07 Июл, 2025, 12 Муҳаррам, 1447
07 Июл, 2025, 12 Муҳаррам, 1447
Нидерландияда бир университетнинг йигит ва қиз талабалари устида янги тадқиқот ўтказилди. Ўтказилган янги тадқиқотнинг таъкидлашича, ўзига оро бериб, зийнатланган аёлларга қараш ва улар билан гаплашиш эркакларнинг ички организмларида бузилиш, тарбисизликнинг юзага келишига сабаб бўлар, шунингдек, хотиранинг пасайиши ва бир ишни ақл билан бажариш қобилиятининг сусайишига олиб келар экан.
Тадқиқотчи олимларнинг айтишича, аёлнинг зийнати ва жозибаси ортгани сайин эркакларга салбий таъсири шунчалик кучайиб боради.
Олимлар бу ҳолни шундай изоҳлашди: “Аёл кишининг юриши, эркакнинг унга қараши, у билан суҳбат қилиши эркак миясидаги маълумотларни таҳлил қилиш ва қарор қабул қилишга масъул бўлган ҳужайраларга салбий таъсир кўрсатади”.
Тадқиқотда аёлнинг ўзига оро бериши, зийнатланиши, жозибадорлиги ва очиқ-сочиқ юришининг таъсирини ўрганишга кўпроқ эътибор қаратилди. Танаси очиқ аёлга қараш – эркакнинг идрокини бузади, уни тўғри қарор қабул қилолмайдиган аҳволга солади.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ
“Сен мўминларга айт, кўзларини тийсинлар ва фаржларини сақласинлар. Ана шу улар учун покдир. Албатта, Аллоҳ нима ҳунар қилаётганларидан хабардордир” (Нур сураси, 30-оят).
Ушбу оятда Аллоҳ таоло биз мўминларни аввало кўзимизни тийишга, кейин эса фаржимизни сақлашга амр этмоқда. Зеро, зино деб аталган фарж билан боғлиқ гуноҳ айнан кўзни тиймаслик ортидан келиб чиқади. Шунинг учун Роббимиз бизни зинонинг биринчи босқичидан тийилишга буюрмоқда.
Танасининг кўп қисми очиқ бўлган, юриши, кўз қараши билан ҳаммани ўзига қаратадиган аёлга назар солиш инсоннинг фикрлаш қобилиятини ишдан чиқариб, ақлига салбий таъсир қилади. Агар инсон дарҳол қарашдан тийилса, унинг мияси дуруст ишлашда давом этиб, тўғри қарор қабул қилиш қобилиятини йўқотмайди.
Оятнинг сўнггида “Албатта, Аллоҳ нима ҳунар қилаётганларидан хабардордир” деган жойига эътибор берайлик! Бу гап бизга Аллоҳ таолонинг доимий кузатиб туришини баён қилмоқда. Бу аёлларга назар солишдан тийилиш учун энг афзал йўлдир. Психологлар ҳам айтишадики, агар инсон ташқи кузатув ва назоратни ҳис қилиб турса, гуноҳга қўл уришдан тийилади.
Номаҳрам аёлга қараш зино сари босилган илк қадамдир. Агар инсон шу назарни тийиб, номаҳрам аёлларга қарамаса, ажойиб ҳаловатни ҳис қилади. Имом Табарий Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси қудсийда: «Албатта, (номаҳрамга) назар қилиш иблиснинг заҳарланган ўқларидан биридир. Ким Мендан қўрқиб, у (назар)ни тарк қилса, бадалига бир иймон бераманки, унинг ҳаловатини ўз қалбида топади», дейилган.
Аёлларга шаҳват билан кўп қараш инсонни турли касалликларга мубтало қилади. Масалан, назар оқибатида юз берадиган доимий ҳаяжон ва қўзғалиш натиждасида артерия склерози (томирларнинг қаттиқлашиши), қон босимининг ошиши, асабларнинг бузилиши, руҳиятдаги ўзгаришлар, импотенция (жинсий заифлик) ва ҳоказо касалликлар келиб чиқади. Бу касалликларнинг белгилари, оғир кўринишлари кексайганда яққол сезила бошлайди.
Аллоҳ таоло бизга кўзимизни тийишни амр қилиш билан пок ва соғлом бўлишимизни ирода қилган. “Ана шу улар учун покдир” деган сўзи шуни англатади. Кўзини тийган одам турли фаҳш ишлардан пок бўлади ва саломатлиги ҳам яхши ҳолатда юради.
Танасини беркитиб юрган аёлларга шаҳват билан қараш деярли учрамайди. Аммо танаси очиқ аёлларга шундай назар солиш ҳар қадамда учрайди. Эркакларга айнан шундай кўринишдаги аёллар салбий таъсир ўтказадилар. Мана энди Ислом дини нега аёлларга очиқ-сочиқ юришни ҳаром қилганини, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам нега очиқ кийимда юрувчи аёлар жаннатнинг ҳидини ҳам ҳидламасликларини айтганларини тушуниб етдик. Агар ўша аёллар тавба қилиб, ўзларини тузатсаларгина жаннатга киришлари мумкин.
Ҳозирги кунда қаерга қарамайлик, Динимиз таълимотларига ва миллий қадриятларимизга зид равишда очиқ-сочиқ юрган аёллар кўзга ташланади. Телевизорда ҳам, интернетда ҳам, кўчада ҳам, ишхонада ҳам шундай аёллар бисёр. Барчамиз Аллоҳ таолонинг юқоридаги оятдаги кўрсатмасига амал қилиб, кўзимизни тийиб, фаржимизни асраб, пок ва соғлом ҳолда юришимиз лозимдир. Ана шунда Аллоҳнинг амрига бўйинсунган бўламиз, ана шунда савобга эга бўламиз ва қалбимизда ажиб бир ҳаловатни ҳис этамиз. Дунёда ҳам, охиратда ҳам саодатга эришамиз.
Абдуддоим Каҳелнинг мақоласидан
Нозимжон Иминжонов таржимаси
Ислом тарихидаги энг улуғ, маънавий жиҳатдан энг ибратли кунлардан бири Ашуро куннидир. Ҳар йили муҳаррам ойининг ўнинчи куни нишонланадиган бу сана нафақат рўза тутиш фазилати билан, балки Аллоҳ таолонинг бандаларига кўрсатган марҳамати, Мусо алайҳиссалом ва унинг қавмини нажот этганлиги билан ҳам аҳамиятлидир. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу кунга алоҳида эътибор берганлар ва умматларини ҳам унинг фазилатларидан баҳраманд бўлишга чорлаганлар. Ашуро куни мусулмонлар учун маънавий покланиш, гуноҳларга каффорат ва суннатни ҳаётга татбиқ этиш имконидир.
Бу кун мусулмонлар учун рўза тутиш тавсия этилган кунлардан бири бўлиб, уламоларнинг кўпчилиги бу кунни рўза билан ўтказишни мустаҳаб деб ҳисоблайди. Ашуро куни рўза тутиш суннат амаллардан бири бўлиб, унинг фазилати жуда катта. Тасуъо (тўққизинчи) ва Ашуро (ўнинчи) кунларида рўза тутиш пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдан қолган суннатлардандир. Бу Аллоҳнинг кунларидан бири бўлиб, У Зот ўз бандаларига марҳамат кўрсатган, яъни У зот Калимуллоҳ Мусо алайҳиссалом ва Унинг қавми Бани Исроилни Фиръавн ва унинг қўшинининг зулмидан нажот этган кундир.
Ашуро кунини рўза билан ўтказишнинг асосий сабаби бу кунда Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссалом ва Бани Исроилни Фиръавн ва унинг қўшинидан нажот этганидир. Пайғамбар Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни рўзасини жуда аҳамиятли деб билар эдилар. Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни бирор кунни бошқалардан афзал деб рўза тутишга уринганларини кўрмаганман, фақат ушбу кун — Ашуро куни ва ушбу ой — Рамазон ойидан ташқари” (Имом Бухорий ривояти).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмонларни Ашуро куни рўза тутишга рағбатлантирар ва: “Ашуро куни рўзаси ўтган бир йилнинг гуноҳларига каффорат бўлишини Аллоҳдан умид қиламан”, дер эдилар (Имом Муслим ривояти).
Мусулмонлар бу суннатни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага ҳижрат қилганларидан сўнг амалиётга тадбиқ эта бошладилар. У киши яҳудийларни Ашуро куни рўза тутаётганини кўрдилар ва бунинг сабабини сўраганларида, улар: “Бу яхши кун бўлиб, Аллоҳ ушбу кунда Бани Исроилни душманларидан нажот этган, шунинг учун Мусо алайҳиссалом ушбу кунни рўза билан ўтказган”, дейишди. Шунда Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Мен Мусога сизлардан кўра яқинроқман”, деб, ўша куни рўза тутдилар ва бошқаларга ҳам рўза тутишни буюрдилар.
Шу кундан бошлаб бу амал суннат сифатида амалга оширила бошланди ва мусулмонлар учун ўтган йилнинг гуноҳларидан покланиш, катта савоб ва фазилатга эришиш имкони сифатида қаралади.
Ашуро куни бу барча мусулмонлар учун муҳим сана ҳисобланади. Кўплаб инсонлар бу кунда рўза тутишга ва ибодат қилишга интилади.
Кўпчилик Ашуро кунини ягона ҳолда рўза тутиш мумкин эмас, деб ҳисоблайди. Аммо Азҳар муассасаси ўз фатволаридан бирида бу фикрни рад этган. Унда таъкидланганидек, жума ёки шанба куни Ашуро кунига тўғри келса ҳам, уни алоҳида ҳолда рўза тутиш ман қилинган эмас.
Азҳар уламоларининг таъкидлашларича, имом Таҳовий раҳматуллоҳи алайҳдан ривоят қилинган: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни рўзасига изн берганлар ва унга тарғиб қилганлар. Лекин бу кун шанбага тўғри келса, тутманглар, демаганлар. Бунинг ўзиёқ, Ашуро ҳар қандай кунга тўғри келса ҳам рўза тутиш мумкинлигини кўрсатади”.
Шунингдек, агар Ашуро ёки Арафа куни жума ёки шанба кунига тўғри келса ёки инсоннинг одатдаги рўзали куни бўлса, бу ҳолда рўза тутишда ҳеч қандай монеълик йўқ.
Дорул-Ифто (Миср Фатво ҳайъатининг 2023 йил 26 июльдаги 7756 рақамли Профессор Доктор Шавқий Иброҳим Аллом фатвосида) ҳам Ашуро кунини яъни муҳаррамнинг 10-кунини ягона ҳолда рўза тутиш жоизлигини тасдиқлаган. Шу билан бирга, ихтилофдан қочиш мақсадида, у билан бирга бир кун аввал 9-кун ёки бир кун кейин 11-кун рўза тутиш тавсия этилди.
Миср Дорул-Ифто муассасаси таъкидлашича, муҳаррамнинг 9-кунини рўза тутиш қатъий суннатдир. Бу борада Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда келади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни рўза тутганларида, Пайғамбаримизга яҳудий ва насронийлар бу кунни улуғлашларини айтишган. Шунда у зот: “Келгуси йили, агар Аллоҳ хоҳласа, тўққизинчи куни ҳам рўза тутаман”, деганлар. Ибн Аббос айтадилар: келгуси йил келмасдан Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этдилар. Бу ҳадисни Имом Муслим ўз “Саҳиҳларида” келтирганлар.
Суннатда Ашуро куни рўзаси тутишнинг фазилати ҳақида бир қатор ривоятлар келтирилган. Унга кўра, муҳаррам ойида рўза тутиш тавсия этилган амаллардан саналади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:
“Рамазондан кейинги энг афзал рўза Аллоҳнинг ойи муҳаррам ойида тутиладиган рўзадир. Фарз намозлардан кейинги энг афзал намоз кечаси ўқиладиган (таҳажжуд) намоздир”.
Ашуро кунининг фазилати шундаки, бу кун тутиладиган рўза ўтган бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлади. Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Бир киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўради:
— Арафа куни рўзаси ҳақида нима дейсиз?
У зот: “Аллоҳдан умид қиламанки, ўтган ва келгуси йилнинг гуноҳларига каффорат бўлади”, дедилар.
— Ашуро куни рўзаси ҳақида нима дейсиз? деб сўрадилар.
У зот: “Аллоҳдан умид қиламанки, ўтган йилнинг гуноҳларига каффорат бўлади”, деб жавоб бердилар.
Шунингдек, Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
“Мен Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни бирон кунни бошқалардан кўра афзал деб рўза тутишга шунчалик интиқлик билан интиқлик қилганларини кўрмаганман, фақат ушбу кун Ашуро куни ва ушбу ой Рамазон ойи бундан мустасно”.
Уламоларимиз Ашуро кунида аҳли оилага кўпроқ сарф қилиш, яъни уларни қувончли қилиш, ризқда кенглик қилишнинг тавсия этилган амаллардан эканини таъкидлайдилар. Бу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадисларига асосланади:
“Кимки Ашуро кунида ўз аҳлига (оила аъзоларига) кенглик қилса, Аллоҳ таоло унга бутун йили кенглик беради”.
Хулоса ўрнида шуни эслаш жоизки, Ашуро куни бу бир кунлик рўза орқали бутун бир йиллик гуноҳлардан покланиш умиди берилган, Аллоҳнинг махсус марҳамати тўкилган муқаддас кундир. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларидан бири бўлган ушбу рўзани тутмоқ, уни 9-куни ёки 11-кун билан бирга адо этмоқ мусулмон киши учун катта ажру савоб манбаидир.
Шунингдек, бу кунда аҳли оилага шодлик улашиш, ризқда кенглик қилиш ҳам суннатга уйғун амаллардан ҳисобланади. Демак, Ашуро куни ибодат, муҳаббат ва маънавий янгиланиш кунидир. Ундан оқилона фойдаланган киши на дунёда, на охиратда зиён кўрмайди.
Дилшод Алиев,
"Болои Ҳовуз" масжиди имоми.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа