Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо Аллоҳ таолонинг фазли билан Ислом неъматига эришди. У зот бутун вужуди билан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни яхши кўрар, қалби Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг муҳаббатига лиммо-лим тўла эди. Бу муҳаббат Ибн Умар розияллоҳу анҳуни барча ишларда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ўхшашга чорларди. Шунинг учун, у доимо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни кузатиб, сўзларини ихлосу муҳаббат билан тингларди. Ҳатто масжидда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қандай руку ва сажда қилиб намоз ўқисалар, у ҳам худди шундай ибодат қиларди.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўп ҳадислар ривоят қилган. Унинг ҳадис ривоят қилишда асосий мезони, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қандай эшитган бўлса шундай етказиш эди. У зот алайҳиссаломнинг сўзларига бирор сўзни қўшмасди. Шунингдек, бирор калимани камайтирмас эди. Ибн Умар розияллоҳу анҳу вақт ўтиши билан ҳадис ривоят қилишда саҳобийларнинг омонатдорларидан бирига айландилар.
Зубайр раҳимаҳуллоҳ айтади: “Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан нима эшитса, уни ёдлаб оларди. Агар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бирор суҳбатларида қатнаша олмаса, гувоҳ бўлганлардан сўрар эди. Ибн Умар розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам борган масжидларни зиёрат қилиб, у ерда икки ракат намоз ўқирди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаж мавсумида Арофат тоғида турган жойга Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ҳам, албатта, тўхтарди”.
Набий алайҳиссалом сафарга чиққан пайтда, ҳордиқ чиқарган жойларда Ибн Умар розияллоҳу анҳу ҳам тўхтаб ўтарди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сояланган дарахтнинг остида Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу тўхтар ва ўша дарахтга сув қуйиб парвариш қилиб кетарди. Натижада дарахт Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдидан ўтган пайтдагидек узоқ вақт яшнаб турарди.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу дуо қилишда ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга тақлид қиларди. Агар у зот (алайҳиссалом) туриб дуо қилсалар, тик турар, ўтириб илтижо қилсалар ўтириб дуо қиларди.
Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу доимо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ортларидан эргашар эди. Бундан Ойша розияллоҳу анҳо қаттиқ таъсирланиб бундай деган экан: “Бирор киши Абдуллоҳ ибн Умар (розияллоҳу анҳу)дек Набий (алайҳиссалом)нинг ортларидан эргашган эмас”.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ёд этиб, сўз бошласа кўзлари ёшга тўларди. Аҳли байтнинг уйларини олдидан ўтса, кўзларини юмиб оларди. Дарҳақиқат у зот розияллоҳу анҳу бутун умри давомида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни севиб яшади. У зот алайҳиссалом ҳаётлик пайтларида садоқат билан хизмат қилди. Бир мўмин бундай дуо қиларди: “Ё Аллоҳим! Мен Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳуга эргашишим учун, унинг умрини узун қилгин. Зеро, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам замонида Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудек амалларни мукаммал бажарадиган бошқа одамни билмайман”.
Манбалар асосида
Зомин тумани “Хўжа Рўшноий”
жоме масжиди имом-хатиби
Абдулғофур МАМАТҚУЛОВ
тайёрлади.
Фазилатли шайх Муҳаммад Аввома ҳафизаҳуллоҳ айтадилар:
"Ҳиндистонлик уламо Шайх Абдулҳай Лакнавий роҳимаҳуллоҳ ҳақида эшитгансизлар. Шайх Абдулҳай Лакнавий роҳимаҳуллоҳ ҳинд уламолари орасида ниҳоятда машҳур олим бўлган. У зот роҳимаҳуллоҳ қирқ ёшга етмасдан, яъни ўттиз тўққиз ярим ёшда вафот этган, қирққа кириб улгурмаган. Шунга қарамай, у жуда улкан илмий мерос қолдирган: унинг ёзган асарлари 115 дан ортиқ! Уларнинг ичида кичик рисолалар ҳам, катта китоблар ҳам бор. Аммо ўша кичик рисолаларнинг ўзи ҳам катта бир китобнинг ўрнини боса оладиган даражада эди, чунки уларнинг ҳар бирида маълум бир илмий масала ниҳоятда пухта ва мукаммал тарзда ёритиб берилган.
Бунинг сабаби қуйидагича: Бир куни ўша пайтдаги Лакнав амири шайхнинг илм билан машғул бўлиб, унга чуқур шўнғиб кетгани ва ақлбовар қилмас истеъдоди ҳақида хабар топади ва уни ўз ҳузурига чақиртиради. Шайх амирнинг олдига боргач, амир у зотга шундай дейди…
Унинг шайхга нима деганини айтишдан аввал ушбу воқеани ҳикоя қилиб берган ҳинд уламоси менга айтган яна бир гапни зикр қилиб ўтай: "Биз олти кишидан иборат оила эдик: ота-онам ва тўрт нафар фарзанд - жами олти киши. Ойига тўрт рупий бизга кифоя қилар эди". Мазкур уламо Шайх Абдулҳай Лакнавий вафотидан ўттиз йил ўтиб туғилган. Яъни, ўша даврда тўрт рупий ҳозиргидан анча катта харид қувватига эга бўлиб, авваллари бу пулга бугунги кундан кўра кўпроқ нарса сотиб олиш мумкин эди. Шунга қарамай, бу киши: "Бизнинг оиламизга ойига тўрт рупий етарди", деяпти...
Энди аввалги гапимизга қайтсак: Шундай қилиб Лакнав амири Шайх Абдулҳайни ҳузурига чақиртириб, у зотга: "Мен сизга ўз ҳисобимдан ойига тўрт юз рупий маош тайинлайман. Сиз илм билан машғул бўлиб, ўзингизни илмга бағишланг!" дейди.
Шайх бу воқеадан кейин илмга буткул берилди ва ана шундай буюк натижага эришди! Эй ёшлар, эътибор беринг, айтилган рақамларни мулоҳаза қилинг! Тўрт юз рупий шайх учун нақадар катта маблағ бўлган. Нега? Айни мана шу нарса учун - мен сизларга айтмоқчи бўлган нарса шу: Толиби илмни ўз кафиллигига олиш, яъни илм талаб қилувчини моддий жиҳатдан таъминлаш!
Бу унинг илмга бўлган таъсиридир. Тарих бизга буни реал воқелик мисолида кўрсатиб бермоқда. Шу боис ушбу ишни барча мусулмонлар орасида, жумладан, бой-зодагонлар ва уламолар ўртасида яна қайта тирилтиришимиз керакки, улар ўзаро ҳамкорлик асосида шаръий илмлар учун вақф қўллаб-қувватловини қайта тикласинлар".
Муҳаддис Муҳаммад Аввома суҳбатларидан
ҲИМ талабаси
Назирхонов Ҳасанхўжа таржимаси