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ фақат ярашиш имконсиз бўлгандагина рухсат этилади”.
Қолаверса талоқни фақат зарурат ҳолатида амалга ошириш керак. Талоқ фақатгина муҳим сабаблар мавжуд бўлгандагина қўлланилиши керак. Шариат кўрсатмаларига амал қилиш орқали оилани сақлаб қолиш мумкин. Ҳамда оилавий маслаҳатчилар ёрдамидан фойдаланиш ҳам зарурдир. Низоларни ҳал қилиш учун маслаҳатчиларга мурожаат қилиш шариатда маъқулланган амалдир.
Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир қилади. Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатида ва фақат масъулият билан қўллашни таъкидлайди. Бу борада шариатнинг кўрсатмаларига амал қилиш оилаларни сақлаб қолишда ва жамиятдаги барқарорликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Шамсиддин БУРҲОНИДДИНОВ,
Тошкент Ислом институти 4 курс талабаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа