Шу йилнинг 20-25 август кунлари Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари Финландия мусулмонлари жамиятининг таклифига биноан ушбу мамлакатда бўлдилар.
Сафар давомида Финландия миллий динлараро ҳамкорлик форуми раҳбари, Финландиянинг Ўзбекистондаги элчиси (қароргоҳи Хельсинки шаҳрида), Татар мусулмонлари жамияти раҳбари ҳамда Финландия мусулмонлари жамияти бош имоми Рамил Ҳазрат Беляев сингари дин ва давлат арбоблари билан учрашувлар ташкил этилди.
Мулоқотларда илм-фан, таълим-тарбия, ижтимоий-маданий, илмий-тадқиқот ва диний-маърифий йўналишларда ҳамкорлик қилиш муҳокама қилинди.
Эътиборли жиҳати шуки, Финландия мусулмонлар жамиятига 1960 йилларда раҳбарлик қилган, йирик уламо Ҳабибур-Роҳман Шокир раҳимаҳуллоҳ 1957 — 1982 йилларда Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний идораси раиси, муфтий бўлган Шайх Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон ҳазратлари билан 1920 йилларда Тошкент шаҳридаги Кўкалдош мадрасасида бирга таҳсил олган.
Шунингдек, Ҳабибур-Роҳман Шокир Тошкент шаҳрига бир неча бор келган, ўз навбатида Шайх Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон ҳазратлари ҳам Хельсинки шаҳрига сафарлар уюштирган. Шу боис ҳам, икки мамлакат дин пешволарининг ҳамкорликлари узоқ тарихга бориб тақалишини алоҳида қайд этиш баробарида бугунги алоқалар ўтмишда боғланган ҳамкорликнинг узвий давоми эканини таъкидлаш мумкин.
Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари юртимиздаги диний-маърифий соҳадаги ислоҳотлар, Диний идора фаолияти, мўмин-мусулмонлар ибодат қилиши учун яратилган шарт-шароитлар, миллатлараро тотувлик, диний бағрикенглик ва Ислом маърифатини кенг ёйиш борасида қилинаётган ишлар ҳақида маълумот бердилар.
Финландия томони мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларни қўллаб-қувватлаши баробарида мусулмон уммати учун фойдали бўладигани икки томонлама ҳамкорликни давом эттириш, анжуманлар ўтказиш ва ўзаро тажриба алмашишга тайёр эканини билдирди.
Муфтий ҳазратлари иштирокида Финландия ва Латвия давлатларида ўқиш ва ишлаш мақсадида бўлиб турган ватандошлар билан суҳбат ва савол-жавоблар ҳам ўтказилди. Учрашувларда давлатимиз Раҳбари томонидан олиб борилаётган инсон қадр-қимматини улуғлаш борасидаги ислоҳотлар, масжид-мадрасалар очилаётгани, Қуръони карим ва тажвид курслари фаолият юритаётгани, ҳаж-умра сафарларига кенг имконият берилаётгани ҳақида сўзлаб берилди. Шунингдек, ҳалол меҳнатнинг фойдалари, ўзаро меҳр-оқибатли бўлиш, силаи раҳмни узмаслик борасида манфаатли суҳбат қилинди.
Хельсинки шаҳридаги жоме масжидда Муфтий ҳазратлари жума мавъизасини ўқиб, жамоатга имомлик қилдилар. Ислом дини мўмин-мусулмонларни бир-бирлари билан дўст ва биродар бўлиб тинч-тотув, аҳл-иноқ, ўзаро ҳамжиҳатликда ҳаёт кечиришга чақириши кабиларга маърузада урғу қаратилди.
Сафар мазмунли, мулоқот ва учрашувлар эса самимий руҳда ўтди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бирор киши билан тортишиб қолиб, у билан алоқани узиб юбормоқчи бўлсангиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”[1] деган сўзларини ёдга олинг.
Ҳусайн розияллоҳу анҳу билан у кишининг ота бир укаси Муҳаммад ибнул Ҳанафийнинг орасидаги муносабатларга дарс кетади. Бўлиб ўтган ишга икки кун ўтмай Ибнул Ҳанафий Ҳусайн розияллоҳу анҳуга мактуб юборади. Мактубда шундай деб ёзилган эди: “Бизнинг отамиз бир. Бу борада бирортамиз бошқамизга фахрланмаймиз. Аммо сизнинг онангиз Фотима розияллоҳу анҳодир, сизнинг онангиз қаёқда-ю, менинг онам қаёқда. Сизни Расулуллоҳнинг ўзлари катта қилган ва тарбиялаганлар, мен эса бундайин буюк мартабадан анча пастдаман. Ушбу мактубим сизга етиб бориши билан дарҳол мен томонга шошилинг ва орани ислоҳ қилинг. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”, деганлар. Сиз мендан яхшироқсиз. Айтадиган гапим шу”.
Биродарини устун қўйишнинг улкан кўринишига эътибор беринг. Ибнул Ҳанафийнинг Ҳусайн розияллоҳу анҳудан аввал бу савобга эришиши мумкин эди. Лекин у киши биродари Ҳусайн розияллоҳу анҳуни ўзидан устун кўрди. Ҳусайн розияллоҳу анҳунинг у кишидан кўра яхшироқ эканини эслатди, бу иши эса у зотнинг ўртани ислоҳ қилишга бўлган ғайрати ва ҳимматини қўзғаш учун эди. Чунки яхшилар доим яхшилик сари интиладилар.
Ваъда қилинган ажр жаннат бўлса, бошқаларни ўзидан устун қўйиш одамлар орасида жуда кам учрайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари душманга қарши жанг бобида мусобақалашар эди, ҳатто ота-болалар ўртасида ҳам шу каби ҳолат кузатиларди. Масалан, ота-боланинг ҳар иккиси бирваракайига жангга бориш имкони бўлмаса қуръа ташлашарди, қуръа болага чиқса, отаси унга: “Мен чиқай, болам, сен қолавер, ахир отангман-ку. Мени ўзингдан устун қўй”, дер эди, бунга жавоб берар экан ўғилнинг кўзлари ёшга тўлиб: “Отажон, унинг мукофоти жаннат-да... Агарда жаннатдан бошқа нарса бўлганида ҳам, Худо ҳаққи, сизни ўтказиб юборардим”, дерди.
Шубҳасиз, сиз ҳам барча мусулмонларнинг жаннатга киришларини орзу қиласиз. Бироқ жаннат мусобақаси кучайиб кетганида, у фақатгина энг ғайратли ва унга энг иштиёқмандларгагина насиб этади. Одамларга яхшиликни илининг, фақат ўзингизни ўйлайверманг!
Шоир Абул Аъло Маъаррий бундай сатрларни ёзган экан:
Абадий қолмоқ имкони бўлса гар сўққабош ҳолим,
Боқий қолиш истагин суймадим ёлғиз ўзим.
Менга ҳам, еримга ҳам ёғмасин ёмғир,
Модомики қамраб олмас экан бутун қавмим.
Худбинлик (эгоизм) сизнинг устингиздан ҳукмронлик қилишига ҳеч ҳам имкон берманг! Доимо Аллоҳ таолодан барча мусулмонларга яхшилик ва хайр-барака сўраб дуо қилинг ва шу жумлаларни ҳам айтинг: “Эй Яратган Зот! Менинг дуоларим орасига барча мусулмонларни ҳам қўшиб қўй”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Бухорий ривояти.