Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam hadislaridan birida shunday deyiladi: Abu Hurayra roziyallohu anhudan "Qabrlarni zyorat qilinglar chunki u sizlarga oxiratni eslatadi" Ibn Moja rivoyati.
Qabr ziyorati payg‘ambarimiz tomonlaridan ruxsati berilgan amallardandir. Ulamolar, valiy va solih zotlarning qabrlarini ziyorat qilish hukman boshqa qabrlar ziyorati kabi bo‘ladi, shar’an bu amal sunnat va fazilatli ishlardan hisoblanadi. Albatta qabr ziyoratining ziyoratchiga ham qabr sohibiga ham foydalari bordir.
Ziyoratchiga bunda ibrat, eslatma olish, duolarining qabul bo‘lish ehtimoli bo‘lsa, qabr sohibiga esa salomning foydasi, haqiga duo qilinishi va uning shodlanishi bor.
Shayx Abdulloh al Ajmiy aytadi: "Qabrlarni ziyorat qilish sunnat amallardandir, biz nubuvvat oilasi vakillari, biror avliyo yoki yaqinlarimizdan birining qabri oldida nima qilmog‘imiz kerak? Albatta duo, salom va zikr qilmog‘imiz lozim. Chunki biz tabarruk joyda turibmiz ro‘paramizda Allohga suyuklilardan birining qabri turibdi, bu ishni (ya’ni qabr ziyorat qilish, salom aytish va u yerda duo qilishni) harom yoki gunoh deydiganlarning gapiga e’tibor bermaymiz, zero qabrlarni ziyorat qilish, salom berish nabaviy sunnatlardandir.
Abu Sa’iyd al Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi "Qabr jannat bog‘laridan bir bog‘dir yoki do‘zah chohlaridan bir chohdir". Imom Termiziy rivoyati. Demak avliyolar va solihlarning qabrlarini ziyorat qilib unda duo qilinsa go‘yo jannat bog‘lari atrofida duo qilingandek bo‘ladi va duo ijobat bo‘ladi, inshaalloh!
Solih zotlarning, avliyolarning qabrlarini ziyorat qilishda foyda bordir.
Qabr ziyorati bid’at, unda duo qilish harom deydiganlar bu ishni salaflar qilmaganlar, bu keyin paydo bo‘lgan ish, shuning uchun joizmas deb da’vo qiladilar, ammo, Rasulimiz bu ishni qilganlar, Oisha onamiz va sahobalar, tobe’inlar bu ishni qilishgan. Manbalarda keladiki:
Qadim davrlarda Samarqand aholisi qurg‘oqchilikdan shikoyat qilib o‘z davrining shayxlaridan biriga maslahat uchun borishadi, shunda shayx u jamoani qayerdan kelganini so‘raydi, ular Samarqanddan ekanini aytadilar, shunda shayx "sizlar tomonda imom Buxoriyning qabrlari borku, shu zotni ziyorat qiling va shu zotni vasila qilib Allohga duo qiling hojatingiz yechiladi" deydi. Aholi shayxning aytganini qilishadi va diyorlari suvga serob bo‘ladi. Alloh ajdodlarimiz buyuk zotlarning barakotidan yurtimizga abadiy tinchlik, salomatlik, rizqimizga kenglikni nasib etsin.
Rasulxon Ubaydullayev,
Namangan shahri “Yahyoxon to‘ra” jome
masjidi imom noibi.
Bolalar bilan muomala qilish uslubi
Eringizning hurmatini joyga qo‘ying!
Erkak kishining oilada oila boshlig‘i, ota sifatida o‘z o‘rni bo‘lmog‘i lozim. Buning uchun ayol kishi turmush o‘rtog‘iga nisbatan mehr-muhabbatli, ayniqsa, farzandlarining oldida otaning hurmatini joyiga qo‘ymog‘i kerak. Soliha ayol har qanday vaqtda otalarining buyuk shaxs ekanini bildirib turadi va otani hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rishda bolalariga o‘rnak bo‘lib, amaliy yo‘l ko‘rsatadi. Farzandlariga otasining go‘zal xislatlarini o‘rnak sifatida aytib beradi. Onaning farzandiga: “Mana shunday qilsang otang sendan xursand bo‘ladi. Bunday qilmagin, dadangning jahllari chiqadi. Dadangning sendan jahli chiqsa, Allohning ham g‘azabi keladi”, deya pand-nasihatlar qilmog‘i maqsadga muvofiqdir.
Arzimas bo‘lsa ham hadyalar bering!
Farzandingizga kichik bo‘lsa-da, hadyalar bering. Bayram kunlari, biror muvaffaqiyatga erishganliklari munosabati bilan, ayniqsa, hayit kunlari buni unutmang. Bu bilan farzandingizning sizga bo‘lgan mehr-muhabbati, e’tibori ortadi, kayfiyati ko‘tariladi, yaxshiliklar sari intiladi. Sovg‘alaringiz ichida u qiziqqan kitoblar bo‘lsa, undan-da yaxshi.
Farzandingizga quloq soling!
Farzandingiz bog‘chasida yoki maktabida nima bo‘lganini aytib berish uchun oldingizga kelsa, uning shashtini qaytarmang. So‘zlarini diqqat bilan tinglang. U siz bilan o‘zining his-tuyg‘ularini bo‘lishmoqchi bo‘ladi. Farzandingizning muvaffaqiyatlarini rag‘batlantiring, agarda u imtihondan yuqori baho olsa, yilni a’lo baholarga yakunlab, maqtov yorlig‘i bilan taqdirlansa, siz ham farzandingizni munosib baholang, shirin so‘zlaringiz bilan uni yanada ilhomlantiring.
Farzandlaringiz bilan hazillashib turing!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bolalar bilan hazillashar va ularga mehr ko‘rsatar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nevaralari Hasayinni o‘pdilar. U zotning oldilarida tamiymlik Aqro ibn Hobis o‘tirgan edi. U Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga: “Mening o‘nta bolam bor, ulardan birontasini ham o‘pmagan ekanman”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahm qilmagan kishiga rahm qilinmaydi” [1], dedilar».
Nabiy alayhissalom bolalar bilan hazillashar, ularning boshlarini silar edilar. Bolalar esa u zotning taftini, mehrini his qilishardi. Abdulloh ibn Ja’far roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llari bilan mening boshimni siladilar va: “Alloh, Ja’farga bolasi uchun o‘rinbosar bo‘l” [2], dedilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bolalarning yanoqlarini silaganlari borasida “Sahihi Muslim”da rivoyat keltiriladi. Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim, keyin u zot uylariga chiqib ketdilar, men ham birga qo‘shilib oldim, yo‘lda ikkita yosh bola u zotning qarshilaridan chiqdi, har birining yanoqlarini alohida-alohida silab qo‘ydilar”.
Muoviyya roziyallohu anhu: “Kimning kichik yoshdagi farzandi bo‘lsa, farzandi bilan munosabatda o‘zini bolalardek tutsin”, deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Muttafaqun alayh.
[2] Imom Hokim rivoyati.