— Masjidda namoz payti imomga qancha yaqin qatorda o'tirsa, shuncha savobi katta, deb eshitgandim. Shu rost-mi?
— Albatta, avvalgi safga savob bor. Baro roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam safning u boshidan bu boshigacha orani to'g'rilab, elkalarimiz va ko'kraklarimizni silab chiqar va: “Ixtilof qilmanglar, yana qalblaringiz ixtilof qilib qolmasin”, der edilar. Yana: “Albatta, Alloh va Uning farishtalari birinchi saflarga salovot ayturlar”, der edilar” (Imom Abu Dovud, Imom Nasoiy rivoyat qilganlar).
Sharh: Bu hadisi sharifda Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam saflarning to'g'ri bo'lishiga nafaqat og'izda, balki amalda ham e'tibor berganliklari bayon etilmoqda. Safning to'g'riligini ko'rish bilan kifoyalanmay, qo'llari bilan ham ushlab, to'g'rilab chiqishlari shuni ko'rsatadi. Imomlarimiz ham ushbu sunnatga amal qilishlari kerak.
Ikkinchidan, safdagi qing'ir-qiyshiqlik musulmonlarning qalblaridagi egrilikka ham sabab bo'lib qolishi mumkinligi bayon qilinmoqda. Demak, musulmonlar jamoat namozida safni to'g'ri olib, bir tekis tutsalar, qalblari ham to'g'ri bo'ladi. Agar ular saflarini qing'ir-qiyshiq tutsalar, qalblari ham egri bo'lib qoladi. Namoz o'qib, jamoatda ishtirok etganlarning holi shu bo'lsa, namoz o'qimay, jamoatga kelmay yurganlarning holi qanday bo'lishini o'zingiz bilib olavering!
Uchinchidan, hadisda Alloh birinchi safda turganlarga O'z rahmatini nozil qilishi, farishtalarning ularning haqqiga istig'for aytib, duo qilishlari bayon qilinmoqda. Demak, safda turgan namozxonlar o'zlariga Allohning rahmati yog'ilayotganini va farishtalarning duo qilayotganlarini his qilib turishlari lozim. Bu qanday ham yaxshi holat! Allohning rahmatiga, farishtalarning duolariga loyiq bo'lmoq va ularga erishishga muvaffaq bo'lmoq lozim! (“Hadis va Hayot” kitobidan) Vallohu a'lam!
Muhammad Ayyub HOMIDOV
Xolid ibn Valid roziyallohu anhu yoshlari o‘tib, keksayib qolgan chog‘larida Mus'hafi sharifni olib, yig‘lab turib shunday der edilar: “Jihodlar bilan ovora bo‘lib seni o‘qiy olmay qoldik”.
Bu qandayin go‘zal uzr! Xo‘sh, biz o‘zimizni nima deb oqlaymiz?! Xolid ibn Valid roziyallohu anhu shundayin gap aytdilar, ammo biz nima deymiz?! Qiyomat kunida “Qur’oni karim o‘qishdan seni nima chalg‘itdi?!” – deb so‘ralsak, nima deb javob beramiz?! Toki u bizni zararimizga emas, foydamizga hujjat bo‘lishi uchun ko‘ksimizga bosib, kechayu kunduz tilovat qilib bormaymizmi?! Axir Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taoloning zikrini lozim tut, Qur’oni karim tilovatida mahkam bo‘l. Chunki bu sening osmondagi ruhing, yerdagi zikringdir” [1], deganlar.
Quroni karim oyatlarini tadabbur qilmasdan, ma’nolari haqida fikr yuritmagan holda, hech qanday tushunchasiz ko‘p tilovat qilish asosiy maqsad emas. Agar inson bir necha oyatni tadabbur qilsa, tafsir kitoblariga murojaat etsa yoki tafsir darslariga qatnashsa, ma’nolarni o‘zlashtirsa va ularga amal qilsa, bu ishi o‘sha inson uchun ulkan yaxshilik, xayr-baraka bo‘ladi.
Imom G‘azzoliy hazratlari bunday deydilar: “Qur’on siz so‘rashingiz mumkin bo‘lgan va u sizning so‘rovlaringizga javob bera oladigan tirik Rasuldir. Siz unga quloq solsangiz, u sizni qondiradi”.
Qalblari iymon nuri ila qorishib ketgan zotlar uchun, albatta, Qur’onda shifo bordir. Yana Qur’oni karimda sarosima, shaytoniy vasvasalar, nafsu havoga ergashishdan saqlovchi shifo bor. Qur’on o‘qigan paytimizda bizni farishtalar qurshab oladi va ular ham bizga qo‘shilib Rahmon bo‘lgan Zotning oyatlariga quloq tutadi. Samo farishtalari tuni bilan Qur’onga qoim bo‘ladigan yer farishtalariga yaqinlashadilar. Endi ayting-chi, odamlar uxlayotgan paytda, tun qorong‘usida biz Qur’on tilovat qilyapmizmi?! Yeru osmonlar Robbi bizga quloq soladigan darajada oyatlarini tilovat qilyapmizmi?!
Alloh taoloning shifo oyatlari quyidagilardir:
«...Va mo‘min qavmlarning ko‘ngillariga shifo beradir» (Tavba surasi, 14-oyat).
«Ey odamlar! Sizga o‘z Rabbingizdan mav’iza, ko‘ksingizdagi narsaga shifo, mo‘minlarga hidoyat va rahmat keldi» (Yunus surasi, 57-oyat).
«Biz Qur’onni mo‘minlar uchun shifo va rahmat o‘laroq nozil qilurmiz...» (Isro surasi, 82-oyat).
«...U iymon keltirganlar uchun hidoyat va shifodir...» (Fussilat surasi, 44-oyat).
«...Unda (asalda) odamlar uchun shifo bordir...» (Nahl surasi, 69-oyat).
«Bemor bo‘lganimda menga shifo beradigan ham Uning O‘zi» (Shuaro surasi, 80-oyat).
Qur’oni karimni tilovat qilish, eshitish, amal qilish va har bir ishda undagi hukmlarga tayanib ish ko‘rishdan chetlashmang!
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Ahmad rivoyati.