Tolha ibn Ubaydulloh roziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kirdim. U zotning qo‘llarida bir behi bor edi. Uni menga irg‘itib: “Ol senga, ey Abu Muhammad behi yurakni baquvvat qiladi”, dedilar».

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) ma’lumotlariga ko‘ra, har yili taxminan 17,9 million kishi yurak-qon tomir kasalliklaridan vafot etadi. Manbalarga ko‘ra, 2022 yilda bu ko‘rsatkich soni qariyb 20 millionga yetgan. 2050 yilga kelib o‘lim soni 73 foizga oshishi mumkinligi taxmin qilinmoqda. Yurak yetishmovchiligi kasalligi ham keng tarqalgan yurak qon-tomir xastaliklaridan biri hisoblanadi. Ushbu kasallikning kelib chiqishiga quyidagi omillar sabab bo‘ladi:

1. Tuzni ortiqcha iste’mol qilish

Tuzni ortiqcha iste’mol qilish yurak etishmovchiligi rivojlanishining asosiy omillaridan biridir. Tuz tanadagi suvni ushlab turadi, bu esa qon bosimining oshishiga olib keladi. Vaqt o‘tishi bilan yurakni zaiflashtiradi. Natijada yurak etishmovchiligini keltirib chiqaradi.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti kattalar kuniga 2000 mg dan ko‘p bo‘lmagan natriy iste’mol qilishni tavsiya qiladi. Ammo ko‘p odamlar bu me’yorni buzishlari kuzatiladi.

Shuning uchun konserva va tuzli gazaklardan voz keching. Tuz o‘rniga ziravor va o‘tlardan foydalaning.

2. Harakatsiz hayot tarzi

Zamonaviy hayot ko‘pincha uzoq vaqt o‘tirish bilan bog‘liq – kompyuterda, mashinada yoki uyda. Jismoniy faollikning etishmasligi bevosita yurak-qon tomir kasalliklari xavfini oshiradi. Doimiy mashqlar qon aylanishini yaxshilaydi, vaznni nazorat qilishga yordam beradi va qon bosimini pasaytiradi.

Haftasiga kamida 1,5 yoki 2 soat jismoniy mashg‘ulot bilan shug‘ullanishga harakat qiling. Kun davomida qisqa tanaffuslar qiling: bir necha qadam yuring, yengil mashqlar qiling.

3. Chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilish

Spirtli ichimlik v chekish – yurak-qon tomir kasalliklari uchun eng xavfli omildir. Qon tomirlariga zarar etkazadi, qon bosimini oshiradi va qondagi kislorod darajasini pasaytiradi.

Agar siz cheksangiz, chekishni tashlash uchun harakat qiling. Kerakli dori-darmonlar iste’mol qiling yoki maxsus dasturlardan foydalaning.

4. Surunkali stress va uyqu etishmasligi

Stress va uyqusizlik yurak sog‘lig‘iga putur etkazadi. Asabiylik kortizol darajasini oshiradi, bu esa qon bosimining oshishiga va yurak-qon tomir tizimining shikastlanishiga olib keladi.

Uyquning etishmasligi tananing tiklanishiga to‘sqinlik qiladi, metabolizmni buzadi va semirish, gipertoniya va diabetga hissa qo‘shadi – bularning barchasi yurak etishmovchiligi uchun xavf omillari sanaladi.

Kuniga 7-8 soat uxlang. Yotishdan oldin gadjet, telefonlardan foydalanmang, yotoqxonada sukunat, salqinlik va qulaylikni ta’minlang.

Davron NURMUHAMMAD