"Ey, yaxshilik talabida yurgan banda, shoshil"
Ramazon oyi insonlarga qarata nido qiladi: "Ey yaxshilik talabida yurgan banda, shoshil, Allohning rahmati, mag'firati va do'zahdan ozod qilishida hammadan o'zib ket. Nasfingga qarshi Rahmon zotning rizosiga etish uchun kurash. Ey, yomonlik talabidagi banda, bu ishingni to'xtat, ma'siyatlardan tiyil. Alloh taologa tavba qil. Mana shu oyda Alloh taologa qarshi bo'lishni bas qil!"
Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: "Ramazon oyining birinchi kechasida shaytonlar va isyonkor jinlar kishanlanadi. Jahannam eshiklari yopiladi, birorta eshigi ham ochiq qolmaydi. Jannat eshiklari ochiladi, birorta eshik ham yopiq qolib ketmaydi. Bir nido qiluvchi: "Ey yaxshilik talabidagi (banda) shoshil, ey yomonlik talabidagi (banda) bas qil!", deb nido qiladi", dedilar.
Haqiqiy ro'za sohibini savobli ishlarga chorlaydi, unga yaxshiliklarni chiroyli qilib ko'rsatadi. Uni ma'siyat va gunohlardan uzoqlashtiradi. Shuning uchun ham Nabiy sollallohu alayhi vasallam: "Ramazonga etisha turib, mag'firat qilinmay qolgan bandaning burni erga ishqalansin", dedilar.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rosululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kimki yolg'on, bo'hton so'zni va unga amal etishni tark etmasa, uning emay-ichmay tutgan ro'zasiga Allohning hojati yo'q", dedilar.
Ba'zi salafi solihlar: "Eng oson ro'za faqat eyish va ichishdan tiyilishdir. Chunki buni hamma qila oladi", deyishgan.
Qalbni Allohga bog'lash, tilni g'iybat, bo'xton va yolg'ondan tiyish, quloqni bekorchi kuy-qo'shiq va birovlar haqida aytilgan turli gaplarni eshitishishgan saqlash, tilni gunoh va fohisha so'zlarni aytishdan asrash, qo'llarni haromni ushlash va musulmonlarga aziyat berishdan asrash, oyoqlarni haromga borishdan asrash ila tutilgan ro'za Alloh taolo O'zining kalomida sifatlagan taqvoga etish uchun bir vasila bo'ladi.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
"Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilganidek, sizlarga ham ro'za farz qilindi. Shoyadki taqvodor bo'lsangiz".
Demak, oyatda talab qilingan taqvodorlikka yuqorida sanab o'tgan amallar ila etamiz.
Ramazon oyida mo'min banda uchun nafsida ikki narsa jamlanadi. Birinchi, kunduzi ro'za bilan jihod qilishlik. Ikkinchisi, kechasi "qiyomul layl" bilan jihod qilishlik. Kimdaki mana shu ikki jihodni jamlasa, haqlarini ado qilsa va qiyinchiliklariga sabr qilsa, unga behisob ajr-hasanot yoziladi.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rosululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Odam bolasining barcha amali o'zi uchun. U amallari uchun o'ntadan etmishtagacha ajr oladi. Alloh taolo aytadi: "Ro'za men uchundir. Uni ajrini o'zim belgilayman"".
Kimga Alloh taolo rahm qilsa u rahm qilinganlardan bo'libdi. Kim ramazondagi yaxshiliklardan mahrum bo'lsa, u barcha yaxshiliklardan mahrum bo'libdi. Kim oxirat uchun hech narsa g'amlab olmagan bo'lsa, u malomatga uchraganlardan bo'libdi.
Alloh taolo har kuni jahannamdan bandalarini ozod qiladi. Biz ham ulardan bo'la olamizmi?!
“Hadis va islom tarixi fanlari” kafedrasi mudiri F.Homidov
حدثنا أبو مسلم نا أبو عاصم عن إسماعيل بن رافع أخبرني رجل من بني تميم قال: قدم سعد فقام إليه عبد الرحمن بن سائب فقال: قال: مرحبا بابن أخي قد بلغني أنك حسن الصوت بالقرآن قال: قلت: نعم بحمد الله قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وعلى آله وسلم يقول: ليس منا من لم يتغن بالقرآن.
Bani Tamim qavmidan bo‘lgan bir kishidan rivoyat qilinadi: “Sa’d keldi. Shunda Abdurahmon ibn Soib unga turib: “Xush kelibsan, jiyan. Eshitishimcha Qur’onni chiroyli ovozda qiroat qilarkansan?” dedi.
U: “Ha, Allohga hamd bo‘lsin! Rasululloh sollallohu alayhi va ’alaa olihi vasallamning: “Qur’onni ohang bilan o‘qimagan bizdan emas”, deganlarini eshitganman”, dedi”.
Izoh: Bu hadisi sharifda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va ’alaa olihi vasallam bizni Qur’onni o‘qishda ohang, ya’ni ovozni imkon qadar yaxshilashga undaganlar. Chunki go‘zal ovozning qalbga ta’siri kuchli bo‘lib, qiroat qiluvchiga ham, tinglovchiga ham xushu’ (tavozeli) bo‘lishga va mulohaza yuritishga yordam beradi.
Lekin bunda qur’oniy lafzni o‘zgartirib yubormaslik, biron harfni tushirib qoldirmaslik yoki ziyoda qilib qo‘ymaslik shart qilinadi.
Shuningdek, ohangga berilib ketib, tilovat hukmlaridan chetga chiqib ketish ham haromdir.
“Bizdan emas” deganlarida sunnatimizga amal qiluvchi emas, bizning yo‘limizdan yuruvchi emas degan ma’no nazarda tutilgan. Dindan chiqish ma’nosida aytilmagan.
Abu Said Haysam ibn Kulayb Shoshiyning
“Musnadi Shoshiy” asaridan
Davron NURMUHAMMAD tarjimasi