Qur'oni Karimdagi eng katta oyat qarz oldi-berdisiga oid (Baqara 282). Shundan kelib chiqadiki Islom shariatida pul yoki biror bir mulkni qarzga berish joiz. Lekin vaziyat e'tiboridan qarz berish vojib, makruh gohida harom ham bo'lishi mumkin. Agar inson haqiqatdan ham muhtoj bo'lsa berish – sunnat; biror bir kishini hayotini qutqarish uchun bo'lsa-vojib; lag'u narsalarni sotib olish yoki ishlatish uchun bo'lsa-makruh; shariatda harom bo'lgan ishlar uchun bersa-harom.
Shu sabab qarz beruvchi qarzdordan qayerga va nima uchun ishlatishini so'rashi kerak.
Qarz berishning darajasi sadaqa berishdan yuqoriroq, chunki qarz beruvchi haqdorni ishlashga va qarzini qaytarishga undaydi, sadaqa esa oluvchini o'ziga va o'z mehnatiga emas, boshqalarga umid qilishga o'rgatib qo'yadi.
Qarz olish mumkinligiga qaramasdan, musulmon olmaslikka harakat qilishi kerak. Qarz insonni halovatini va tinchini buzadi.
Luqmoni Hakim bunday deganlar: "Qarz yukini ko'tarishdan ko'ra, og'ir toshlarni ko'targanim yaxshiroq".
Imom Bayhaqiy: "Qarzdan chetlaning! Chunki u kechalari qayg'u va g'amga, kunduzlari esa, xorlikka sabab bo'ladi".
Qarz olayotganda haqdor qarzni o'z vaqtida yoki oldinroq qaytarish niyati bilan olishi shart. Ibn Moja aytadi: "Kim birovning narsasini qaytarish niyati bilan olsa, unga Alloh yordam beradi. Kim ishlatish va qaytarmaslikni niyat qilsa, Alloh uni halok etadi".
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam barcha ishlarimizda bizga o'rnakdirlar. U zot yahudiydan qarz olganlar va garovga sovutlarini berganlar. Bu qarz olishning eng yaxshi ko'rinishidir. Bu holatda qarz olgan beruvchidan qochib yurmaydi, keyinchalik nizolar kelib chiqmaydi. Vafotidan so'ng qarzi qarindoshlariga yuk bo'lmaydi.
Haqdor sadaqa berishi va haj amalini qilishi mumkin emas. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Ahli oilasi muhtoj holda bo'lgan va qarzdor kishining sadaqasi qabul qilinmaydi," deganlar. Zero, uning birinchi navbatdagi vazifasi – elkasidagi qarzdan qutilishdir!
Risolat BADRIDDINOVA,
Toshkent Islom instituti 4-kurs tolibasi.
Shu yil 17 dekabr kuni Toshkent viloyati Bo‘stonliq tumanidagi «Xo‘jakent» jome masjidida navbatdagi ma’naviy-ma’rifiy yig‘ilish o‘tkazildi.
Sayyor uchrashuvda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov, O‘MI Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin domla Zuhriddinov, Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar domla Kamolov, Toshkent viloyati bosh imom-xatibi o‘rinbosari Musoxon domla Boboyev, viloyatning tumanlar/shaharlari bosh imom-xatiblari, shuningdek, Bo‘stonliq tumanidagi masjidlar imom-xatiblari, noiblar, “Haj – 2025” ziyoratchilari va mahalla faollari ishtirok etdi.
Yig‘ilishda dastlab O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitobning bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining bugungi kundagi faoliyati uchun dasturamal bo‘lishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob viloyatdagi barcha masjidlarga tarqatildi.
Tadbir davomida viloyat bosh imom-xatiblari va tuman-shahar bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.
Shuningdek, Toshkent viloyati, xususan, Bo‘stonliq tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda viloyatdagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.
Sayyor yig‘ilish ishtirokchilari Bo‘stonliq tumanining 24 ta masjidi hamda 24 ta mahallasiga biriktirildi.
Imom-xatiblar 7 toifaga mansub 110 ta oilaga, otinoyilar 4 toifaga mansub 23 ta oilaga, umumiy hisobda 133 ta oilaga kirilib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot hamda amaliy yordam tadbirlari olib borildi.
3 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lgan fuqaro bilan suhbatlashildi, uning tushunchalari to‘g‘rilandi.
Notinch oilalar o‘rganilib, ular yarashtirildi.
Shuningdek, 10 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘ygan kishilar bilan suhbatlar o‘tkazildi.
Ma’naviy ko‘makka muhtoj 12 ta oila ila muloqot qilindi.
Muxtasar aytganda, birgina shu tadbir doirasida barcha jihat qamrab olindi.
Toshkent viloyatidagi navbatdagi sayyor yig‘ilish Yuqori Chirchiq tumanida o‘tkazilishi rejalashtirildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati