03 Август, 2025, 9 Сафар, 1447
03 Август, 2025, 9 Сафар, 1447
Пингвинлар – қушларнинг бир тури бўлиб, сузувчи, шўнғувчи хусусиятга эга, лекин учолмайди. Бунинг сабаби қанотининг кичиклиги, танасининг оғирлигидир.
Пингвинларнинг 16 тури, уларни бирлаштирувчи 6 та уруғи мавжуд.
Гавдасининг узунлиги 30-120 см, вазни 1-40 килограммни ташкил этади. Қорни ва кўкраги оқ, орқаси тўқ кўк ёки қора бўлади.
Пингвинларнинг кўкрак мускуллари яхши ривожланган.
Қанотлари тангачасимон патлар билан қопланган куракоёққа айланган. Сузганда ва шўнғиганда улардан эшкак сифатида фойдаланади.
Муз ва қор устида секин қадамлаб юради.
Пати майин.
Пингвинлар Галапагос оролларидан то Жанубий Қутбгача бўлган ҳудудларда, асосан, Антарктидада яшайди.
Пингвиннинг суяклари бошқа қушларнинг суягига нисбатан анча зичдир. Бу эса унинг сув остига шўнғиб, у ерда узоқ вақт тура олишига имкон беради.
Одатда пингвинлар овқат излаб анча узоқ масофаларга сузиб борса ҳам, яна айланиб олдинги инига қайтиб келади.
Пингвинлар бошоёқли моллюскалар, қисқичбақасимонлар ва майда балиқлар билан озиқланади.
Пингвинлар ичида энг каттаси император пингвини бўлиб, унинг баландлиги 1 метрдан ошади.
Пингвинлар денгизда соатига 8-9 километр тезликда сузади.
Тарихда ўтган энг катта пингвиннинг баландилиги 1 ярим метр, оғирлиги 91 кг бўлган.
Пингвинларда тишлар йўқ. Аммо бунинг ўрнига уларнинг тили ва томоғи тиканли тузилишга эга бўлиб, у таомни тутиб қолади, оғзидан ташқарига сирпаниб чиқишига йўл қўймайди.
Пингвинлар ўртача 15-20 йил умр кўради.
Ҳар бир пингвинни ўзига хос овози бўлиб, улар бир-бирларини овозлари орқали таниб оладилар.
Пингвинлар денгизнинг шўр сувини ича олади. Уларда махсус без мавжуд бўлиб, унинг вазифаси суюқликни фильтрлаш, ортиқча тузларни ташқарига улоқтиришдан иборат.
Барча пингвинлар умрининг 75-80 фоизини денгизда ўтказади. Лекин жуфтлашиш мавсумида қуруқликка чиқади. Тухумларини ҳам ерга қўяди. Тухумларни эркак ва урғочи пингвинлар навбати билан босиб ўтиришади. Улар ўзлари босиб турган тухумни иситиш учун қорнидаги тери бурма билан ўраб, 65 кун давомида ўтиришади.
Император пингвинлари фақат битта тухум қўяди. Қолганлари эса иккитадан тухум қўйишади.
Пингвинлар денгиздан қуруқликка сакрашни моҳирлик билан уддалашади. Император пингвинлари сувдан қуруқликка сакраётганда 180 сантиметр баландликкача сакраши мумкин.
Баъзи пингвинлар 100 метр чуқурликкача, император пингвинлари эса 500 метргача шўнғиши мумкин.
Пингвинлар кўпайиш мавсумида фақат битта урғочи пингвин билан жуфтлашади. Император пингвинлар эса умр бўйи битта жуфти билан яшайди.
Пингвинларнинг айрим турларида жуфтлашиш олдидан бир воқеа содир бўлади. Эркак пингвин урғочи пингвиннинг кўнглини олиш учун унга ҳадя сифатида катта тошни олдига суриб қўяди.
Бир неча аср олдин денгизчилар томонидан пингвинлар гўшти ва ёғи учун овланган. Ҳозирги кунда уларнинг кўп турлари Халқаро қизил китобга киритилган.
Маълумки, пингвинлар минус 40 даража совуқда яшайди. Лекин нега музлаб қолмайди? Ҳатто танасидаги кичик бир ҳудудда ҳам музлаш, қотиб қолиш жараёни юз бермайди.
Америка Қўшма Штатларида шу масалада тадқиқот ўтказилди. Олимларнинг хулосаларига кўра, пингвиннинг терисида майда тешикчалари бўлиб, ҳар бир тешикчада ёғ тўпланади. Ушбу ёғ унинг бутун танасини ўраб олади. Пингвин бу ёғ орқали танасини тозалайди. Мана шу ёғ натижасида пингвиннинг танаси сув билан намланмайди. Танага сув юқмагани учун музламайди.
Ҳаво жуда совиб кетса, пингвинлар жамоаси бир жойга тўпланиб, ёш пингвинчаларни ўртага олиб, бир-бирлари билан сиқилиб туришади. Натижада жамоанинг ўртасида илиқ ҳаво юзага келади. Улар шу алфозда ҳавонинг совуқлиги бироз пасайиб, изғирин босилгунча туришади. Жамоанинг четида турган пингвинлар совуқ ҳавода қийналмасликлари учун аста юриб ичкарига – илиқ ҳаво айланиб турган марказга киришга уринадилар. Шу тарзда ҳамма пингвинлар навбати билан илиқ ҳаводан баҳраманд бўлиб, совуқ ҳаво оқимини талафотсиз ўтказадилар.
Калифорния университетининг профессорлари пингвин танасининг музламаслиги борасида махсус текшириш ўтказдилар.
Пингвин ажойиб тузилишга эга жонзотдир. Унинг танасидаги ёғ тананинг сув билан намланишининг олдини олиб, тана ичига совуқ ҳаво киришига тўсқинлик қилади. Натижада у денгизда сузиб, қуруқликка чиқса ҳам танасида сувнинг музлаши содир бўлмайди.
Энди савол туғилади: “Ушбу ажойиб тузилиш ўз-ўзидан бўлиб қолганми ёки Буюк Холиқ томонидан аниқ ҳисоб-китоб билан яратилганми?”
Бу саволга ушбу оят билан жавоб берамиз:
صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ
“Бу ҳар бир нарсани пухта қиладиган Аллоҳнинг санъатидир. Албатта, у нима қилаётганингиздан хабардордир” (Намл сураси, 88-оят).
Субҳаналлоҳ!
Интернет маълумотлари ва Абдуддоим Каҳел мақоласи асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Етимнинг ҳаққини ейишнинг катта гуноҳ, оғир жиноят ва ўта кетган пасткашлик эканини ҳеч ким инкор қилмаса керак.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Етимларнинг мол-мулкларини зулм билан еган кимсалар қоринларига дўзахни ебдилар, холос» (Нисо сураси, 10‑оят), дея бежизга таҳдид қилмаган.
«Фалончи етимнинг пулини ўмарибди», дейилса, ҳар қандай виждонли одам ўзи билган энг оғир гаплар билан уни қарғаши, ҳақорат қилиши табиий.
Бироқ, шариат ва воқелик нуқтаи назари билан қарасак, етимнинг ҳаққини ейишдек яна бир катта гуноҳ, оғир жиноят бор, аммо негадир кўпчилик унга бепарво. Бу ‒ омманинг молидан ноҳақ, ўғрин-ча, ейишдир.
Очиғини айтиш керак, постсовет мамлакатларда давлатнинг мулкини ўмариш одат тусига кириб, одамларнинг қон-қонига сингиб кетди. Одамлар давлатнинг мулкини худди эгасиз молдек тасаввур қиладиган бўлиб қолган. Давлатнинг мулкидан ўғрилаётганлар ўзини ҳеч ноқулай ҳам ҳис қилишмайди, худди отасидан қолган боғдан олма егандек, халқ мулкини бемалол ўпқонига тиқаверади. Ўрни келса, бу борада мусобақалашиб ҳам кетишади.
Бунинг бир қатор сабаблари мавжуд бўлиб, шулардан бири биздаги замонавий давлатчиликнинг тарихий илдизига бориб тақалади. Даҳрийлар инқилоб қилиб, Русия ҳукуматини ағдарди, уларнинг тож-тахтини, мол-мулкини талон-тарож қилиб, тортиб олди. Кейин бу талончилик давом этиб, кенгайиб, бутун бир халқнинг юқори қатламига тегишли барча нарса мусодара қилинди. Даҳрий тузумга қарши чиққанлар, зиёлилар, ҳур фикрли, онгли кишилар халқ душмани деб эълон қилиниб, ўлдирилди, қамалди, сургун қилинди. Шунинг учун ўша пайтдаги мазлум қатлам бу давлатга нисбатан аламзада бўлиб қолди, «давлат менинг насабимни, мавқеимни, мол-мулкимни тортиб олди, энди мен ҳам давлатникини совураман, чунки унда менинг ҳаққим бор» деган тушунчада бўлди. Совет даврининг охирига бориб, ниҳоятда оммалашган бу тушунча бутун халққа сингиб, давлатнинг мулкини ўғирлаш оддий иш бўлиб қолди, ҳатто уддабуронлик ҳисоблана бошлади.
Шу зайлда давлат халқнинг мулкини, халқ давлат мулкини талон-тарож қилишга одатланиб қолди. Буларнинг барчаси давлат билан халқ ўртасида жарлик, беаёв душманликни янада чуқурлаштириб юборди. Бугун ҳам мана шу руҳият кўп жойда ҳукмрон. Бу, Қуръон таъбири билан айтганда, халқнинг ўз-ўзини ўлдиришидир (Нисо сураси, 29-оятга ишора).
Минг афсуски, мустабид тузум парчаланиб, юртимиз мустақил бўлса ҳам, жуда кўпчиликда давлатнинг мулкига нисбатан ана шундай нотўғри муносабат сақланиб қолди. Жамиятни бугунгача зимдан қўпориб, емириб, заҳарлаб келаётган коррупция, порахўрлик, давлат мулкини талон-тарож қилиш, бировларнинг мулкини алдов ёки фирибгарлик йўли билан ўзлаштириш ана шу манфур тузумдан қолган разил сарқит, десак, хато бўлмайди.
Аслида давлат мулки омманинг моли бўлиб, уни ноҳақ ва яширинча олиш энг оғир ҳаромлардан саналади.
Қуръони Карим ва ҳадиси шарифларда омманинг молидан яширинча олиб ейиш «ғулул» дейилади. Бу сўз одатда ўлжа тақсимланмасдан олдин ундан бирор нарсани махфий равишда олишни билдиради, лекин уламолар бу нарса омманинг молидан яширинча ейишнинг барча кўринишларини ўз ичига олишини таъкидлашади.
Руммоний айтади: «Ғулул сўзи «ғолалун» сўзидан олинган бўлиб, аслида сувнинг дарахтлар орасига сингишига айтилади. Хиёнатда мулкка одамлардан махфий суратда, ҳалол бўлмаган йўл билан кирим бўлгани учун бу гуноҳ «ғулул» деб аталган».
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай дейди:
«Кимки ғулул қилса, ўлжага хиёнат қилса, Қиёмат куни хиёнат қилиб олган нарсаси билан келади. Сўнгра ҳар бир жон қилган қилмишини(жазосини) тўлиқ олади. Уларга зулм қилинмас».
Демак, ким омманинг мулкидан яширинча бирор нарса олса, Қиёмат куни маҳшаргоҳга ўша нарса бўйнига осилган ҳолда келади, одамлардан яшириб қилган хиёнати барчага ошкор этилади. Бу ҳолатнинг тафсирини бевосита ҳадиси шарифда ўқишимиз мумкин.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам орамизда туриб, ғулул ҳақида сўзладилар. Унинг гуноҳи катталигини, иши оғирлигини гапириб, шундай дедилар: «Қиёмат куни бирортангиз елкасида маъраётган қўй билан, кишнаб турган от билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» деганини кўрмайин! Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, сенга (ҳукмларни) етказганман», демайин. Елкасида ўкириб турган туя билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», деб турмайин. Елкасида унсиз нарса билан келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», демайин. Ёки елкасида ҳилпираб турган бир парча латта билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», демайин».
Бухорий ва Муслим ривояти.
Бу ҳадиси шарифда ким омманинг молидан нимани ўғирлаган бўлса, Қиёмат куни ўшани елкасига ортган ҳолда келиши, унга ҳатто шафоатчиларнинг пешвоси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ёрдам бера олмасликлари таъкидланмоқда. Бундан оғир ҳолат бўлмаса керак.
Омманинг мулкидан ўмаришнинг катта-кичиги бўлмайди, барчаси ҳаром ва оғир гуноҳ ҳисобланади. Имом Бухорий «Саҳиҳ»да бу ҳақда алоҳида боб очиб, уни «Ғулулнинг ози ҳақида», деб номлайди ва унда бундай хиёнатнинг ози ҳам оғир гуноҳ эканига далил сифатида қуйидаги ҳадисни келтиради:
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юкларига Киркира деган киши мутасадди эди. У вафот этди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У дўзахдадир», дедилар. Бориб қарашган эди, бир абоа (чопонга ўхшаш устки кийим) топиб олишди. У буни ўлжага хиёнат қилиб олган экан».
Омманинг молидан ҳақсиз равишда, яширинча олиш ҳатто шаҳидни ҳам дўзахга улоқтиради. Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилади:
«Бир қул Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юкларини тушираётган эди, тўсатдан дайди ўқ келиб, ўша қулга тегди. Одамлар: «Унга шаҳидлик қутлуғ бўлсин!» дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Йўқ! Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, Хайбар куни ўлжалардан улушлар тақсим бўлмай туриб олган шамласи (ўраниб олинадиган устки кийим) унинг устида олов бўлиб ловуллайди», дедилар. Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан буни эшитган заҳоти бир пойабзал ипини олиб келиб, «Мен мана шуни олган эдим», деган эди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Бу дўзахдан (олинган) пойабзалнинг ипи!» дедилар».
Қаранг, ким омманинг молидан бирор нарса олса, дўзахдан ўшанча улуш олган ҳисобланар экан. Бир ип олса, дўзахдан бир ип, бир кўйлак олса, дўзахдан бир кўйлак олган бўлади. Бу маъно бошқа ҳадисларда ҳам таъкидланади.
Имом Термизи Каъб ибн Ужра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳаромдан битган ҳар бир эт дўзахга муносибдир», деганлар.
Имом Бухорий Хавла Ансорийя розияллоҳу анҳудан ривоят қилади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Аллоҳнинг молига ўзини ноҳақ урадиган кишиларга Қиёмат куни дўзах бўлади», деяётганларини эшитганман».
Ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ ушбу ҳадисни шарҳлар экан, «Яъни мусулмонларнинг мол-мулкини ботил тасарруф этадиганлар», дея изоҳлайди.
Демак, мусулмонларнинг молига масъул бўлган киши уни ўзига эмас, бировга ноҳақ берса ҳам, ўзига дўхазни сотиб олган бўлар экан.
Бу ҳадиси шарифда эътибор бериладиган яна бир нукта шуки, омманинг моли Аллоҳнинг моли ҳисобланар экан. Бинобарин, халқнинг мулкини ўмараётган кимса Аллоҳнинг молидан олаётганини унутмаслиги керак.
Кимдир «Нима учун омманинг моли етимнинг ҳаққига тенглаштирилмоқда?» дейиши мумкин. Бунинг сабаби жуда оддий. Омманинг молида етимнинг ҳаққи бўлиши тайин, чунки умумий бойликда бутун халқнинг ҳаққи бор, жамиятда эса етимлар бўлиши табиий. Бинобарин, омманинг мулкидан ноҳақ олган киши қайсидир етимнинг ҳаққини ҳам олган бўлади. Аммо у қайси етимнинг қанча ҳаққини олганини била олмайди ва шу жиҳатдан бунинг гуноҳи янада оғирроқ бўлади. Бу гуноҳнинг тавбаси чин қалбдан надомат чекиш, бу ишни қайтиб қилмасликка қатъий жазм қилишдан ташқари ўша ноҳақ олинган молни тўлалигича ўз жойига қайтариш билангина бўлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа