Missionerlik so'zi lotinchadan olingan bo'lib “missio” “yuborish”, “vazifa topshirish”, “vazifani bajaruvchi” degan ma'nolarni anglatadi. Missionerlik harakatlari bugun paydo bo'lgan emas, balki Rim qo'shinlari bilan birga yurib, bosib olingan hududlar xalqlari orasida xristianlikni targ'ib qilgan kishilarning faoliyati zamonaviy missionerlikning ilk ko'rinishlari edi. Bundan tashqari 400 – 500 – yillarda missionerlar Afrikada mustahkam o'rnashib oldilar va u erlarda masihiy qirolliklar paydo bo'la boshladi.
HI – XIV asrlarda Rim Papasi boshchiligida “Muqaddas Yer”, ya'ni Quddus shahrini ozod etish bahonasida amalga oshirilgan, aslida bosqinchilik, siyosiy o'yinlar boylik orttirishga qaratilgan urushlar, “Salb yurishlari” dan ko'zlangan asosiy maqsadlar missionerlikdan boshqa maqsad bo'lmagan. Ular tarixda eng vahshiy ishlarni aynan shu erda amalga oshirib, nasroniylikni qabul etmaganlarni qilichdan ayovsiz o'tkazganlar.
Missionerlik bugun sertarmoq soha hisoblanib, ular kirib bormagan jabha va faoliyat yuritmayotgan mamlakat deyarli dunyoda qolmagan. Ular o'z hukumatlari tomonidan moddiy yordam olib turib, mablag'larini aniq yo'naltirilgan moddiy va ma'naviy bosqinchilik siyosatlariga ishlatadilar. Shuni unutmaslik kerak bo'ladiki, ular hamon qadimgi buzg'unchilik maqadlarida bardavom bo'lib bormoqdalar. Shuningdek, erkin targ'ibot olib borish va faolit doirasini keskin kengaytirish maqsadida ko'pgina missionerlik tashkilotlari, o'z harakatlarini xalqaro nodavlat tashkilotlari maqomida amalga oshirishda intilayotganlarini ortida o'ziga xos mantiq bor, albatta.
Missionerlar dindorlar emas, balki moddiy manfaatlar yo'lidagi siyosiy o'yinchilar, xolos. Maqsadlari odamlarning ongini chalg'itib, e'tiqod qilayotgan Islom dinidan og'dirib o'zlari yugurdaklik qilayotgan davlat manfaatlari ta'siriga xizmat qiluvchi ob'ektga aylantirishdir. Ular o'zlarini mehribon, samimiy insonlardek, guyoki qo'y og'zidan cho'p olmagandek, ko'rsatishadi, pulni vaqtni ayashmaydi, maxsus topshiriqlardan o'tishgan, savodsiz, moddiy jihatdan nochor, chorasiz bemor, ma'naviy qashshoq, e'tiqodi sust kabi kishilarni tuzoqqlariga ilintirishga doimo shay turadilar.
O'zlari tarafga moyillik hosil qilishgach, mahalliy aholining turli yo'llar bilan dinni yomonlashga va mavjud qonuniy hukumat haqida norozilik uyg'otishga intiladilar. Missionerlar siyosiy maqsadlarini amalga oshirmoqchi bo'lgan o'lkalarning aholisi e'tiqod qiladigan dinni, urf –odatlarini, ijtimoiy muammolarini o'rganishlari uchun maxsus tadqiqot o'quv markazlariga egadirlar. Siyosiy va ma'naviy bosqinchilik yo'nalishi singdirilgan adabiyotlarni xohlagan tilda va adadda chop eta oladilar.
Demak, missionerlarning asl maqsadlari yashirin faoliyat olib borish natijasida yashab borayotgan aholini injillashtirish yo'li bilan ularning birdamligiga putur etkazish, turli ichki nizolarni keltiib chiqarish orqali mamlakatning rivojlanishiga to'sqinlik qilish, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va ma'naviy jihatdan qaram va tobe' qilish bilan birgalikda boy tabiiy zahiralariga egalik qilishdan iboratdir.
Bizning vazifamiz, dunyo maydonida o'z o'rnini topayotgan Vatanimizni bu kabi g'alamislardan himoya etishdir. Bugungi kunda mafkuraviy kurashlar, internet va dunyodagi turli xil noxushliklar avj olgan bir davrda farzandlarimizni missionerlar va shu kabi razillardan asrab avaylab, vatanparvar, iymon e'tiqodli, salohiyatli etib tarbiya berib borishligimiz barchamizning eng asosiy vazifamiz ekanligini unutishga hech birimizning xaqqimiz yo'q.
Abdurrazzoq San’oniy aytadi: Ali ibn Husayn roziyallohu anhum namoz uchun tahorat qilayotgan edi. Shu payt suv quyib turgan joriya qo‘lidan obdasta tushib ketib, uning yuziga ozgina shikast yetkazdi. Ali ibn Husayn boshini ko‘tarib, joriyaga qaradi. Joriya vaziyatni yumshatish maqsadida Qur’oni karim oyatlaridan o‘qidi: “... G‘azablarini yutadigan...” (Oli Imron surasi, 134-oyat). Ali ibn Husayn roziyallohu anhum jimgina javob berdi: “G‘azabimni bosdim”.
Joriya oyatning davomini o‘qidi: “...odamlar-ni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir...”.
U kishi dedi: “Men seni afv etdim”.
Joriya oyatning oxirini o‘qidi: “Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”.
Ali ibn Husayn roziyallohu anhum dedi: “Bor, sen Allox yo‘lida ozodsan”.
Abdulloh ibn Ato aytadi: “Ali ibn Husaynning bir g‘ulomi (quli) xatoga yo‘l qo‘ydi va jazoga loyiq bo‘ldi. Ali ibn Husayn qamchini oldi. So‘ng u zot bunday oyatni o‘qidi: “(Ey Muhammad!) Imon keltirgan kishilarga ayting, ular Alloh kunlari (qiyomat)dan umid qilmaydigan kimsalarni kechirib yuboraversinlar! Shunda (u sabrli) kishilarni qilgan ishlari (kechirishlari) sababli mukofotlagay!” (Josiya surasi, 14-oyat).
Qul esa dedi: “Men bunday emasman, men Allohning rahmatidan umidvorman va uning azobidan qo‘rqaman”.
Ali ibn Husayn roziyallohu anhum qamchini tashlab yubordi va dedi: “Sen Alloh yo‘lida ozodsan”.
Muso ibn Dovud aytadi: Ali ibn Husayn xizmatkorini ikki marta chakirdi, u javob bermadi. Uchinchi marta chaqirgach javob qildi. Ali ibn Husayn unga dedi: “Ey o‘g‘lim, ovozimni eshitmadingmi?”.
Xizmatkor: “Eshitdim”, dedi.
Ali ibn Husayn so‘radi: “Nega javob bermading?”.
Xizmatkor: “Sizning shafqatingizga ishondim”, dedi.
Abdulg‘ofir ibn Qosim aytadi: Ali ibn Husayn masjiddan chiqib ketayotgan edi. Bir odam kelib uni haqorat qildi. Shunda Alining xizmatkor va qullari unga tashlanishdi.
Ali ibn Husayn ularni to‘xtatdi va bunday dedi: “Bas qilinglar, uning holatiga qaranglar”.
So‘ngra o‘sha odamga dedi: “Bizda siz bilmagan yana ko‘p narsalar bor. Agar sizga yordam kerak bo‘lsa, ayting, yordam beraylik”. O‘sha odam xatosini anglab, uyaldi va ortiga qaytdi.
Ali ibn Husayn uni yoniga chaqirib, o‘zi kiyib turgan chakmonini yelkasiga tashladi va ming dirham pul berdirdi.
Abu Ya’qub Muzaniy deydi: Hasan ibn Hasan bilan Ali ibn Husayn o‘rtasida bir oz noxushlik bo‘lib qoldi. Hasan bir kuni masjidda Ali ibn Husaynning yoniga keldi, uni turli so‘zlar bilan haqorat qildi. Ali ibn Husayn esa unga bir og‘iz ham javob qaytarmadi.
So‘ngra Hasan chiqib ketdi. Kechasi u alining uyiga bordi va eshigini qoqdi. Ali ibn Husayn eshikni ochib chiqdi. Hasan unga:
- Ey aka, agar siz haqiqatan ham men aytganlarimdek bo‘lsangiz, Alloh meni mag‘firat qilsin. Agar men yolg‘onchi bo‘lsam, Allox sizni mag‘firat qilsin, dedi va ketdi.
Ali ibn Husayn ortidan borib, yetib oldi va uni og‘ushiga oldi. Ikkovi yig‘lab yuborishdi. Shunda Hasan:
- Qasamki, endi siz xafa bo‘ladigan biron ish qilmayman, - dedi.
Ali esa unga: - Sen ham menga aytgan so‘zla ring uchun halollikdasan,- dedi.
Ibn Abi Dunyo rivoyat qiladi: Ali ibn Husaynning xizmatkori shoshgan holda oshxonadan temir pechni olib kelayotgan edi. Kutilmaganda temir pech tushib ketdi ketdi va narigi tomondan pastga tushib kelayotgan Ali ibn Husayn o‘g‘lining boshiga tegib, jarohat yetkazdi. Oqibatda u halok bo‘ldi. Mehmonlar bilan suhbatlashib o‘tirgan Ali ibn Husayn o‘rnidan sakrab turib, xizmatkorga dedi: “Sen ozodsan. Bu ishni qasddan qilmaganingni bilaman”. So‘ngra Ali ibn Husayn mayyitni dafn etish tadorigini ko‘rdi.
Shayx Mahmud MISRIYning “Solih va solihalar hayotlaridan qissalar”
nomli asaridan Ilyosxon AHMЕDOV tarjimasi.