Sayt test holatida ishlamoqda!
04 May, 2025   |   6 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:46
Quyosh
05:17
Peshin
12:25
Asr
17:18
Shom
19:27
Xufton
20:51
Bismillah
04 May, 2025, 6 Zulqa`da, 1446

2. BAQARA SURASI, 177 OYaT

29.10.2020   4611   5 min.
2. BAQARA SURASI, 177 OYaT

۞لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ وَءَاتَى ٱلۡمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُوفُونَ بِعَهۡدِهِمۡ إِذَا عَٰهَدُواْۖ وَٱلصَّٰبِرِينَ فِي ٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَحِينَ ٱلۡبَأۡسِۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ١٧٧

177. Yuzingiznimashriqyokimag'ribgaburishingizginayaxshilikemas, Allohga, qiyomatkuniga, farishtalarga, kitoblarga, payg'ambarlargaimonkeltirgan, o'ziyaxshiko'rganmoliniqarindoshlarga, etimlarga, miskinlarga, musofirlarga, so'rovchilarga, qullarniozodqilishgaberadigan, namozniadoqiladigan, zakotniberadigan, ahdlashgandavafoqiladigan, qiyinchilikvamuhtojlikda, musibatetganidasabrqiladiganlaryaxshilardir. Anashularsiddiqdirlar, anashulartaqvolilardir.

Yuzni mashriq yoki mag'rib tomonga (qiblaga) yo'naltirib, ibodat qilishlarning o'zigina yaxshilik sanalmaydi. Ushbu oyati karimada Alloh taolo yaxshi insonlarning (abrorlarning) bir necha sifatlarini zikr etmoqda. Ularning eng birinchi fazilati albatta imonli bo'lishlaridir. Allohga, qiyomat kunining kelishiga, Allohning farishtalariga, nozil qilgan kitoblariga, yuborgan payg'ambarlariga imon keltirgan mo'minlargina yaxshi sanaladi. Insoniyat baxtu saodati yo'lida har qancha ulkan yaxshiliklar qilmasin, buyuk kashfiyotlar va ixtirolarni o'ylab topmasin, kishida imon bo'lmasa, uning yaxshiliklari sariq chaqa kabi qadr topmaydi, savob berilmaydi. Mo'minlarning keyingi fazilatlariga saxovatpeshalik, insonparvarlik kiradi: ular eng yaxshi ko'rgan mollaridan qavmi-qarindoshlariga, etimlarga, kambag'al-bechorahol kishilarga, safarda qiynalib qolgan musofirlarga, tilanchi-so'rovchilarga, qullarni ozod qilish uchun ehson qilishsa, ulkan ajr-savoblarga sazovor bo'lishadi. Yana chin mo'minlar namozlarini o'z vaqtida, barcha arkonlarini o'rniga qo'yib ado etishadi, zakotlarini Alloh buyurgan egalariga berishadi, ahdlashishsa, albatta vafo qilishadi, boshlariga har qanday qiyinchilik va mashaqqat kelsa, chiroyli sabr qilishadi. Ana shunday insonlargina sodiq mo'min va chin taqvoli sanalishadi, ular mo'minliklari uchun ham Allohdan qo'rqishadi, gunohlardan tiyilishadi, Parvardigorning amr-farmonlarida qoim turishadi.

Ilohiy ma'lumotlarga chin dildan ishonib, hech ikkilanmay tasdiq etuvchi va amal qiluvchi, tili bilan dili bir zotlar «siddiq» deb ataladi. Ularning oxiratdagi darajasi rasullar va shahidlar qatorida turadi. Islom tarixida bu sharafga birinchi bo'lib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning payg'ambarliklarini, me'rojga chiqqanlarini hech taraddudlanmay tasdiq etgan ulug' sahobiy, Islom davlatining ilk xalifasi Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu erishganlar. Taqvodorlar esa Alloh taolodan qo'rquvchi, U Zot taqiqlagan ishlardan chetda bo'luvchi, qabohat va karohiyatli narsalardan hazar qiluvchi kishilardir. Allohning uqubati va azoblaridan saqlanish uchun Uning buyruqlarini bajarish, qaytariqlaridan chetlanish «taqvo» deyiladi. Taqvo Alloh taolodan qo'rqish, harom va shubhali narsalardan tiyilishdir. Bunday xislat sohibi taqvodor (muttaqiy) sanaladi. Taqvodor kishi ishonchli sanaladi, undan hech kim ziyon ko'rmaydi. Islomda barcha insonlar biri-biri bilan tengdir, ular faqat taqvolari bilan ajralib turishadi. Qur'oni karimda: «Allohnazdidasizlarningenghurmatlirog'ingiztaqvodorrog'ingizdir», deyilgan.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

Olam o‘lyapti!

03.05.2025   3359   3 min.
Olam o‘lyapti!

Hayotda ba’zi yo‘qotishlar bo‘ladi — vaqt o‘tib, o‘rni to‘lib ketadi. Ammo shunday yo‘qotishlar bor-ki, ularning o‘rnini hech narsa to‘ldira olmaydi. Ana shunday bebaho ne’matlardan biri — ulamolardir. Bugun ular bizning oramizda bor, ammo ertaga bo‘lmasligi mumkin. Ular bitta-bitta ketishmoqda. Biz yesa, afsuski, ko‘p hollarda bu haqiqatning anglab yetmayapmiz.


"موت العالم موت العالم"


— ya’ni “Olimning o‘limi – olamning o‘limidir” degan mashhur ibora bor.
Yana shu mazmunda Imom Bayhaqiyning rivoyati keltiriladi: 


"موت العالم مصيبة لا تُجبر، وثلمة لا تسد، ونجم طُمِس، موت قبيلة أيسر من موت عالم."


"Olimning o‘limi — tuzatib bo‘lmaydigan musibat, to‘ldirib bo‘lmaydigan bo‘shliq, so‘nib qolgan yulduzdir. Bir qabilaning yo‘q bo‘lishi, bir olimning o‘limidan yengilroqdir."

Chunki olimlarning o‘limi bilan faqat bir inson emas, butun bir jamiyat  ruhiy, ilmiy va axloqiy jihatdan zararga uchraydi, ma’nan qulab boradi. Aynan shuning uchun olimning o‘limi “olamning o‘limi”ga tenglashtirilgan.
Zero olimlar — faqat kitob o‘qib, dars beradigan odamlar emas. Ular — yo‘l ko‘rsatuvchi, haqqa chaqiruvchi, haqiqatni mudofaa qiluvchilardir.
Ular yillar davomida ilm o‘rganishdi, sabr bilan odamlarga yetkazishdi, o‘z hayotlarini ummatga bag‘ishlashdi. Endi esa, bitta-bitta o‘tib ketishyapti...

Kecha Abduqahhor domla Shoshiy (1969-1987 yillar – O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasi Xalqaro bo‘limi mudiri, 1969-1982 yillar – Buxorodagi Mir Arab madrasasi direktori, 1982-1987 yillar – Toshkent Islom instituti rektori) olamdan o‘tgan edilar.

Bugun esa yana katta musibat - yurtimizning zabardas ulamolaridan biri ustoz Ibrohimjon domla Qodirov vafot etdilar. Domla umrlarining oxirigacha masjidlarda imomlik qilib, din xizmatida bo‘lgan peshvolardan, yuzlab shogirdlarni tarbiya qilgan ustozlardan edilar. Ustozimiz Yorqinjon domla rahimahulloh ham aynan shu kishida tahsil olgan edilar.

Shunday ulamolar birma-bir o‘tib borishmoqda. Biz o‘tgan ulamolarimiz haqqiga duo qilib, hozirda hayot bo‘lib turganlarini qadrlariga yetishimiz kerak.
Ularning so‘zlariga quloq tutib ehtirom ko‘rsatish, aloqani mustahkamlab, imkon boricha ko‘proq foydalanib qolishimiz va farzandlarimizni ularga yaqinlashtirishimiz kerak.

Lekin biz ulamolarimizni tiriklik chog‘ida qadrlash o‘rniga, chetga chiqib olib, din, millat dushmanlari "tegirmoniga suv quyib" ulamolarni obro‘sizlantirayotganlar va bu orqali yurtimiz peshvolari bilan ommani bog‘lab turgan ipni uzib, musulmonlar birligini parchalayotganlar so‘ziga uchib qolyapmiz. Ularga ishonib, ulamolarimizning so‘zlariga quloq tutmay g‘iybat, tuhmat qilib, ranjitamiz. Vafot etganlaridan keyin esa tobutlarini talashib, yig‘lab-sixtab, pushaymon bo‘lib qolaveramiz.

Yorqinjon domla rahimahulloh bir suhbatlarida aytgan edilar:
Ko‘rsangiz ko‘zingiz quvnaydigan, jannatning hidi kelib turadigan zabardas olimlar, ahli ilmlar bor. Tirikligida birov ikkita non olib xabar olmaydi. Olimlarni qadrlamaydi.... Vafotidan keyin esa aziz bo‘ladi. Tirikligida tekinga qilgan suhbatiga bir kilometr yurib bormagan odamlar, o‘lganidan keyin yuzlab kilometr masofalardan yo‘l bosib keladi. Ko‘tar-ko‘tar qiladi. Qadrlamabmiz, ko‘rishmabmiz, shu yerda shunday olim kishi bor ekan bilmabmiz, deb yuraveradi”.

Xullas, ulamolarni g‘animat bilaylik. Ular xalqimizga katta ne’mat, ne’matni qadrlamasak undan ajralish bilan sinalamiz. Keyingi pushaymon esa aslo foyda bermaydi.
 

Muhammad Zarif Muhammad Olim o‘g‘li