Конференцияда Бангладеш, Индонезия, Малайзия, Ҳиндистон, Россия, Миср, Хитой, Англия ва Ўзбекистон каби ўнга яқин мамлакат олим ва тадқиқотчилар буюк мутафаккир Баҳоуддин Нақшбандий меросининг таълим ва тарбия жараёнидаги ўрни, унинг маънавий-ахлоқий қадриятларни шакллантиришдаги аҳамияти юзасидан мулоҳазалар билдирилди.
Халқаро илмий конференция доирасида Бухоро давлат техника университети Индонезиянинг Jamʼiya Ahlith Thariqah al-Muʼtabarah an-Nahdliyah va Malang Islom университети билан ҳамкорлик меморандуми имзоланди. Ушбу меморандум илмий, таълимий ва маънавий соҳаларда халқаро ҳамкорликни ривожлантириш, тажриба алмашиш ва қўшма лойиҳаларни амалга оширишга йўналтирилган. Бу ҳамкорлик нафақат университетлараро илмий алоқаларни мустаҳкамлаш, балки ёш авлод тарбиясида нақшбандийлик таълимотини чуқур ўрганиш ва тарғиб қилишга хизмат қилади.
– Бугун тарихнинг чуқур илдизларига эга, бутун мусулмон олами маънавий-маърифий меросининг муҳим бўғини бўлган Нақшбандия тариқатининг таълим ва ахлоқий тарбиядаги ўрнини ўрганиш, уни замонавий ёшлар тарбиясига татбиқ этиш борасида фикр алмашиш учун тўпландик, – дейди конференция иштирокчиси Сед Вассем Аҳамет. – Нақшбандия бу фақат тасаввуф йўли эмас, балки руҳий камолот, ахлоқий поклик, илмий тафаккур, устоз-шогирд анъаналари ва амалий меҳнат уйғунлигини ўзида мужассам этган юксак маънавий мактабдир.
Тадбирда вилояти ҳокимининг жамоат ва диний ташкилотлар билан алоқалар бўйича ўринбосари Азизбек Қаландаров иштирок этди.
Зариф Комилов, Тоҳиржон Истатов (сурат), ЎзА мухбирлари.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Мусулмон мамлакатда истиқомат қилаётган бошқа дин вакили ўша юртда яшаётган мусулмон аҳоли билан бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлади.
Мусулмон давлати энг аввало бошқа дин вакиллари мамлакат ичида ва ташқарисида тинч ҳаёт кечиришлари учун уларни ички ҳужум ва ташқи жабр-зулумдан муҳофаза этмоқлиги шарт.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “(Айбсиз) зиммийни ўлдирган киши жаннатнинг ҳидини ҳидламас. Жаннатнинг ҳиди эса қирқ йиллик масофадан ҳам келиб туради[1]”.
Ушбу ҳадисда кофир бўлса ҳам, инсон жони Ислом наздида қанчалик қадр-қийматга эга экани кўриниб турибди.
Ҳадиси шарифда “ғайридинни ўлдириш”нинг оқибати қандоқ бўлиши ажойиб ўхшатиш ила васф қилинган. Мазкур жиноятни қилган одам жаннатнинг ҳидини ҳам ҳидламайди.
Жаннатга кириш, ундаги хушбўй мушку анбарлардан ҳидлаб, лаззат олиш у ёқда турсин, жаннатнинг умумий ҳидини ҳам ҳидлай олмайди. Яқинига йўлай олмаслик қай даражада бўлади? Бундоқ жиноят қилган одам жаннатдан қирқ йиллик йўл юриш масофасидан ҳам узоқроқда бўлади. Чунки жаннатнинг ҳиди қирқ йиллик масофадан келиб туради.
Бас, шундоқ экан, ҳар бир мўмин мусулмон ўзи билан тинч-тотувликда яшамоқчи бўлган ҳар бир ғайридиннинг ҳурматини жойига қўйиши, унга зинҳор ёмонлик қилмаслиги зарур.
Ушбу ҳадисни Анвар Шоҳ Кашмирий ўзининг “Файз ал-Борий” китобида шарҳлаб, қуйидагиларни келтириб ўтадилар: “Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юқорида келтириб ўтилган ҳадисларининг энг асосий мазмуни шундан иборатки, мусулмонни ўлдириш – улкан гуноҳ, бу жирканч ишни содир этиш куфрга олиб боришлиги ва дўзаҳда абадий азоб бўлишлиги яхши маълум. Ҳудди шунингдек бошқа дин вакилини ўлдириш ҳам юқоридаги каби улкан азобларга сабаб бўлади”[2].
“The Fatwa on Terrorism and Suicide Bombings” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси