Ўғлимни келинимдан қизғаняпманми?”. Ҳаёлига келган бу саволдан Дилбар бир оз ўнғайсизланди. Аммо асли ҳақиқат ҳам шу эди.
Ёлғизини унаштирганида боши осмонга етган Дилбар борини ўғли ва келини учун сарф қилди. Уни биргина орзуси бор эди. “Ўғлим бахтли бўлса бўлди!”. Аммо ҳар бир ишида онаси билан маслаҳатлашиб иш қиладиган, қўшнисиникига чиқса ҳам кетидан қидириб борадиган ўғли уйлангандан кейин ўзгарди қолди.
Она бўлиб тушунишга ҳаракат қиларди. Ўғлини ҳам меҳри иккига бўлинган, келин ҳам оилага кўникиши учун ўғли хотинини еру-кўкка ишонмас эди. Айниқса онасининг олдида хотинига ҳар турли қилиқлар қилиши онани ғашига тега бошлади.
Дилбар ўғлининг ўзгаришига келини айбдордек, келининг ҳар бир ишидан айб ахтарадиган, камситадиган бўлди. Имкон топди дегунча ўғлига келинини ёмонларди. Бундай ҳолатлар бора-бора ўғлининг асабига таъсир қиларди. Келини эса доим вазиятни юмшатишга ҳаракат қилар, ойижонисини кўнглини олиб, ҳар бир ишни ўз вақтида қилишга тиришарди.
Келини ёш эмасми, ўзига қараб, гулдек очилиб эрини кутиб олишини ҳам “енгилликка” йўйиб, жанжал кўтарди. “Бир кун жанжал кўтарилган уйда қирқ кунлик барака кетади” деганларидек оиладан хотиржамлик кўтарилди.
Онасининг гапларидан асаблари таранглашган ўғли уйга кечалари келмайдиган одат чиқара бошлади.
Келин туширганига тўрт ой бўлибди, синглисидан хабар олгани келган Дилором опа Дилбар синглисини ўзини тутишидан ёқа ушлади.
“Синглим, бу нимаси? Қараб турсам, келиннинг ҳар бир ишидан хато қидиришга уриняпсан. Ахир келин ҳам Яратганнинг неъмати. Ўзинг эндигина эплаган ишларни қилишни, шунга яраша ақл, фаросатини ишлатишини келиндан талаб қилишинг ҳеч бир ҳолатга тўғри келмайди. Сенинг ёшингга етганда келин ҳам сенга ўҳшаб фикрлайдиган бўлади.
Синглим, мабодо ўғлингни қизғанмаётибсанми? Аллоҳдан қўрққин!”.
Дилбар опасининг танбеҳ билан айтган гапларига жавоб қайтармоқчи эди-ю, аммо охирги сўзлари уни тўхтатиб қолди.
Аслида ҳам шундай!
Кўпгина ажрим масалаларини ўрганилганда айрим қайноналар ўғлини келин “ўзига оғдириб олганини” айтиб, ўғлига талоқ қилишини, онани ёки хотинни танлашни шарт қилиш ҳолатлари учрамоқда.
Илгари қайноналар Аллоҳдан қўрққанлари учун ҳам келиннинг ишидан айб топмасдан, аксинча, тарбиялаб олижаноб келинга айлантиришга харакат қилишган. Келиннинг онаси ҳам қизим бировнинг хонадонига борганда қийналмасин, деб рўзғорнинг икир-чикиригача ўргатишган. Агар келиннинг қайнонаси диёнатли бўлса, қаноат билан тарбиялаб йўриғига солиб олади, аммо диёнатсиз қайнона бўлса, 2-3 ойда кўч-кўрони билан онасиникига қайтариб юборади.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
“Сўнгра ана ўша кунда (қиёматда), албатта, (сизларга ато этилган барча) неъматлар тўғрисида сўроқ қилинурсиз!” (Такосур сураси, 8 оят).
Доим ёдимизда сақлашимиз керак бўлган ҳақиқат. Сиз келинингизни кўнглига қараб, қилган хизматлари учун дуо қиляпсизми, билингки бошқа бир хонадонда сизнинг ҳам қизингиз дуоларга кўмилиб юрибди. “Она бўламан” деб, ният қилдингизми, Аллоҳ ниятингизга яраша шафқат, меҳр эшигини очади. Келинингизга ёққанингиз ўз фарзандингизга ёққанингиздан кўра гаштлироқ. Феълимизни кенгроқ қилайлик, кечиримли бўлайлик. Келинингизни суйганингиз сари Аллоҳ таоло қувончли кунларингизни кўпайтираверади. Аллоҳ барчамизни ҳидоят йўлида қилсин!
Мунира АБУБАКИРОВА
Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси
Фазилатли шайх Муҳаммад Аввома ҳафизаҳуллоҳ айтадилар:
"Ҳиндистонлик уламо Шайх Абдулҳай Лакнавий роҳимаҳуллоҳ ҳақида эшитгансизлар. Шайх Абдулҳай Лакнавий роҳимаҳуллоҳ ҳинд уламолари орасида ниҳоятда машҳур олим бўлган. У зот роҳимаҳуллоҳ қирқ ёшга етмасдан, яъни ўттиз тўққиз ярим ёшда вафот этган, қирққа кириб улгурмаган. Шунга қарамай, у жуда улкан илмий мерос қолдирган: унинг ёзган асарлари 115 дан ортиқ! Уларнинг ичида кичик рисолалар ҳам, катта китоблар ҳам бор. Аммо ўша кичик рисолаларнинг ўзи ҳам катта бир китобнинг ўрнини боса оладиган даражада эди, чунки уларнинг ҳар бирида маълум бир илмий масала ниҳоятда пухта ва мукаммал тарзда ёритиб берилган.
Бунинг сабаби қуйидагича: Бир куни ўша пайтдаги Лакнав амири шайхнинг илм билан машғул бўлиб, унга чуқур шўнғиб кетгани ва ақлбовар қилмас истеъдоди ҳақида хабар топади ва уни ўз ҳузурига чақиртиради. Шайх амирнинг олдига боргач, амир у зотга шундай дейди…
Унинг шайхга нима деганини айтишдан аввал ушбу воқеани ҳикоя қилиб берган ҳинд уламоси менга айтган яна бир гапни зикр қилиб ўтай: "Биз олти кишидан иборат оила эдик: ота-онам ва тўрт нафар фарзанд - жами олти киши. Ойига тўрт рупий бизга кифоя қилар эди". Мазкур уламо Шайх Абдулҳай Лакнавий вафотидан ўттиз йил ўтиб туғилган. Яъни, ўша даврда тўрт рупий ҳозиргидан анча катта харид қувватига эга бўлиб, авваллари бу пулга бугунги кундан кўра кўпроқ нарса сотиб олиш мумкин эди. Шунга қарамай, бу киши: "Бизнинг оиламизга ойига тўрт рупий етарди", деяпти...
Энди аввалги гапимизга қайтсак: Шундай қилиб Лакнав амири Шайх Абдулҳайни ҳузурига чақиртириб, у зотга: "Мен сизга ўз ҳисобимдан ойига тўрт юз рупий маош тайинлайман. Сиз илм билан машғул бўлиб, ўзингизни илмга бағишланг!" дейди.
Шайх бу воқеадан кейин илмга буткул берилди ва ана шундай буюк натижага эришди! Эй ёшлар, эътибор беринг, айтилган рақамларни мулоҳаза қилинг! Тўрт юз рупий шайх учун нақадар катта маблағ бўлган. Нега? Айни мана шу нарса учун - мен сизларга айтмоқчи бўлган нарса шу: Толиби илмни ўз кафиллигига олиш, яъни илм талаб қилувчини моддий жиҳатдан таъминлаш!
Бу унинг илмга бўлган таъсиридир. Тарих бизга буни реал воқелик мисолида кўрсатиб бермоқда. Шу боис ушбу ишни барча мусулмонлар орасида, жумладан, бой-зодагонлар ва уламолар ўртасида яна қайта тирилтиришимиз керакки, улар ўзаро ҳамкорлик асосида шаръий илмлар учун вақф қўллаб-қувватловини қайта тикласинлар".
Муҳаддис Муҳаммад Аввома суҳбатларидан
ҲИМ талабаси
Назирхонов Ҳасанхўжа таржимаси