15 Май, 2025, 17 Зулқаъда, 1446
15 Май, 2025, 17 Зулқаъда, 1446
Кўпчиликдан: “Сиз мутакаббирмисиз?” – дея сўрасангиз, улар дарҳол: “Йўқ”, деб жавоб берадилар. Шундай бўлса-да, сизга бир нечта саволлар билан мурожаат қиламиз. Агарда сиз саволимизга “Ҳа” деб жавоб берсангиз, сизда махфий кибр мавжуддир. Устоз Аҳмад Шуқайрий “Ëшлик хотиралари” китобида бир қанча саволларни зикр қилган, сиз бу саволларга очиқ-ойдин жавоб беринг:
– Бирор киши тарафидан танқидга дуч келсангиз, аччиқланасизми ёки ўзингизни ноқулай ҳис қиласизми, ё бўлмаса тезлик билан бирорта чора топиб, уни ўзингиздан йироқ қилиш пайига тушасизми?
– Агар бирор кишининг гапи сизга ёқмаса, унинг гапини бўласизми?
– Сиз ўзингиздан юқорироқ мансабда бўлган кишининг қаршисида турганингизда безовталик ёки хавфсираш сезасизми?
– Одамларнинг олдида ўз фикрингизни билдириш олдидан сизда “менинг фикримни қабул қилмасалар-чи?” деган қўрқув пайдо бўладими?
– Қулоқ солишингиздан кўра гапиришингиз кўпми?
– Бошлиғингизга бўлган муомалангиз билан ўзингиздан қуйи мартабадаги кишилар орасида бўладиган муомалангиз ўртасида фарқ борми? Сиз одамларга бир хилда эмас, аксинча, уларнинг мансабидан келиб чиқиб муомала қиласизми?
– Бирор йиғинда кимдир сиз билан тортишиб қолса, бу шахсий ишингиз эканини рўкач қиласизми?
– Одамлар сизни қўллаб-қувватламаса ва сизнинг қарашларингизга қўшилмаса, асабингиз таранглашиб, аччиғингиз чиқадими?
– Мақтов сўзларни эшитишга ишқибозмисиз ва одамлар сизни мақташлари учун бор куч-ғайратингизни сарфлайсизми?
– Ўзингизни бошқалар билан солиштириб турасизми? Ўзингиздан қуйироқ кишилар билан бирга бўлганингизда яйраб кетасизми? Гапи сиздан ўткирроқ киши билан муомала қилганингизда асабийлик ҳолатини ҳис қиласизми?
– Азиз китобхон! Сиз ҳам ушбу имтиҳондан йиқилганлар сафида бўлсангиз, ҳеч ажабланманг. Чунки кўпчилик бу имтиҳондан йиқилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Қалбида заррача кибри бор киши жаннатга кирмайди”[1] деган ҳадиси шарифлари айни ҳақиқатдир. Шу ўринда муҳим бир савол туғилади: қандай қилиб тавозели бўламиз? Бу саволга қисқача: юқоридаги саволларни тескарисига ўгирсак тавозели бўлмоқликка эришамиз, дея жавоб бериш мумкин.
– Одамларнинг гапларини бўлманг, аксинча, жим туриб уларга қулоқ солинг.
– Кўпроқ эшитинг ва камроқ гапиринг.
– Одамларни табақаларга ажратиб муомала қилманг.
– Одамлардан мақтов эшитиш учун эмас, Аллоҳнинг ризоси учун амал қилинг.
Борди-ю, Аллоҳнинг олдидаги тавозеингиз бандалар олдида амалий тавозега айланмаса, билингки сизнинг тавозеингизда камчилик бор.
Ҳассон Шамсий Пошонинг “Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Муслим ривояти.
Тартил билан Қуръони каримни қироат қилиш муҳим амаллардан бири бўлиб, ҳарфларни махражларидан чиқариб, Аллоҳнинг каломини тушуниб, тажвид қоидалари билан тўғри ўқишни англатади. “Тартил”нинг луғавий маъноси “бирор нарсани дона-дона қилиб териш”ни англатади.
Қуръони карим Аллоҳ таолонинг каломи бўлиб, уни тартил билан ўқиш У зотнинг буйруғидир. Муззаммил сураси 4-оятда шундай дейилади: “Ва Қуръонни тартил билан тиловат қил”.
Али розияллоҳу анҳудан оятнинг маъносини сўрашганда, “тартил – ҳарфларни яхшилаш, вақф ўринларни билиш”, деб жавоб қилганлар. Жаброил алайҳиссаломга Муҳаммад алайҳиссалом Қуръонни тартил билан ўқиб берганлар.
Тартил билан Қуръон қироат қилиш учун бир қанча қоидаларга риоя қилиш лозим. Улар қуйидагиларни ўз ичига олади:
Тартил билан Қуръон ўқишнинг фойдалари жуда кўп. Улардан баъзилари:
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръон соҳибига: қироат қилиб кўтарилавер. Дунёда қандоқ тартил қилган бўлсанг, худди шундоқ тартил қил. Албатта, сенинг манзилинг охири қироат қилган оятинг маконидан бўладир, дейилади”, дедилар”, (Имом Термизий ривояти).
Зафар қори Маҳмудов,
Тошкент Ислом институти “Қуръон илмлари” кафедраси ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 