26 Май, 2025, 28 Зулқаъда, 1446
26 Май, 2025, 28 Зулқаъда, 1446
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бир Набийнинг ҳамроҳи бор, менинг жаннатдаги ҳамроҳим Усмондир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
* * *
Нубувват сўнг мушрикларнинг мусулмонларга зулми ортиб борди. Ҳазрати Усмон ўн тўрт кишилик гуруҳ билан Ҳабашистонга ҳижрат қилди. Ўн уч кишининг қўлида ҳассасидан бўлак ҳеч нарсаси йўқ эди. Уларнинг барча харажатларини кўтарди.
Муҳожирлар Мадинага кўчиб ўтганларидан кейин аҳолининг сувга эҳтиёжи кучайди. Ўша вақтда энг катта қудуқлардан бири Румо бўлиб, у бир яҳудийга тегишли эди. Яҳудий қудуқнинг қатра сувини ҳам сотарди. Сув танқислигидан фойдаланиб нархини қимматлатди.
Буни кўриб Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Бу қудуқни сотиб олиб, халқ билан бирга фойдаланган кишига жаннатда хайрлироқ мукофот бор”, дедилар (Имом Насоий ривояти). Усмон розийаллоҳу анҳу: “Ё Расулуллоҳ, мен сотиб оламан”, деди.
* * *
Табук ғазотида мусулмонлар қўшинини тўлиқ жиҳозлантирган инсон Усмон розийаллоҳу анҳудир. Ибн Исҳоқ: “Усмон розийаллоҳу анҳу Табук жангчиларига шунчалик кўп пул сарфладики, ҳеч бир киши у зотчалик сарфлаган эмас”, деган. Усмон розийаллоҳу анҳу минг динор, 950 та туя ва 50 та от ҳадя қилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Усмон бу иши билан асло зарар қилгани йўқ”, деганлар. Кейин: “Ким ночор аскарни қуроллантирса, унга жаннат насиб бўлади”, деб башорат қилганлар.
* * *
Абу Бакр розийаллоҳу анҳу даврида қурғоқчиликдан одамлар қаттиқ изтиробга тушди. Шу вақтда Мадинага етиб келган ҳазрати Усмон карвони кўпчиликнинг эркин нафас олишига сабаб бўлди. Ҳазрати Усмон имкониятдан фойдаланиб молларини юқори баҳода сотишни хаёлига ҳам келтирмасди. Мадина савдогарлари юкларни катта фойда эвазига кўтарасига сотиб олиш учун бир неча бор келишди. У зот ҳар гал: “Сиздан кўпроқ фойда берувчи Зот бор”, деган жавобни берди. Охири савдогарлар халифа Абу Бакр розийаллоҳу анҳуга шикоят қилишди. Халифа: “Эй Усмон, булардан ҳам кўпроқ фойда таклиф этган зот кимлигини мен ҳам билмоқчиман?” деб сўради. Усмон розийаллоҳу анҳу: “Эй Халифа, ўша юксак зот – Аллоҳдир. Аллоҳнинг бир яхшилик эвазига ўн баробар фойда бериш ваъдаси бор. Одамлар ҳам гувоҳ бўлсин, карвонни Аллоҳ ризоси учун садақа қилдим. Уни хоҳлаганингиздек тарқатишингиз мумкин”, деди. Бундай воқеалар ҳазрати Усмон ҳаётида кўп бўлган.
Ҳижратнинг 26-йили Макка аҳолиси Эсон денгиз портини янгидан Жидда яқинидаги соҳилга кўчириш тўғрисида маслаҳатлашишди. Чунки шундай қилса, порт Маккага яқинроқ жойлашарди. Ҳазрати Усмон саҳобаи киромлар билан бирга Жидда соҳилига борди. У ерни синчиклаб ўрганиб, порт қуриладиган жойни кўрсатиб берди ва: “Бу ер муборак соҳил бўлсин”, деб дуо қилди. Ўша даврда барпо этишга асос солинган Жидда порти ҳанузгача Маккаи мукаррамага хизмат қилмоқда.
Яна ўша йили Каъба атрофидаги ҳовлиларни сотиб олиб Байтуллоҳга қўшди. Катта кошонали хоналарни барпо эттирди. Аллоҳнинг Байтул Ҳарамини биринчи бўлиб кенгайтирган шахсга айланди. Шунингдек, жоҳилиятда теридан қилинган Каъбапўшни олдириб, ўрнига Миср ипак пахтасидан тўқилган оқ мато ёптирди.
Ҳижратнинг 24-йилида Мадина аҳолиси Усмон розийаллоҳу анҳу билан Масжиди Набавийни кенгайтириш хусусида маслаҳат қилдилар. Ҳаммалари эски масжидни бузиб, ўрнига кенг ва каттароқ масжид бино қилишга иттифоқ этишди. Сўнг ҳазрати Усмон пешин намозини халқ билан ўқиди. Намоз тугагач хутба қилди, сўнг: «Эй халойиқ! Мен ушбу масжидни бузиб, ўрнига янги, кенг, катта масжид қурмоқчиман. Гувоҳлик бериб айтаманки, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг: «Кимки бир масжидни бино қилса, унга жаннатда бир уй бино қилинади», деганларини жуда кўп бор ўз қулоғим билан эшитганман. Мендан аввалроқ ўтган Умар ибн Хаттоб ҳам масжидни кенгайтирди. Бу ишим билан мен ўшаларга эргашган бўламан», деди. Қурилиш ҳижрий 29 йилнинг Рабиул аввал ойида бошланиб, бир йилга бормай ниҳоясига етказилди.
Аллоҳ барчаларидан рози бўлсин.
“Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта
махсус ислом таълим муассасаси
ўқувчиси Сарвинисо
ШАМСУДДИНОВА тайёрлади.
Ҳар бир мусулмон учун ҳаётнинг ҳар бир жабҳасида Ислом ахлоқига амал қилиш фарз саналади. Бунинг ичига йўлда ҳаракатланиш, пиёда ва ҳайдовчи сифатида қоидаларга риоя қилиш ҳам киради. Ислом дини фақат ибодатлар билан чекланиб қолмайди, балки жамиятда тинч-тотув яшаш ва бошқаларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилишни ҳам талаб қилади.
1. Жавобгарлик ҳисси — ҳайдовчининг одоби.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўмин киши бошқаларга зарар етказмайди ва зарар ҳам кўрмайди” (Имом Ибн Можа ва Имом Аҳмад ривояти).
Ушбу ҳадисга кўра, ҳайдовчи йўлда бошқаларнинг ҳаётига, саломатлигига таҳдид солувчи ҳаракатлардан эҳтиёт бўлиши лозим. Йўлдаги ҳар бир ҳаракатимиз бошқаларга таъсир қилиши мумкин.
2. Қоидаларга риоя қилиш — итоат ва омонат.
Қуръони каримда бундай дейилади: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” (Нисо сураси, 59-оят).
Ҳукумат томонидан белгиланган йўл қоидалари кишиларнинг хавфсизлиги учун жорий қилинган. Уларга итоат қилиш – Ислом таълимотига мувофиқ ҳаракат қилишдир.
3. Шошилмаслик ва сабр - ҳаётни сақлаб қолиш воситасидир.
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Хотиржамлик Аллоҳдан ва шошилиш шайтондандир” (Имом Термизий ривояти).
Йўлда шошиш, қонунни бузиш, ортиқча тезлик билан ҳаракатланиш –ҳайдовчининг нафақат ўз ҳаётига, балки бошқалар ҳаётига ҳам хавф туғдиради.
4. Қўполликдан эҳтиёт бўлиш ва йўлдаги одоб.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йўл одоблари ҳақида: “Йўлларда ўтиришдан сақланинглар!” деганлар.
Шунда “Бизнинг йўлда ўтиришдан бошқа иложимиз йўқ, чунки гаплашадиган мажлисларимиз йўлларда бўлади”, дейишди.
У зот алайҳиссалом: “Агар йўлда ўтиришдан бошқага кўнмасангиз, у ҳолда йўлнинг ҳақини адо этинглар”, дедилар. Улар: “Йўлнинг ҳақи нима?” деб сўрашди.
У зот алайҳиссалом: “Йўлнинг ҳаққи кўзни тийиш, озор етказишдан тийилиш, саломга алик олиш, маъруф ишларга буюриш ва мункар ишлардан қайтариш”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Бугунги кунда бу одоблар ҳайдовчилар ва пиёдалар учун ҳам долзарбдир. Йўлда ҳурмат ва одобни сақлаш, йўл бериш, ўзгаларни ҳақорат қилмаслик – мусулмоннинг одобидир.
5. Ҳуқуққа риоя қилиш — бошқаларга ёрдам
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ким дунёда бир мўминни дунё ғамларидан бирини енгиллатса, Аллоҳ таоло унинг дунё ва охират ғамларини енгиллатади. Ким бир мўминнинг қийинчилигини осонлаштирса, Аллоҳ таоло ўша инсонни дунё ва охиратда мушкулини осон қилади” (Имом Муслим ривояти).
Йўлда бошқаларга ёрдам бериш — масалан, ҳайдовчи бўлсангиз, қария ёки ногиронни олиб ўтиш, машинангизда ёрдамга муҳтож кишини олиб бориш – савобли амалдир.
Хулоса:
Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш фақат давлат талабига амал қилиш эмас, балки Ислом ахлоқи ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларига амал қилишдир. Ҳар бир мусулмон ҳаракатда ҳам, ниятда ҳам одобли, масъулиятли ва салбий оқибатларни олдиндан ўйлайдиган инсон бўлиши лозим.
Манбалар асосида
Илёс Аҳмедов тайёрлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа