Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Mehmon – atoi Xudo

24.06.2020   3814   5 min.
Mehmon – atoi Xudo

Alloh taolo go‘zal axloqlarni takomilga yetkazish uchun Muhammad alayhissalomni payg‘ambar qilib yubordi. Bu haqda Nabiy sollallohu alayhi va salam: Men go‘zal xulqlarni takomiliga yetkazish uchun yuborildim”, deganlar. Boshqa bir rivoyatda esa: “Yaxshi xulqlarni tamomiga yetkazish uchun yuborildim”, deyilgan.

Imom Bayzoviy aytadi: “Arablarda Ibrohim alayhissalomdan qolgan chiroyli xulqlar bor edi. Ular kufr sababli bularning ko‘pidan mosuvo bo‘lishdi. Shu bois Alloh taolo go‘zal xulqlarni takomilga yetkazish uchun payg‘ambarini yubordi” (“Mirqotul mafotih”).

Ana shunday maqtalgan go‘zal xulqlardan biri mehmonni hurmat qilishdir.

Mehmonga izzat-ikrom ko‘rsatish haqida bir qancha hadislar vorid bo‘lgan. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning mehmonni hurmat qilishlari barchaga namunadir. Hatto payg‘ambarliklaridan oldin ham ushbu fazilatga ega ekanliklarini yaxshi bilamiz.

Nabiy alayhissalom Hiro g‘orida Jabroil alayhissalomni ilk bor ko‘rib, qo‘rqib ketib, uylariga kelganlarida, Xadicha onamiz u zotni o‘rab qo‘yganlar. Payg‘ambarimiz bo‘lgan voqeani aytib: “Men qo‘rqayapman”, deganlarida, Xadicha onamiz: “Yo‘q, siz xursand bo‘ling. Allohga qasamki, Alloh sizni hech qachon uyaltirmaydi. Chunki siz qarindosh-urug‘chilikka rioya qiladigan, bechoralar yordamiga oshiqadigan, kambag‘alni himoya qiladigan, mehmondo‘st, mazlumning qo‘lidan tutadigan, musofirlarga ehson-ikrom ulashadigan, haq yo‘lida qiyinchiliklarga duchor bo‘lganlarga yordam beradigan insonsiz”, dedi.

Imom Qastaloniy: “Mehmondo‘stlik – bu mehmonlarga joy va taom hozirlash”, degan.

Mehmonni izzat-ikrom qilishning ahamiyati beqiyos. Chunonchi, Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Kimning Allohga va oxirat kuniga imoni bo‘lsa, qo‘shnisiga ozor bermasin. Kimning Allohga va oxirat kuniga imoni bo‘lsa, mehmonini izzat-ikrom qilsin. Kimning Allohga va oxirat kuniga imoni bo‘lsa, yaxshi so‘z so‘zlasin, yoki jim tursin”, deganlar.

Rasululloh alayhissalom mezbonda mehmonning haqqi borligini aytib, Ibn Umar roziyallohu anhuga: “Seni ziyorat qilgani kelgan (mehmon)ning senda haqqi bordir”, dedilar.

Boshqa bir hadisda: “Agar sizlar biror jamoatga mehmon bo‘lib tushsangiz, ular sizni mehmon bajarishi kerak bo‘lgan narsaga buyurishsa, uni qabul qiling. Agar hech narsa qilmasalar, ular qilishi kerak bo‘lgan mehmonning haqini ulardan oling”, deyilgan.

Mehmonni hurmat qilish insonga juda ko‘p yaxshilik va fazilatlar keltiradi. Kishi bu bilan dunyoda ulug‘ saodatga erishadi. Shuningdek, bu ishni Allohdan savob umidida qilsa, oxirat saodatini qo‘lga kiritadi.

Oysha roziyallohu anhodan rivoyat qilingan hadisda Xadicha onamiz Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamni xotirjam qilganlari, Allohga qasam ichib, u zotni Alloh hech qachon uyaltirmasligini, buning sababi esa u zot go‘zal xulqlardan sanalmish mehmondo‘stlik qilib kelishlari aytiladi.

Mehmonnavozlik kishini jannat sari yetaklaydi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Ey odamlar, salomni keng yoyinglar, taom ulashinglar va odamlar uyqudalik chog‘ida namoz o‘qinglar jannatga salomat kirasizlar”, deganlar.

Alloh taolo mehmonnavozlikni banda uchun jannat ne’matlaridan tayorlangan maxsus sovg‘aga erishish sabablaridan biri qilgan. Nabiy sollallohu alayhi va sallam: «“Jannatda bir xona bor. Uning ichi tashidan ko‘rinadi ”, dedilar.

Shunda bir A’robiy:

– Ey Allohning rasuli, bu kim uchun? – deb so‘radi. U zot:

– “Kimki yoqimli so‘z aytsa, taom bersa, kechalari odamlar uxlayotgan chog‘da Alloh uchun namoz o‘qisa”», dedilar (Imom Ahmad rivoyati).

Mehmonni hurmat qilish Allohga mahbub bo‘lgan amallardandir. Bunga Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan kelgan ushbu hadis dalil. Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: «Bir kishi Payg‘ambarimiz huzurlariga keldi. Rasululloh uni ayollari tomonga yubordi. Shunda ayollari: “Bizda suvdan boshqa hech narsa yo‘q”, deyishdi. U zot: “Kim bularni o‘ziga qo‘shib oladi yoki mehmon qiladi?”, dedilar. Shunda ansorlardan biri: “Men”, dedi va uni olib ayollari tomonga ketdi. Keyin uyidagilarga: “Rasulullohning mehmonini ehtirom qilinglar”, dedi. Ayollari: “Bolalarimizning ozuqasidan boshqa hech narsamiz yo‘q-ku”, deyishdi. U: “Taomingizni tayyorlang, keyin bolalar kechki taomni yemoqchi bo‘lsalar, chiroqlarni o‘chirib, ularni uxlating”, dedi. Ayollari taomni tayyorlab, chiroqni o‘chirib, bolalarni uxlatdilar. Keyin turib chiroqni tuzatayotgandek o‘chirilgan chiroqni yana yoqib qo‘ydi. O‘zlari kechki taomsiz kechani duo qilib o‘tkazdilar. Tong otgach, ular Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga borishdi. U zot: “Bu kecha Alloh sizlarning qilgan ishingizdan kuldi, Alloh ishlaringizdan ajablandi”, dedilar. Bas keyin: Gar o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham, ularni o‘zlaridan ustun qo‘yarlar”, oyati nozil bo‘ldi».

Sunnatga ko‘ra, mehmon uch kungacha izzat-ikrom qilinadi. Agar uch kundan o‘tib ketsa, mezbon uchun sadaqaning savobi beriladi.

Abu Shurayh Adaviydan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Allohga va oxirat kuniga imoni bor odam mehmoniga uning mukofotini izzat-ikrom bilan taqdim qilsin”, dedilar.

– Uning mukofoti nima, ey Allohning rasuli, – deyishdi.

– Mehmonnning mukofoti bir kecha va kunduzdir. Ziyofat esa uch kun, undan ortig‘i mezbonga sadaqadir, – dedilar.

Darvoqe, xalqimiz ham mehmondo‘st. Asrlar davomida mehmon izzat-ikrom qilingani bois “Mehmon kelsa, eshikdan, rizqi kelar teshikdan”, “Mehmon – atoi Xudo” kabi maqollar paydo bo‘lgan.

 

Quvondiq BOYMURODOV,

Uchtepa tumani bosh imom-xatibi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

09.06.2025   6655   4 min.
O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

Muhtaram vatandoshlar!

Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.

Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.

Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.

Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.

Aziz do‘stlar!

Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.

Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.

Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin  timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.

Hurmatli yurtdoshlar!

Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.

Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.

Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.

Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.

Aziz va muhtaram vatandoshlar!

Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.

Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.

Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.

Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.

Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!

 

Shavkat Mirziyoyev,

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti