يَسَۡٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلۡ مَآ أَنفَقۡتُم مِّنۡ خَيۡرٖ فَلِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ٢١٥
215. (Ey Muhammad), sizdan nima ehson qilishni so'rashsa, "Nima ehson qilsangiz ham ota-onaga, qarindoshlar, etimlar, miskinlar va musofirlarga qiling, qanday yaxshilik qilsangiz ham Alloh uni albatta biladi", deng.
Ya'ni, ey Payg'ambarim, sizdan nimalarni ehson qilish haqida so'rashsa, ehsonni ota-onaga, qarindoshlar va etimlarga, miskinlar va musofirlarga qilish kerakligini ayting. "Ehson" deganda odatda birovga biror ne'matni berish va fazlu karam ko'rsatish tushuniladi. Lekin "ehson" so'zi lug'atda "yaxshilik qilish, ezgulik ko'rsatish" ma'nolarini ham anglatadi. Qur'onda ehsonning fazilati haqida zikr etish barobarida ehson qiluvchilarga beriladigan savob-mukofotlar, ularga etadigan manfaatlar ham bayon etiladi. Haqiqatan, biror kishiga bir narsani ehson qilsangiz yoki unga biror yaxshilik ko'rsatsangiz, bundan dilingiz ravshan tortadi, ruhiy xotirjamlik yuzaga keladi, o'zgalarga manfaat etkazganingizdan xursand bo'lasiz. Ehson qilingan kishi ham o'ziga ko'rsatilgan yaxshilikdan sevinadi, dilida sizga muhabbat paydo bo'ladi, agar sizga keki bo'lsa, unutadi. Shu tariqa jamiyatda kishilar o'rtasida totuvlik, hurmat-ehtirom paydo bo'ladi, dushmanchiliklar barham topadi, osoyishtalik va farog'at barqaror bo'ladi. Eng asosiysi, kimga yaxshilik qilsangiz, Alloh taolo hammasini bilib turadi, ehsonni o'zingizga o'n barobar qilib qaytaradi. Chunki Parvardigorning bunday va'dasi bor: "Kim bir yaxshilik qilsa, unga o'sha yaxshiligi o'n barobar qilib qaytariladi" (An'om, 160). Qur'oni karimda yaxshilik-ehson qiluvchilarning sifatlari batafsil bayon etilgan. Ular kechalari turib namoz o'quvchilar, tun oxirida Parvardigorlaridan mag'firat so'rovchilar, mol-mulklaridan muhtoj va faqirlarga nasiba ajratuvchi kishilardir. Ehsonning turlari ko'p: Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalomga ergashish ham – ehson, birovni kechirish ham – ehson, boshga kelgan musibat va ozorlarga sabr qilish ham – ehson, hatto birovga yaxshi muomala qilish ham – ehson. Alloh azza va jalla bunday buyuradi: "Allohga ibodat qilinglar, Unga hech narsani sherik qilmanglar. Ota-onaga, qarindoshlarga, etimlarga, kambag'allarga, qarindosh qo'shnilarga, oddiy qo'shnilarga, oila a'zolaringizga ehson (yaxshilik) qilinglar" (Niso, 36).
Musulmon kishi kimga yaxshilik qilishni, qanday yaxshilik qilishni juda yaxshi biladi. Chunki Allohning Kitobida, Payg'ambar alayhissalom hadislarida bu haqda juda ko'p amr-farmonlar, ko'rsatmalar kelgan. Shularga ko'ra, ehson qilish eng oldin sizni tug'ib katta qilgan, edirib-ichirgan, kiyintirgan, chiroyli ta'lim, xulqu odob o'rgatgan, kamolga etkazib uyli-joyli qilgan ota-onadan boshlanadi. Imom Nasafiy va Hozin tafsirlarida zikr qilinishicha, farzand uchun ota-onaning maqomi shunchalar ulug'ki, u ota-onani nomi bilan chaqirmay, balki "otajon, onajon" kabi shirin so'zlar murojaat qilishi, ularni ranjitadigan gaplarni gapirmasligi, ular oldida o'zini qul yoki cho'rilardek tutishi lozim. Shundan keyin qarindosh-urug'lar, o'zgalar mehr-muruvvatiga muhtoj bo'lib qolgan etimlar, kambag'al-faqirlar, safarda aziyat chekayotgan musofirlarga ehson qilinadi. Ehson-sadaqa qilinishi lozim bo'lgan toifalar haqida Payg'ambarimiz alayhissalomdan bir necha hadisi shariflar vorid bo'lgan: "Miskinga qilingan sadaqaga bitta savob, qarindoshga qilingan sadaqaga ikkita savob: biri sadaqa, ikkinchisi silai rahm uchundir"; "Rasuli akram alayhissalom: "Yetimni qaramog'iga olgan kishi bilan men jannatda mana bunday yonma-yon turamiz" dedilar hamda ko'rsatkich va o'rta barmoqlarini juftlab ko'rsatdilar"; "Beva va miskinga ehson qilish uchun harakat qilgan kishi Alloh yo'lida jang qilgan, tuni bilan namoz o'qigan va kun bo'yi ro'za tutib yurgan kishi kabidir" (Buxoriy va Muslim rivoyati). Bulardan esa, har bir musulmon atrofidagi kishilarga mehribon, himmatli, saxovatpesha, sadoqatli bo'lishi lozim, degan fikr kelib chiqadi.
Bugun, 11 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasida kasb-mahoratini oshirgan masjidlar muazzinlariga ijozat shahodatnomasi topshirish marosimi bo‘lib o‘tdi. Tadbirda taniqli ulamolar, tajribali imom-xatiblar, diniy ta’lim muassasalari ustoz-talabalari, malakali muazzinlar va mehnat faxriylari ishtirok etdi.
Tadbir Qur’oni karim qiroati va xayrli duolar bilan boshlandi.
Marosimda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari so‘zlab, keyingi yillarda mamlakatimizning barcha jabhalarida bo‘lgani kabi diniy-ma’rifiy sohada ham ko‘lamli islohotlar bo‘layotgani, Davlat Rahbari tomonidan sohaga qaratilayotgan alohida e’tibor natijasida bugungi yuksalishlarga erishilayotgani haqida aytib o‘tdilar. Xususan, Diniy idora tomonidan yurtimiz masjidlarida yangrayotgan azon ohanglari yanada go‘zal bo‘lishi uchun sa’y-harakatlar olib borilayotganiga urg‘u berdilar.
So‘zga chiqqan Qur’on va tajvidni o‘rgatish bo‘limi boshlig‘i Shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum o‘g‘li Muftiy hazratlari tashabbusi bilan imom-xatiblar qiroatini yaxshilash va muazzinlarning azon aytishlarini chiroyli qilish bo‘yicha xayrli ishlar yo‘lga qo‘yilgani, bu borada mo‘tabar manbalar va zamonaviy usullar asosida o‘quv rejalari ishlab chiqilgani, qariyb besh yil davomida Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar hamda Toshkent shahrida ikki mingdan ziyod muazzin uchun azon va iqoma bo‘yicha o‘quv seminarlar, onlayn va oflayn mashg‘ulotlar olib borilgani, mazkur amaliy mashg‘ulotlar davomida baholash mezonlariga ko‘ra saralab olingan 196 nafar muazzin maxsus o‘qitilgani, bugun ularning 70 nafardan ziyodiga ijozat shahodatnomalari berilayotgani haqida to‘xtaldi.
Tadbir davomida ishtirokchilarga muazzinlarning malaka oshirish darslari jarayonlaridan videolavha namoyish etildi. Shuningdek, malakali muazzinlarning azon sadolari tinglandi.
Shundan so‘ng azon va iqoma aytish bo‘yicha ijozat shahodatnomalarini topshirish marosimi bo‘lib o‘tdi. Unda Muftiy hazratlari va Shayx Alijon qori tomonidan malaka oshirgan bir guruh muazzinlarga ijozat shahodatnomalari va kitoblar to‘plami topshirildi.
Shuningdek, Muftiy hazratlari tomonidan o‘quv mashg‘ulotlarini tashkil etish va o‘tkazishda jonbozlik ko‘rsatgan Shayx Alijon qori boshchiligidagi ustozlarga tashakkurnomalar berildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati