Alloh taolo o'zining komil hikmati bilan inson zotini juft qilib yaratdi. Ularning o'rtasiga ulfatchilik va muhabbat solib, oila bo'lib yashashga rag'bat paydo qiladi. Insoniyat yaratilgandan beri Alloh taolo ularni halol yo'l bilan nasl qoldirish, erda hayotni davom ettirishga targ'ib qiladi.Oila tinch ko'ngillar xotirjam bo'ladi.Tinch oilada tarbiyalangan bolalar ham yaxshi insolar bo'lib etishadi
Taassuflar bo'lsinki, keyingi vaqtlarda oilalarning ajralish holatlari ko'plab kuzatilmoqda. Bu ham o'z navbatida jamiyatda noxush holatlarning yuzaga kelishiga sabab bo'ladi. Ajrimlar tufayli qudachilik rishtalari uziladi, yaqinlar o'zaro adovatli kishilarga aylanadilar. O'rtadagi farzandlar arosatda qolib, aksariyat hollarda moddiy, ma'naviy va ruhiy jihatdan to'la-to'kis tarbiya topish imkoniyatini yo'qotadilar. Va hokazo, ajrimlarning salbiy oqibatlari hozirgi kunda barchaga kunday ravshan bo'lib qoldi.
Dinimizda kishi o'ziga ham, o'zgalarga ham zulm qilishi katta gunohlardan sanaladi. Hususan, jufti haloli, umr yo'ldoshi va farzandlarining onasiga jabr qilish undan ham yomonroqdir. Bugungi kunda erkaklik hamiyatini yo'qotgan ba'zi kishilar jiddiy bir sababsiz o'z ayolini nafaqasiz va qarovsiz qoldirmoqdalar. Na ularni xotin qiladi, na talog'ini berib ajrashadi. Bu bilan er Alloh taolo bergan oilaviy xotirjamlik, jufti halol va farzand kabi bir qancha katta ne'matlarga noshukrlik qilgan bo'ladi.
Ko'pincha yangi turmush qurayotgan kelin-kuyovlarni ko'rgan yoshi ulug'lar beixtiyor: “Iloho, yangi turmush qurayotgan kelin-kuyov baxtli bo'lishsin, oilasida totuvlik, ahillik oshyon qursin”, deb duoga qo'l ochishadi. Afsus, kelin-kuyovlarning hammasi ham umrlari davomida oila nomli oshyonlarini avaylab asray olishmaydi. Bo'lar-bo'lmas gap-so'zlar, arzimas bahonalar bilan shirin turmushlarini og'uga aylantirishadi. Bir-birlarini tushunmaslikdan, murosa ilmini bilmaslikdan bir oilada yashayotgan ikki kishi dushman-g'animga aylanadi. Qancha oilalar buzilib, kishilar aziyat chekadi, bolalar etim bo'ladi, asablar qaqshaydi. Ajrashishmagan taqdirda ham, butun umrlari g'urbat, g'am va iztirobda o'tadi.
Oilaning totuvligi bir kishiga yoki bir sababga bog'liq emas. Buning uchun hamma – kelin-kuyov ham, ota-onalar ham, oila tashqarisidagilar ham, keng jamoatchilik ham baravar jon koyitmasa, ko'zlangan maqsadga erishib bo'lmaydi. Yangi oila qurgan kuyovning ota-onalari birinchi kunlardanoq ko'ngilchanlik qilib kelinni taltaytirib yubormay, turmush sinoatlariga tayyorlab borsa, hayot faqat o'yin-kulgi va ko'ngilxushliklardan iborat emasligini unga tushuntira olsa, xotinning eng asosiy burchi erga itoat ekanini etkaza olsa, orada urush-janjallar kelib chiqmaydi, ikki yoshning baxti zavol topmaydi.
Kelin odobli bo'lib, erining yaqinlarini hurmat qilsa, ular bilan murosa qilish yo'llarini axtarsa, yoshi ulug' qaynonasini e'zozlab, xizmatini ayamasa, oila inqirozga uchramaydi, o'rtada bolalar tirik etim bo'lmaydi.
Insonning eng yaxshi fazilatlaridan biri uning kechira olish xislatidir. Kechirish dinimizda maqtalgan sifatlardan hisoblanadi. Bir qarashda oniy yutqazishday ko'ringan kechira olish katta mojarolarning oldini oladi, kelgusidagi g'alabani ta'minlaydi. “Er-xotinning urishi – doka ro'molning qurishi” deganlariday, ikki oshufta qalbning arazi uzoqqa bormasligi kunday ravshan narsa. Sal ixtilof chiqdimi, bir tomon darrov murosa-kelishuv yo'lini tanlab, ziddiyatni daf qilish chorasini ko'rishi kerak. Shunday holatlarda bir tomonning andishaga rioya qilishi, aql-idrok bilan ish tutishi shaytonning bo'ynini sindirib, jinday murosaga yurishi katta mojarolarning oldini olibgina qolmay, oilada chinakam saodat gulshanini barq urdirib, yashnatib yuboradi.
Hulosa o'rnida shuni aytish lozimki, jamiyatimizning kelajagi oilalarning mustahkamligiga bog'liqdir. Bu borada har birimiz bir yoqadan bosh chiqarib, oilalarning mustahkamligi, jamiyatimizning sog'lomligi hamda farzandlarimizning porloq kelajagi yo'lida o'stirayotgan o'g'il-qizlarimizga to'g'ri tarbiya berib bormog'imiz lozim.
Qobilxon Turg'unov,
Namangan shahar "Yusufxon o'g'li Qosimxon" jome
masjidi imom noibi
Otalari ularga birinchi maktubni yubordi. Lekin ular uni o‘qish uchun ochmadilar, balki har birlari maktubni peshonalariga surtib: “Bu buyuk habibimizdandir”, dedilar. Ushbu xatning ko‘rinishiga nazar qilib, uni chiroyli qutiga solib qo‘yishdi. Bolalar boshqa paytlarda maktubning changini artish uchun olishar va yana joyiga qo‘yib qo‘yishardi. Otalari oilasiga yuborgan hamma xatlarni shunday qilishdi.
Yillar o‘tdi. Ota uyga qaytdi. Lekin ulardan birgina farzand qolgandi. Ota undan so‘radi:
– Onang qayerda?
O‘g‘il dedi:
– Ular qattiq kasal bo‘ldilar. Bizda onamni davolash uchun mablag‘ topilmadi va vafot etdilar.
Ota dedi:
– Birinchi maktubimni ochmadingizmi?! Men sizlarga katta mablag‘ yuborgan edim-ku!
O‘g‘il dedi:
– Yo‘q!
Ota yana so‘radi:
– Ukang qayerda?
O‘g‘il dedi:
– Siz uning ba’zi o‘rtoqlarini tanirdingiz. Onamning o‘limidan keyin unga nasihat qiladigan va uni to‘g‘ri yo‘lga soladigan kimsa topilmadi. U do‘stlari bilan ketdi.
Ota hayratlanib dedi:
– Nima uchun?! Yomon o‘rtoqlarini tark qilib, mening oldimga kelishini yozgan maktubimni o‘qimadingizmi?
O‘g‘il javoban:
– Yo‘q, – dedi.
Ota dedi:
– La havla va la quvvata illa billah. Opang qayerda?
O‘g‘il dedi:
– Turmushga chiqish uchun maslahat so‘ragan haligi yigit bilan nikohlandi va u hozir baxtsiz yashayapti.
Ota darg‘azab bo‘lib dedi:
– Sizlarga bu yigitning obro‘si, xulqi yomonligi va bu to‘yga noroziligim haqida yozgan xatimni o‘qimadingizmi?
O‘g‘il dedi:
– Yo‘q! Biz xatlaringizni bir chiroyli qutida saqladik. Doim uni ziynatladik, peshonamizga surtdik, lekin o‘qimadik.
Bu oilaning ahvoli, uning birligi qanday tarqalib ketgani, otaning maktubini o‘qimay, undan manfaat olmay, balki uni muqaddaslab, unda yozilganlarga amal qilmay, hayotlarini qiyinlashtirganliklari haqida tafakkur qildim. So‘ng stol ustidagi chiroyli qutiga solib qo‘yilgan Qur’oni Karimga nazar soldim... Sho‘rim qurisin!
Albatta, men Allohning Maktubiga anavi bolalar otalarining xatlariga muomala qilganlari kabi munosabatda bo‘lyapman. Men Mus'hafni stolim ustiga qo‘yganman-u, lekin uni o‘qimayman, undagi narsalardan foydalanmayman ham. Axir, u butun hayotimning dasturi-ku!
Robbimga istig‘for aytdim. Mus'hafni ochdim va hech qachon uni tark etmaslikka qaror qildim.
Arab tilidan Ziyoda Mirahmatova tarjimasi