Qur'oni Karimdagi eng katta oyat qarz oldi-berdisiga oid (Baqara 282). Shundan kelib chiqadiki Islom shariatida pul yoki biror bir mulkni qarzga berish joiz. Lekin vaziyat e'tiboridan qarz berish vojib, makruh gohida harom ham bo'lishi mumkin. Agar inson haqiqatdan ham muhtoj bo'lsa berish – sunnat; biror bir kishini hayotini qutqarish uchun bo'lsa-vojib; lag'u narsalarni sotib olish yoki ishlatish uchun bo'lsa-makruh; shariatda harom bo'lgan ishlar uchun bersa-harom.
Shu sabab qarz beruvchi qarzdordan qayerga va nima uchun ishlatishini so'rashi kerak.
Qarz berishning darajasi sadaqa berishdan yuqoriroq, chunki qarz beruvchi haqdorni ishlashga va qarzini qaytarishga undaydi, sadaqa esa oluvchini o'ziga va o'z mehnatiga emas, boshqalarga umid qilishga o'rgatib qo'yadi.
Qarz olish mumkinligiga qaramasdan, musulmon olmaslikka harakat qilishi kerak. Qarz insonni halovatini va tinchini buzadi.
Luqmoni Hakim bunday deganlar: "Qarz yukini ko'tarishdan ko'ra, og'ir toshlarni ko'targanim yaxshiroq".
Imom Bayhaqiy: "Qarzdan chetlaning! Chunki u kechalari qayg'u va g'amga, kunduzlari esa, xorlikka sabab bo'ladi".
Qarz olayotganda haqdor qarzni o'z vaqtida yoki oldinroq qaytarish niyati bilan olishi shart. Ibn Moja aytadi: "Kim birovning narsasini qaytarish niyati bilan olsa, unga Alloh yordam beradi. Kim ishlatish va qaytarmaslikni niyat qilsa, Alloh uni halok etadi".
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam barcha ishlarimizda bizga o'rnakdirlar. U zot yahudiydan qarz olganlar va garovga sovutlarini berganlar. Bu qarz olishning eng yaxshi ko'rinishidir. Bu holatda qarz olgan beruvchidan qochib yurmaydi, keyinchalik nizolar kelib chiqmaydi. Vafotidan so'ng qarzi qarindoshlariga yuk bo'lmaydi.
Haqdor sadaqa berishi va haj amalini qilishi mumkin emas. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Ahli oilasi muhtoj holda bo'lgan va qarzdor kishining sadaqasi qabul qilinmaydi," deganlar. Zero, uning birinchi navbatdagi vazifasi – elkasidagi qarzdan qutilishdir!
Risolat BADRIDDINOVA,
Toshkent Islom instituti 4-kurs tolibasi.
“Hidoya” o‘rta maxsus islom ta’lim muassasasi talabalari o‘rtasida “O‘zbekiston musulmonlari idorasining respublika va xalqaro maydonida faoliyati” mavzusida ma’naviy-ma’rifiy uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Uchrashuvda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov, Xalqaro aloqalar bo‘limi boshlig‘i Shavkatjon Xamdamov hamda O‘zbekiston musulmonlari idorasining Namangan viloyatidagi vakili Musoxon domla Abbosiddinov ishtirok etdilar.
Uchrashuv avvalida Musoxon domla Abbosiddinov ishtirokchilarni mehmonlar bilan tanishtirib, tashrifning asosiy maqsadi va mazmun-mohiyati haqida so‘z yuritdi. U kishining ta’kidlashicha, bunday uchrashuvlar talabalarning dunyoqarashini boyitish, amaliyotdagi islohotlar bilan yaqindan tanishtirish va ularni mas’uliyatli yo‘lga rag‘batlashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Muzaffar Kamolov o‘z ma’ruzasida dinimiz ravnaqi, diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlar, masjidlar faoliyatini takomillashtirish yo‘lida qilinayotgan ishlar haqida atroflicha to‘xtalib o‘tdi. Shuningdek, bitiruvchi kurs talabalariga qaratilgan qimmatli tavsiyalar ham berildi. U kishi talabalarga amaliyot davomida biriktirilgan masjidlarda xolis niyat bilan, vijdonan va mas’uliyat bilan xizmat qilish, bu xizmatni Alloh roziligi uchun ado etish kerakligini ta’kidlab o‘tdilar.
Shavkatjon Xamdamov mamlakatimizda so‘nggi yillarda diniy soha va xalqaro aloqalar yo‘nalishida erishilayotgan yutuqlar haqida ma’lumot berdi. Uning ta’kidiga ko‘ra: Diniy idoraning xalqaro nufuzi yuksalib bormoqda, bir qator nufuzli tashkilotlar bilan yangi memorandumlar imzolanmoqda, O‘zbekiston musulmonlari idorasi hozirda 5 ta yirik xalqaro tashkilotga a’zo, shuningdek, Muftiylar kengashining ham to‘laqonli a’zosi sifatida faoliyat olib bormoqda.
Shavkatjon Xamdamov bu imkoniyatlar diniy sohamizga berilgan katta e’tibor va ishonch belgilari ekanini, ularni qadrlash va mas’uliyat bilan ishlash zarurligini ta’kidlab o‘tdi.
Tadbir talabalarda katta taassurot qoldirdi. Mehmonlarning ezgu fikr va tavsiyalari yosh avlodning mustaqil fikrlaydigan, bilimli, xalol va vijdonli diniy soha xodimi bo‘lib yetishishlarida muhim ahamiyat kasb etadi.
Ta’lim muassasasi Matbuot xizmati