Яқин вақтгача кўпчилик пойтахтимизда жойлашган Сузук ота зиёратгоҳи ҳақида билмас, у ердаги мақбара ва эски масжид эса зах тортиб қолган эди. Бугун ушбу мажмуада Сузук ота мақбараси ва масжиди, музей, дўкон, кутубхона ва бошқа бинолар қад ростлади. 1,3 гектар ҳудудда ҳунармандлар учун икки қаватли ўттизта намунавий уй-жой барпо этилди.
Сузук ота
Асл исми Мустафоқул бўлган Сузук ота Хожа Аҳмад Яссавийнинг қизи Гавҳари Хуштожнинг кенжа фарзанди бўлгани, 1140 йили Туркистоннинг Қорачуқ қишлоғида туғилгани, бобоси Аҳмад Яссавий уни: “Менинг сузигим (суюклигим), хуш келдингиз!” деб эркалагани сабабли Сузук деб ном олгани манбаларда қайд этилган.
Сузук ота маҳалласи
– Тақдир тақазоси билан Сузук ота Тошкентдаги Чақар, Чуқуркўприк ва Мирлар маҳаллаларида яшаб, бу ерларни обод қилади, – дейди “Сузук ота” маҳалла фуқаролар йиғини фаоли Собитхон Турсунов. – Кейинчалик ўз юртидан яқинлари, қорилар, уста-ҳунармандларни олиб келади. Ўша пайтда бу маҳалла “Усталар”, “Хўжалар” маҳалласи деб юритилган. Мустафоқул ёшларга ҳунармандчилик ва бошқа касб-кор сирларини ўргатади. Юзлаб шогирдларга пири комил бўлади. 1217 йили у киши вафот этади ва кейинчалик маҳалла “Сузук ота” деб аталади. Маҳалла номи шўролар даврида “Бауман”, “Коминтерн”, “Қаҳрамон” ва “Обод” деб ўзгартирилди. 1996 йили унинг тарихий номи қайта тикланди.
Сузук ота меъморий мажмуаси
Ушбу меъморий мажмуа XVI–XIX асрларда бунёд этилган, бироқ турли талатўплар оқибатида бузилиб, харобага айланган эди, – дейди “Сузук ота” жоме масжиди имом-хатиби Аюбхон Суфиев. – Мажмуа 2018–2019 йилларда қайта бунёд этилди. XIX асрда Сузук ота мақбараси, унинг атрофидаги қабристон ободонлаштирилиб, масжид барпо этилган. 1930 йили масжид ва мадраса ёпилиб, металл буюмлар корхонасига айлантирилган. Кейинчалик табиий ва ижтимоий сабабга кўра бузилиб кетган. Вайрон бўлган мақбара остки қисмида 2,5 метрли кенг хона борлиги аниқланди. Сузук ота мақбараси асл кўринишида кайта тикланди. Мақбара ичкарисидаги бешта дахма Яссавия тариқати шайхларига тегишли.
Сузук ота масжиди
Янги масжид хонақоҳи 1200 намозхонга мўлжалланган. Жоменинг маҳобатли гумбази, иккита 36 метрли минораси, шинам айвон ва шарқона услубдаги эшиклари намозгоҳга ўзгача салобат бахш этиб турибди. Айвоннинг айрим жойлари реставрация (қайта тикланди) қилинди.
Бугун Сузук ота мажмуаси нафақат маънавият ва эзгулик нурини таратувчи муҳташам масканга, балки хориж ва юртимиз зиёратчиларининг муборак қадамжосига айланди.
Баҳриддин ХУШБОҚОВ
тайёрлади.
Саудиялик бир шифокор аёл ҳикоя қилади: "Муҳаммад исмли ёши тахминан ўттизларда бўлган бир йигит қабулимга келди. Унинг ёнида онаси бор эди — у ундан қочмоқчи бўлар, у эсa уни бағрига босарди.
Онаси рўмолини улоқтирарди, у эса қайтадан жойига тўғирлаб қўярди. Унинг қўлларини тишлар, тирнарди, юзига туфларди — у эса жилмаярди.
Онаси шифохонага кирди-ю, рўмолини улоқтириб, ақли йўқ мажнун одам каби кулиб, шифокорнинг столи атрофида югуриб айлана бошлади.
Шунда мен сўрадим:
— Бу ким?
— Онам, — деди у.
— Унга нима бўлган?
— Улар шу ҳолларида, ақлсиз туғилганлар, — деди у.
— Ундай бўлса, сиз қандай туғилгансиз?
— Бобом уларни отамга олиб берган эканлар, шояд фарзандли бўлар деб. Отам бир йилдан сўнг уни талоқ қилган эканлар. Онам менга ҳомиладор бўлган эканлар. Сўнг мен туғилганман.
— Қачондан бери уларга қарайсиз, парвариш қиласиз?
— Ўн ёшимдан бери. Уларга овқат тайёрлайман, қарайман. Ухламоқчи бўлсам, чиқиб кетиб қолсалар қидириб юрмайин деб оёғимни оёқларига боғлаб ухлайман...
— Нега бугун бу ерга олиб келдингиз?
— Уларнинг қон босимлари юқори, қандли диабет касаллари бор.
Онаси кулиб:
— Картошка бер, — деди.
У берди. Онаси юзига туфлади. У кулиб, юзини тозалади.
Шунда мен сўрадим:
— У сизга она эканини биладиларми, сизни танийдиларми?
— Йўқ, валлоҳи, мен ўғлилари эканимни билмайдилар. Лекин Яратган Роббим биладики, у зот менинг онамдирлар.
Онаси қараб туриб:
— Эй ўғлим, сен ёлғончисан! Нега мени Маккага олиб бормаяпсан? — деди.
У эса:
— Пайшанба куни олиб бораман деб айтмадимми, онажон? Пайшанба куни борамиз — деди.
Мен сўрадим:
— Унинг зиммасидан (ақли жойида эмаслиги сабаб) соқит бўлса, Маккага олиб бориш керакми?
У жавоб берди:
— Опа, онам билан Роббимнинг ҳузурига ҳисобда турганимизда: “Муҳаммад, нега мени Маккага олиб бормаган эдинг?” — дейишини хоҳламайман.
Мен Роббимга қарата: “Роббим, мен онамни елкамда опичлаб кўтардим, тавоф қилдирдим, замзам ичирдим, Каъбага қаратиб қўйдим”, дейишни хоҳлайман.
Яна: “Аллоҳим! Гарчи уларнинг ақллари бўлмаган бўлсада, менинг онам эканларини албатта Сен билгувчисан!”, дейишни истайман”, деди.
Мен жим бўлиб қолдим, кўзим ёшга тўлди. Сўнгра унга:
— Онангга кўрсатган бу эҳтироминг учун Аллоҳ сенга ажру мукофотлар ато этсин! Бугунгидай ота-онага яхшилик қилишни кўрмаганман.
У эса жавоб берди:
— Мен бу ишимни (куни келиб) фарзандларим ҳам менга шундай муомала қилишлари умидила қилапман. Чунки биррул волидайн (албатта қайтадиган) қарздир".