Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyul, 2025   |   20 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:22
Quyosh
05:03
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:32
Bismillah
15 Iyul, 2025, 20 Muharram, 1447

G'iybat o'zaro munosabatlarga raxna soladi

26.10.2023   7222   4 min.
G'iybat o'zaro munosabatlarga raxna soladi

Dinimiz ta'limotiga ko'ra, kishilar o'zaro do'stlik va totuvlikka buyuriladi. Odamlarning bir-birlariga nisbatan gina-kudurat saqlashi, dushmanlik qilishi va g'iybat-bo'hton uyushtirishi qattiq qoralanadi.

Alloh taolo Hujurot surasi 12-oyatida bandalarini bunday ogohlantiradi: “Ey iymon keltirganlar! Ko'p gumonlardan chetda bo'linglar, chunki ba'zi gumonlar gunohdir. Josuslik qilmanglar. Ba'zilaringiz ba'zilaringizni g'iybat qilmasin. Sizlardan birortangiz o'lgan birodarining go'shtini eyishni yaxshi ko'radimi? Ha, yomon ko'rasizlar. Allohdan qo'rqinglar! Albatta, Alloh tavbani ko'plab qabul qiluvchidir, rahmlidir”.

Demak, biror kishi haqida badgumonda bo'lish, u to'g'rida har xil shubhaga borish yaxshi emas. Balki u chindan ham yaxshi insondir. Agar shunday bo'lib chiqsa, gumonlanuvchi o'ziga gunoh orttirgan bo'ladi. Shu boisdan ham “Ko'p gumonlardan chetda bo'linglar...” deyilmoqda.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Nabiy alayhissalom: “Zinhor va zinhor badgumon bo'lmanglar, chunki badgumonlik so'zning eng yolg'onidir”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).

Afsuski, yon-atrofimizdagi, har kuni ko'rib-bilib yurgan, birga ishlaydigan, o'qiydigan birodarimizdan ham gumonlanamiz. Ko'nglimizga har xil shubhalar oralaydi. Yoki bo'lmasa, uchinchi bir odamning gapiga kirib, u haqdagi fikrimizni o'zgartiramiz. Illo, bularning barchasining zamirida yolg'on, josuslik bor. Shuning uchun ham kishi bunday illatlardan uzoqroq bo'lishi kerak ekan.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan kishilar: “Ey Allohning Rasuli, g'iybat nima?” deb so'rashdi. Rasuli Akram alayhissolatu va ssalom: “Birodaringni o'ziga yoqmagan narsa bilan eslashing”, dedilar. Shunda: “Birodarimda men aytgan narsa bo'lsa-chi, bunga nima deysiz?” deyishdi. Nabiy alayhissalom: “Agar aytganing unda bo'lsa, g'iybat qilgan bo'lasan, ammo bo'lmasa, bo'hton qilgan bo'lasan”, deb javob qildi (Imom Abu Dovud rivoyati).

Birovni g'iybat qilish – og'ir gunoh. Bu haqda oyati karimada ham aniq misol keltirilgan. Shu ma'noda kishi hech kimni g'iybat qilmasligi, aks holda, buning uchun Alloh taoloning huzurida javobgarlik borligini unutmasligi lozim.

Oysha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Men Nabiy sollallohu alayhi va sallamga Safiyaning sifatlari mana bular, deb sanadim. Shunda Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Dengiz suviga qo'shsa, uni ham buzadigan so'z aytding”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Ya'ni, g'iybat shu qadar nopok narsaki, uni hatto dengizga solsa, uning hidini ham, ta'mini ham buzadi. Shuning uchun musulmon kishi o'zini g'iybatdan tiyishi bilan birga o'zgalarni ham bu illatdan qaytarishi joizdir. Bu esa unga ko'plab ajr-savoblar yozilishiga noil bo'ladi.

Hulosa o'rnida aytishimiz lozimki, g'iybat og'ir gunohdir. Shu bilan birga, u ikki insonning munosabatlariga raxna soladi. Ikkisini bir-biriga yov qilib, yuzko'rmas bo'lib ketishiga sabab bo'ladi.

 

Shahobiddin PARPIYeV,

Asaka tumanidagi “Muhammadsolih” masjidi imom-xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

O‘zini bolalardek tutsin...

14.07.2025   2601   3 min.
O‘zini bolalardek tutsin...

Bolalar bilan muomala qilish uslubi

Eringizning hurmatini joyga qo‘ying!

Erkak kishining oilada oila boshlig‘i, ota sifatida o‘z o‘rni bo‘lmog‘i lozim. Buning uchun ayol kishi turmush o‘rtog‘iga nisbatan mehr-muhabbatli, ayniqsa, farzandlarining oldida otaning hurmatini joyiga qo‘ymog‘i kerak. Soliha ayol har qanday vaqtda otalarining buyuk shaxs ekanini bildirib turadi va otani hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rishda bolalariga o‘rnak bo‘lib, amaliy yo‘l ko‘rsatadi. Farzandlariga otasining go‘zal xislatlarini o‘rnak sifatida aytib beradi. Onaning farzandiga: “Mana shunday qilsang otang sendan xursand bo‘ladi. Bunday qilmagin, dadangning jahllari chiqadi. Dadangning sendan jahli chiqsa, Allohning ham g‘azabi keladi”, deya pand-nasihatlar qilmog‘i maqsadga muvofiqdir.


Arzimas bo‘lsa ham hadyalar bering!

Farzandingizga kichik bo‘lsa-da, hadyalar bering. Bayram kunlari, biror muvaffaqiyatga erishganliklari munosabati bilan, ayniqsa, hayit kunlari buni unutmang. Bu bilan farzandingizning sizga bo‘lgan mehr-muhabbati, e’tibori ortadi, kayfiyati ko‘tariladi, yaxshiliklar sari intiladi. Sovg‘alaringiz ichida u qiziqqan kitoblar bo‘lsa, undan-da yaxshi.


Farzandingizga quloq soling!

Farzandingiz bog‘chasida yoki maktabida nima bo‘lganini aytib berish uchun oldingizga kelsa, uning shashtini qaytarmang. So‘zlarini diqqat bilan tinglang. U siz bilan o‘zining his-tuyg‘ularini bo‘lishmoqchi bo‘ladi. Farzandingizning muvaffaqiyatlarini rag‘batlantiring, agarda u imtihondan yuqori baho olsa, yilni a’lo baholarga yakunlab, maqtov yorlig‘i bilan taqdirlansa, siz ham farzandingizni munosib baholang, shirin so‘zlaringiz bilan uni yanada ilhomlantiring. 


Farzandlaringiz bilan hazillashib turing!   

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bolalar bilan hazillashar va ularga mehr ko‘rsatar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nevaralari Hasayinni o‘pdilar. U zotning oldilarida tamiymlik Aqro ibn Hobis o‘tirgan edi. U Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga: “Mening o‘nta bolam bor, ulardan birontasini ham o‘pmagan ekanman”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahm qilmagan kishiga rahm qilinmaydi” [1],  dedilar».

Nabiy alayhissalom bolalar bilan hazillashar, ularning boshlarini silar edilar. Bolalar esa u zotning taftini, mehrini his qilishardi. Abdulloh ibn Ja’far roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llari bilan mening boshimni siladilar va: “Alloh, Ja’farga bolasi uchun o‘rinbosar bo‘l” [2], dedilar. 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bolalarning yanoqlarini silaganlari borasida  “Sahihi Muslim”da rivoyat keltiriladi. Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim, keyin u zot uylariga chiqib ketdilar, men ham birga qo‘shilib oldim, yo‘lda ikkita yosh bola u zotning qarshilaridan chiqdi, har birining yanoqlarini alohida-alohida silab qo‘ydilar”.

Muoviyya roziyallohu anhu: “Kimning kichik yoshdagi farzandi bo‘lsa, farzandi bilan munosabatda o‘zini bolalardek tutsin”, deganlar. 


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Muttafaqun alayh.
[2]  Imom Hokim rivoyati.