— Ҳозирги кунда мўмина қизларимиз бошқа дин, бошқа миллат йигитлари (масалан, хитой, корейс, рус ва бошқа)га турмушга чиқиб кетаётганини кўп эшитяпмиз. Динимизда муслима аёлнинг ўзга дин вакилига турмушга чиқиши борасида нима дейилган? Аксинча, муслима бўлмаган қизларнинг мусулмон йигит билан оила қуриши масаласида-чи?
— Никоҳ инсоний алоқалар ичида энг муқаддас ва аҳамиятлисидир. Никоҳдаги икки шахс бир-бирига энг яқин шахслар ҳисобланади. Бу ҳолга эришиш аввало, қалбларнинг бирлашмоғини, қалбларнинг бирлашмоғи эса ақийда бирлигини тақозо этади. Чунки ҳар бир инсоннинг ҳаётий йўлини белгилайдиган ўлчов унинг диний нуқтаи назари бўлади. Шу боисдан Ислом ақийдасида бузуқ аёлларга уйланиш, мушрик эркакларга турмушга чиқиш ман этилади.
Мусулмон эркак Ислом ақидасидан ўзга ақидадаги мушрика аёлга уйланиши мумкин эмас. Лекин у аёл ўз динини тарк этиб, Ислом динига кириб, мўмина бўлса, шундан кейин уйланса бўлади. Бу ҳукмдан яҳудий ва масиҳий динидаги аёллар мустасно. Улар ўз динларида турсалар ҳам, мусулмон эркак уларга уйланса бўлади.
Шунингдек, мўмина аёлларнинг мушрик эркакларга турмушга чиқишлари, уларга никоҳланишлари қатъиян ман қилинади: “Ва мушриклар иймонга келмагунларича, уларга никоҳлаб берманг”.
Яъни мўминаларни уларнинг никоҳига берманг. Муслима-мўмина аёллар мусулмон динидаги эркакдан бошқа эркакка турмушга чиқишлари мутлақо мумкин эмас. Агар у эркак Исломга кириб, мўмин бўлсагина, рухсат бўлади. Ҳатто, эркак яҳудий ёки масиҳий динида бўлса ҳам, муслима аёлнинг унга никоҳланиши ҳаром. Фақат мусулмон эркак бўлиши шарт.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Биз аҳли китобнинг аёлларига уйланамиз, улар бизнинг аёлларимизга уйланмайдилар”, деганлар. Худди аёлларга ўхшаб, эркаклар фазлининг ўлчови ҳам иймондир: “Шубҳасиз, мўмин қул мушрикдан, гар у сизни қизиқтирса ҳам, яхшидир”. Яъни эркак киши қул бўлса ҳам, мўмин бўлса, бас, бошқа иймонсиз эркаклардан яхшидир.
Эркак бўлсин, аёл бўлсин, иймонсизлиги, мушриклиги жуда ёмон, ким улар билан алоқада бўлса, хусусан, никоҳ каби муқаддас ва нозик алоқада бўлса, касофати уради. Урганда ҳам, энг ҳассос нуқтада – ақийда бобида уради ва инсон ўз турмуш ўртоғига эргашиб, динидан чиқиб кетиши хавфи бор. Шунинг учун оятда: “Анавилар ўт-оловга чақирарлар”, – дейилади. Анавилар (мушриклар) ўзлари билан бирга бўлганларни мушрикликка, бу дегани, дўзах ўтига чақирадилар. “Аллоҳ эса Ўз изни ила жаннатга ва мағфиратга чақирар ҳамда одамларга Ўз оятларини баён қиладир. Шоядки, эслатма олсалар”. Шунинг учун Аллоҳ таолонинг баён қилиб берган оятларига амал қилиб яшаш керак.
Муҳаммад Айюб домла Ҳомидов
Бугун 2025 йил 13-ноябрь санасида Мир Араб олий мадрасаси анжуманлар залида «Глобаллашув даврида соф ақида ва тасаввуф масалалари» мавзусида халқаро илмий-амалий конференция бўлиб ўтди.
Тадбирни Дин ишлари бўйича қўмита раисининг I-ўринбосари Давронбек Мақсудов кириш сўзи билан очиб берди. Шундан сўнг Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбораси Муҳаммадолим домла Муҳаммадсиддиқов юртимизда диний соҳадаги ислоҳотлар, янги очилган илмий-тадқиқот марказлари, олий диний таълим муассасалари ҳақида сўз юритди.
Анжуманда сўзга чиққан ЎМИ Бухоро вилояти вакили, Мир Араб олий мадрасаси ректори устоз Жобир домла Элов конференция ишига омад тилаб, ташриф буюрган маърузачиларга ўз миннатдорлигини билдирди.
Шу билан бир қаторда анжуманда халқаро даражадаги илмий конференцияни кенг ёритиш мақсадида телевидения ходимлари ҳам таклиф этилди.
Халқаро илмий-амалий конференция 2 шўбада олиб борилди. Қўйида шўбалар мавзулар ҳамда ўз маърузаси билан қатнашган маърузачи ва иштирокчилар билан таништириб ўтамиз:
Иштирокчилар:
Даврон Мақсудов - Дин ишлари бўйича қўмита раисининг 1- ўринбосари;
Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов - Ўзбекистон мусулмонлари идорас1 раиси ўринбосари, сиёсий фанлар доктори,профессор;
Азизбек Қаландаров - Вилоят ҳокимининг жамоат ва диний ташкилотлар билан алоқалар бўйича ўринбосари;
Жобир Элов - Ўзбекистон мусулмонлари идораси Бухоро вилояти вакили, Мир Араб олий мадрасаси ректори.
I-Шўба. Глобаллашув даврида софақида: муаммолар ва ечимлар.
Абдулатиф Аллоқулов - Имом Мотурудий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Мотурудийлик таълимоти тадқиқотлари бўлими бошлиғи(PhD), доцент - "Мотурудийлик таълимотида тафвиз ва таъвил методологияси";
Др. Аҳмед Саад Ибраҳим Абдулраҳман Осман - Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими "Тасаввуф ва калом илми ўртасидаги маърифий уйғунлик";
Аҳмад Ражаб Аҳмад Адавий - Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси - Ҳадис шариф олимлари ва уларнинг бошига келган эътиқодий синовлар: "Имом Насаий ва у кишининг "Хосаис Али" ва "Муснади Али" китоблари талқинида";
Аҳмад Муҳаммад Али Мисрий - Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси - "Экстремизм ва терроризмга қарши диний таълимнинг таъсири";
II-Шўба. Глобаллашув даврида тасаввуф: маънавий мерос ва замонавийлик.
Ойгул Шарипова - Жўйбори Калон аёл-қизлар ўрта махсус ислом таълим муассасаси раҳбари, фалсафа фанлари доктори (DsC) профессор. "Тасаввуф таълимоти - ижтимоий барқарорлик омили";
Ҳайдар Юлдашходжаев – Янги аср университети кафедра мудири, доцент, тарих фанлари номзоди. "Мусохон Даҳбидийнинг Хожагон- Нақшбандия таълимоти ривожида тутган ўрни";
Гулчеҳра Наврўзова - Бухоро давлат техника университети ижтимоий фанлар ва жисмоний маданият кафедраси профессори, фалсафа фанлари доктори "Нақшбандия таълимотининг инсонпарварлик моҳияти";
Др. Айман Усмон Абдулъалим Муҳаммад Шариий – Бухоро давлат университети Ислом тарихи ва манбашунослиги, фалсафа кафедраси ўқитувчиси "Глобаллашув даврида араб тили ва араб тилига кириб келган сўзларнинг таъсири";
Ҳусен Джураев - Бухоро давлат университети "Ислом тарихи ва манбашунослиги, фалсафа" кафедраси доценти, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори - "Хаттотлик санъати ва қўлёзма манбаларининг инсоният маданиятига таъсири".
Модератор:
Тўхтасинов Рўзимуҳаммад – Мир Араб олий мадрасаси катта ўқитувчиси, Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори(PhD).
Анжуман сўнгида барча маърузачиларга эсдалик совғалари ҳамда сертифатлар топширилди ҳамда Олий мадраса ректори устоз Жобир домла Элов томонидан барча ташриф буюрганларга ва ташкилотчиларга миннатдорлик билдирилди.





















Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бухоро вилояти вакиллиги Матбуот хизмати