Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Sentabr, 2025   |   21 Rabi`ul avval, 1447
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
04:41
Quyosh
06:01
Peshin
12:24
Asr
16:45
Shom
18:40
Xufton
19:53
Bismillah
13 Sentabr, 2025, 21 Rabi`ul avval, 1447
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabrini 540 yil oldin oxirgi ko'rgan inson kim?

10.11.2021   9871   7 min.
Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabrini 540 yil oldin oxirgi ko'rgan inson kim?

Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning yoniga dafn etilgan sahobalar Abu Bakr roziyallohu anhu va Umar ibn Hattob roziyallohu anhudir. Bu joy “Ravzai mutohhara” deb nomladi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrlari joylashgan joy rafiqalari Oisha roziyallohu anhoning uylari edi.

Bugungi kunda “Ravzai mutohhara” Madinadagi Payg'ambar alayhissalom masjidlari, ya'ni Masjidun Nabaviyning ajralmas qismi bo'lib, ziyoratchilar bilan doim gavjum.

Payg'ambar alayhissalom va U zotning ikki sahobasining qabrlari eshik va derazasiz bir nechta devorlar bilan o'ralgan, shuning uchun u erga hech kim to'g'ridan-to'g'ri kirish imkoniga ega emas.

Payg'ambar alayhissalomning qabri Masjidun Nabaviyning janubi-sharqiy qismida joylashgan. Uning shimoliy va janubiy tomonlari 16 metr, g'arbiy va sharqiy tomonlari esa 15 metr.

Ravzai mutohhara atrofidagi ilk devorlar hijriy 678 yilda Zohir Baybars tomonidan qurilgan. Ular yog'ochdan yasalgan va balandligi 3 metr edi. Hijriy 886 (milodiy 1481) yili Payg'ambar alayhissalom masjidida kuchli yong'in chiqadi va yog'och inshootlar vayron bo'ladi. Keyin Sulton Ashraf Kaytbay bu devorlarni bugungi kungacha saqlanib qolgan, biz ko'rib turgan panjaralar bilan almashtiradi.

 

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrining bir nechta eshiklari bor:

    1. Bobi Tahajjud – Ravzaning shimoliy qismida joylashgan. Muhammad payg'ambar sollallohu alayhi vasallam tahajjud namozini o'qigan mehrob;
    2. Bobi Tavba – Ravzaning janubiy qismida joylashgan;
    3. Bobi Oisha yoki Bobi Vufud – Ravzaning g'arbiy qismida joylashgan. Payg'ambar alayhissalom Madinaga kelgan qabilalar va elchilarni qabul qiladigan joyni belgilovchi ustun yonida joylashgan.
    4. Bobi Fotima – qabrning sharqiy qismidagi Fotima roziyallohu anho uyi tomon olib boruvchi eshik. Bu eshik qabr o'ralgan binoning ichki qismiga kirishingiz mumkin bo'lgan yagona eshikdir. Kirish uchun faqat Saudiya Arabistoni hukumatining ruxsati bilan mumkin.

Qabrning sharqiy tomonida “Salomlashish joyi” deb nomlangan oltin panjarali devor joylashgan. Bu erda ziyoratchilar devordagi maxsus teshiklar orqali ichkari ko'rinmasada nazar tashlab, Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam va u zotning sahobalariga salom berishlari mumkin.

O'rtada keluvchi aylana va kattaroq teshik ortida Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabri, undan keyingi ikki aylana teshik Abu Bakr roziyallohu anhu va Umar roziyallohu anhu qabrlarini bildiradi.

Birinchi teshik va qolgan ikkita teshik o'rtasida Bobi Oisha, ya'ni Oisha onamiz o'z uylariga kirib-chiqib yurgan eshik o'rni joylashgan.

Oltin panjara ustida “Hujurot” surasining 3-oyatini o'qish mumkin:

“Ey mo'minlar, (toki qilgan yaxshi) amallaringiz o'zlaringiz sezmagan hollaringizda behuda-befoyda bo'lib qolmasligi uchun sizlar (payg'ambar bilan so'zlashgan paytlaringizda) ovozlaringizni payg'ambarning ovozidan yuqori ko'tarmanglar va unga bir-birlaringizga ochiq (dag'al so'z) qilgandek ochiq-dag'al so'z qilmanglar!”

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrlari 2 qismga bo'lingan:

      1. Tashqi qismi: Fotima roziyallohu anhoning uyi joylashgan joy bilan qabrning tashqi devori orasidagi bo'shliq.

Bu joyga faqat yuqori martabali amaldorlar va masjid xodimlari kirishi mumkin, ular bu devorga o'rnatilgan peshtaxtani almashtiradilar, tozalash ishlarini olib boradilar. Va shu joydan ichkariroqqa hech kim kira olmaydilar.

      1. Ichkari tomon – Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va u zotning sahobalarining qabrlari joylashgan joy.

Mazkur joy Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning xotini Oisha roziyallohu anhoning xonadonlari bo'lib, bu muqaddas xona ketma-ket uchta devor bilan o'ralgan.

Birinchi devor Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hayotlik chog'larida, Madinaga ko'chib kelganlaridan ko'p o'tmay qurilgan. U 91 hijriy yili Umar ibn Abdulaziz tomonidan Ka'ba qurilgan toshlarga o'xshash toshlar yordamida qayta qurilgan.

Beshburchak shakldagi ikkinchi devor ham Umar ibn Abdulaziz tomonidan qurilgan. Nega to'rtburchak emas, noodatiy beshburchak shaklida qurilgan deyilsa, bu erni Muqaddas Ka'baga o'xshatib qo'ymaslik va uni mo'minlarning sajdagohiga aylantirmaslik uchun shunday qilingan. Beshburchak devor atrofidagi peshtoqli uchinchi devor hijriy 886 yilda qurilgan. Aynan shu devorni ziyoratchilar panjaradagi aylana 3 ta teshik orqali ko'rishlari mumkin.

Ravzai mutohharaning ichki qismida, ya'ni birinchi devorida mutlaqo eshik va deraza yo'q. Hech kim unga kirish huquqiga ega emas.

Qabrning bu qismiga kirib, Payg'ambar alayhissalom va u zotning sahobalarining qabrlarini 540 yil oldin o'z ko'zlari bilan ko'rgan oxirgi odam Masjidi Nabaviyda sodir bo'lgan kuchli yong'indan keyin tozalash ishlari bilan shug'ullangan olim Ali ibn Ahmad Samhudiy edi.

Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabrining sxemasi

 

Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabri (Yashil rangdagisi)

Umar ibn Abdulaziz tomonidan qurilgan beshburchak devor. Darul Madina muzeyi ko'rgazmasi

Tashqi devor va 5 burchakli devor. Darul Madina muzeyi ko'rgazmasi

TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi

katta o'qituvchisi Kattayev Po'latxon

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Takfirchilikning 8 sababi

12.09.2025   6206   4 min.
Takfirchilikning 8 sababi

Islom dinining eng oliy maqsadi insoniyatni hidoyat yo‘liga boshlash, odamlar o‘rtasida mehr-oqibat, bag‘rikenglik va birdamlikni mustahkamlashdir. Alloh taolo Qur’oni karimda:

“Albatta, mo‘minlar birodardirlar, bas, ikki birodaringiz o‘rtasini isloh qiling, Allohga taqvo qiling, shoyadki, rahm qilinsangiz.” (Hujurot surasi, 10-oyat).

Mazkur oyat musulmonlarning o‘zaro birodar va do‘st ekanligiga urg‘u beradi. Biroq tarix davomida ayrim toifalar islom ta’limotini noto‘g‘ri talqin qilib, musulmonlarning o‘ziga qarshi turli fitnalar chiqarishga harakat qildilar. Shulardan eng xatarlisi takfirchilik, ya’ni musulmonni kufrda ayblash masalasidir.

Takfirchilik bir musulmonni boshqa bir musulmonga nisbatan “dindan chiqqan”, “kofir” deb hukm chiqarishidir. Qarshisidagi odamni kofir deyishning oqibatini Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalom quyidagicha tushuntirganlar:

“Bir kishi birodariga “ey kofir!” desa, bu gap aniq ikkisidan biriga tegishli bo‘ladi. Agar u kishi rostan ham kofir bo‘lsa, unga qaytadi. Ammo unday bo‘lmasa gapiruvchining o‘ziga qaytadi” (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati)

Ushbu hadisdan anglashilganidek, “takfir qilish” jiddiy masala bo‘lib, uning hukmi aytovchining o‘ziga qaytishi mumkin.

Insonlarni kufrda ayblashning bir nechta asosiy sabablari bor:

  1. Ilmsizlik – Qur’on va sunnatni chuqur o‘rganmagan, ulamolar kitoblari va so‘zlaridan xabarsiz bo‘lgan odamlar din masalalarida shoshilinch xulosa chiqaradi.
  2. Mutaassiblik – o‘z qarashlarinigina haq deb bilish va boshqacha fikrni qabul qilmaslik.
  3. Mazhabsizlik – asrlar davomida amal qilib kelingan mazhablarni inkor qilish va “faqat biz to‘g‘ri yo‘ldamiz” degan da’vo.
  4. Zamonaviy xavorijlik g‘oyasining ta’siri – ilk davrlarda chiqqan xavorijlar g‘oyasidan ilhomlanish va ularning yo‘lini davom ettirish.
  5. Siyosiy yoki mafkuraviy maqsadlar – ba’zi guruhlar islom niqobi ostida siyosiy kurash olib borish uchun takfir qilish g‘oyasidan foydalanadilar.
  6. Yoshlarning tajribasizligi – dinni yangi o‘rganayotgan ayrim yoshlar murakkab masalalarda mustaqil hukm chiqarishga urinib, noto‘g‘ri yo‘lga kirib qoladilar.
  7. Internet va ijtimoiy tarmoqlar orqali noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishi – tekshirilmagan “fatvo”lar va radikal da’vatchilar ta’siri.
  8. Shaytonning vasvasasi – insonni xudbinlikka, o‘zini “haqiqiy olim”, boshqalarni esa “adashgan” deb baholash.

Musulmon ulamolari takfirchilikka qarshi qat’iy fikr bildirishgan. Imom Navaviy rahmatullohi alayh shunday degan: “Hech bir kishi yagona gunoh sababli kufrga tushgan deb hisoblanmaydi. Modomiki, u Islom dinining asosiy va zaruriy qoidalarini qasddan inkor qilmayotgan bo‘lsa, u takfir qilinmaydi. Bir inson Islom asoslarini inkor qilganida, avval uning buni bilib-bilmasdan qilgani aniqlanishi kerak. Agar u jaholat sababli yoki ma’lumotsizlik tufayli xatoga yo‘l qo‘ygan bo‘lsa, takfir qilinmaydi.

 Shuningdek, Imom Tohaviy rahmatullohi alayh o‘z mashhur aqida risolasida: “Qibla ahlidan bo‘lgan biror-bir musulmonni gunohi kabira tufayli kofir sanamaymiz”, deb ta’kidlaydilar.

Bu so‘zlardan ma’lumki, bir inson shahodat kalimasini aytgan va islomning asoslariga ishongan bo‘lsa, uni kufrda ayblashga yo‘l yo‘q.

Takfirchilik faqat diniy jihatdan emas, balki ijtimoiy barqarorlik uchun ham xavflidir:

  1. Ummat ichida bo‘linish va tafriqa keltirib chiqaradi.
  2. Birodarlik va ishonchni yo‘qotadi.
  3. Qon to‘kish va islom nomidan zo‘ravonlikka yo‘l ochadi.
  4. Islamning asl ta’limotini buzib ko‘rsatadi, g‘araz niyatdagi kimsalarga esa, fitna uchun imkoniyat yaratadi.

Takfirchilik islom ta’limotiga zid bo‘lgan xatarli g‘oyadir. U insonlarni Allohning rahmatidan uzoqlashtiradi, musulmonlar o‘rtasida birodarlik rishtalarini uzadi va fitna-fasodga sabab bo‘ladi. Har bir musulmonning vazifasi — birodarini kufrda ayblash emas, balki uni hidoyat va xayrli amallarga chorlashdir.

Shu boisdan, barcha holatlarda bo‘lgani kabi bu masalada ham ulamolarning yo‘liga ergashish lozim. Musulmonlar orasida birlik, bag‘rikenglik va inoqlikni mustahkamlash bugungi kun musulmonlarining eng muhim vazifasi bo‘lib qolmoqda.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome masjidi

imom-xatibi Shermuhammad Boltayev