Shu yilning 20-25 avgust kunlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari Finlandiya musulmonlari jamiyatining taklifiga binoan ushbu mamlakatda bo‘ldilar.
Safar davomida Finlandiya milliy dinlararo hamkorlik forumi rahbari, Finlandiyaning O‘zbekistondagi elchisi (qarorgohi Xelsinki shahrida), Tatar musulmonlari jamiyati rahbari hamda Finlandiya musulmonlari jamiyati bosh imomi Ramil Hazrat Belyayev singari din va davlat arboblari bilan uchrashuvlar tashkil etildi.
Muloqotlarda ilm-fan, ta’lim-tarbiya, ijtimoiy-madaniy, ilmiy-tadqiqot va diniy-ma’rifiy yo‘nalishlarda hamkorlik qilish muhokama qilindi.
E’tiborli jihati shuki, Finlandiya musulmonlar jamiyatiga 1960 yillarda rahbarlik qilgan, yirik ulamo Habibur-Rohman Shokir rahimahulloh 1957 — 1982 yillarda O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy idorasi raisi, muftiy bo‘lgan Shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon hazratlari bilan 1920 yillarda Toshkent shahridagi Ko‘kaldosh madrasasida birga tahsil olgan.
Shuningdek, Habibur-Rohman Shokir Toshkent shahriga bir necha bor kelgan, o‘z navbatida Shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon hazratlari ham Xelsinki shahriga safarlar uyushtirgan. Shu bois ham, ikki mamlakat din peshvolarining hamkorliklari uzoq tarixga borib taqalishini alohida qayd etish barobarida bugungi aloqalar o‘tmishda bog‘langan hamkorlikning uzviy davomi ekanini ta’kidlash mumkin.
Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yurtimizdagi diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlar, Diniy idora faoliyati, mo‘min-musulmonlar ibodat qilishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar, millatlararo totuvlik, diniy bag‘rikenglik va Islom ma’rifatini keng yoyish borasida qilinayotgan ishlar haqida ma’lumot berdilar.
Finlandiya tomoni mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarni qo‘llab-quvvatlashi barobarida musulmon ummati uchun foydali bo‘ladigani ikki tomonlama hamkorlikni davom ettirish, anjumanlar o‘tkazish va o‘zaro tajriba almashishga tayyor ekanini bildirdi.
Muftiy hazratlari ishtirokida Finlandiya va Latviya davlatlarida o‘qish va ishlash maqsadida bo‘lib turgan vatandoshlar bilan suhbat va savol-javoblar ham o‘tkazildi. Uchrashuvlarda davlatimiz Rahbari tomonidan olib borilayotgan inson qadr-qimmatini ulug‘lash borasidagi islohotlar, masjid-madrasalar ochilayotgani, Qur’oni karim va tajvid kurslari faoliyat yuritayotgani, haj-umra safarlariga keng imkoniyat berilayotgani haqida so‘zlab berildi. Shuningdek, halol mehnatning foydalari, o‘zaro mehr-oqibatli bo‘lish, silai rahmni uzmaslik borasida manfaatli suhbat qilindi.
Xelsinki shahridagi jome masjidda Muftiy hazratlari juma mav’izasini o‘qib, jamoatga imomlik qildilar. Islom dini mo‘min-musulmonlarni bir-birlari bilan do‘st va birodar bo‘lib tinch-totuv, ahl-inoq, o‘zaro hamjihatlikda hayot kechirishga chaqirishi kabilarga ma’ruzada urg‘u qaratildi.
Safar mazmunli, muloqot va uchrashuvlar esa samimiy ruhda o‘tdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
ismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida...
Oisha onamiz roziyallohu anho Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan Hijri Ismoil haqida so‘radilar:
- Ey Allohning Rasuli! U ham Ka’badanmi?
- Ha, u ham Ka’badan!
- Nima uchun uni Ka’baning ichiga kiritishmagan?
- Chunki o‘shanda qavmingning nafaqasi yetmay qolgan!
- Nega Ka’baning eshigi baland qurilgan?
- Qavming o‘zi istaganiga Ka’baga kirishga ruxsat berib, istamaganiga ruxsat bermaslik uchun! So‘ngra Nabiy sollallohu alayhi vasallam yana dedilar:
Agar qavming yangi musulmon bo‘lmaganida va ularning qalbi inkor qilishidan qo‘rqmaganimda, Ka’bani buzishga amr qilar va undan chiqarilgan narsalarni yana uning ichiga kiritib, boshqatdan qurar edim. Uni yerga barobar etib, ikki eshik qilardim. Biri sharqiy tomonida, ikkinchisi g‘arbiy tomonida. Uni Ibrohim alayhissalomning poydevoriga yetkazardim!
Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhumo Hijozda hukmronlikni qo‘lga kiritgach, xolasi Oisha onamiz unga yuqoridagi hadisni aytib berdilar. U Ka’bani buzib Ibrohim alayhissalomning davridagidek qilib qurdi. So‘ngra Hajjoj Abdulloh ibn Zubayrni qatl etgach, Ka’bani buzib, yana Quraysh mushriklari davridagidek qilib qurdi.
Abbosiylardan Abu Ja’far Mansur xalifa bo‘lgach, Ka’bani buzib, yana Ibrohim alayhissalom davridagidek qilib qurmoqchi bo‘ldi. Bu to‘g‘risida imom Molik rohimahulloh bilan maslahat qildi. Imom Molik rohimahulloh unga dedilar:
- Menimcha, uni hozirgi holida qoldirganing yaxshi. Yo‘qsa, Ka’ba podshohlar o‘rtasida o‘yinga aylanadi!
Bizga kerakli nuqta Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida edi...» degan gaplaridir!
Nabiy sollallohu alayhi vasallam Oisha onamizga bugungi Ka’bani Ibrohim alayhissalom davridagi Ka’ba emasligini, uni buzishni, Ibrohim alayhissalom qanday qurgan bo‘lsalar, shunday qilib qayta qurishni istayotganlarini aytyaptilar. Ammo Fathdan so‘ng islomga yangi kirgan qurayshliklarning iymonidan xavfsirayaptilar. Bu u zotning chiroyli siyosatlarini, foyda bilan zararning rioyasini qilganlarini anglatadi!
Islomda zararni daf qilish foyda keltirishdan oldinda turadi. Masalan, bir to‘g‘ri ish bor. Ammo uni qilsangiz, ortidan zarar keladi. Yaxshisi, uni qilmasligingiz kerak. Ana shu narsa muhim bir hayot darsidir!
Gohida bir qizni boshqa bir munosib bo‘lmagan kishiga turmushga berib zulm qilib qo‘yamiz. U qizimiz turmush o‘rtog‘i bilan yashay olmaydi. Undan ajralishga harakat qiladi. Bu unga foydali bo‘lib ko‘rinadi. Ammo bu ajralishdan o‘rtadagi farzandlar uvol bo‘lishi mumkin. Ona farzandlarini o‘zi bilan olib keta olmaydi yoki ularni tashlab ham keta olmaydi. Ana shunaqa paytda savob umidida uni sabrga chaqiriladi, ajralishga undalmaydi. Chunki ajralishda bir kishiga manfaat, ammo bir necha kishiga zarar bor!
Hayotdagi barcha ishlarni shunga qiyos qiling. Hayotda hamma narsa bir xil emas. Bir narsa ziyoda bo‘ladi, yana bir narsa ikkita narsaga teng bo‘ladi. Bu hayot chigal. Bunda har qanday oqning ichida qora bor. Har qanday qoraning ichida esa oq bor. Oqil inson o‘zidagi ko‘p oqni saqlab qolish uchun ozgina qorani qabul qiladi.
Umar roziyallohu anhu ajoyib gap aytganlar: «Yomondan yaxshini ajratib olgan inson ziyrak emas, ikkita yomondan yaxshisini ajratib olgan inson ziyrakdir».
Hayot bizni gohida ikkita achchiq narsadan birini tanlashga majbur qiladi. Zakiy inson to‘g‘ri amalda bo‘lgan, yaqinlashib yurgan va foyda bilan zarar o‘rtasini solishtira oladigan kishidir. Haq deb hamma narsa aytilavermaydi!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi