Bismillahir Rohmanir Rohim

Ramazon oyini ajr-savoblar oyi qilgan zot – Alloh taologa hamdu sanolar bo‘lsin! Hidoyat va najot yetakchisi – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga durudu salovatlar bo‘lsin! Baxt-saodatda u zotga ergashgan oilalari va sahobalariga salomlar bo‘lsin! Ammo ba’d:

Yoshlarga aytmoqchi bo‘lgan bu gaplarimizni aka ukasiga, do‘st birodariga unga yaxshilikni xohlab qilayotgan nasihati deb, qabul qilishingizni so‘raymiz.

Ey birodarim! Ramazon oyi uchun nima hozirladingiz? Bu – Jannat eshiklari ochilib, do‘zax eshiklari yopiladigan va shaytonlar kishanlanadigan muborak oydir. Ushbu oyda Alloh taolo solih bandalarini do‘zax olovidan xalos qiladi.

Bu oyda tavbani qasd qildingizmi? Ma’siyatlardan toat-ibodatga qaytishga qaror qildingizmi? Ramazonning tun-u kunlarini qay holatda kutib olishni rejalashtirdingiz? O‘zingizga dasturul amal tuzdingizmi?

Javob berishlik kerak bo‘lgan savollar! Toat-ibodatsiz, kunlar, soatlar va soniyalar zoya ketgan holda ushbu oydan chiqishlikdan yomonroq narsa bo‘lmasa kerak?! Xo‘sh ushbu muborak oyni nima bilan boshlashlik kerak?

Tavba bilan boshlang!

Birodarim! Sizni ayblamoqchi emasman, biroq, ushbu yo‘lning boshi ham, oxiri ham tavba hisoblanadi. Alloh taolo tomon intiluvchilar har holatlarida tavbaga muhtoj bo‘ladilar.

Shunday ekan, tavba – (ko‘pchilik o‘ylaganidek) osiy bandalarnigina maqomi emas ekan. Zero, Avvalgi-yu oxirgi gunohlari mag‘firat qilingan zot, ikki olam sarvari Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey insonlar! Allohga tavba qilinglar. Albatta, men U zotga bir kunda yuz marta tavba qilaman”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Alloh taolo bandalarini tavbaga chaqirib nido qilganida ham iymon nomi ila nido qilgan: 

وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ    سورة النور 31 الآية

“Alloh taologa barchangiz tavba qilinglar, ey mo‘minlar! Shoyadki najot topsangizlar” (Nur surasi 31-oyat).

Barchamiz xato-kamchiliklarga qo‘l uramiz. Kim xato qilmaydi? Kim gunohsiz? Kim osiy emas?

Alloh taolo gunohlarni mag‘firat qilguvchi zot. Tunda kunduzi gunoh qilgan kishi tavba qilishligi uchun, kunduzi kechasi gunoh qilgan kishi tavba qilishligi uchun kengchilik yaratadi. Alloh taolo tavba qiluvchilarning tavbasi, osiylar va gunohkorlarning nadomati ila xursand bo‘ladi.

Tavba – juda ham yengil ish. Unda na mashaqqat, na og‘rinish bor. U ma’siyatdan bosh tortish, nadomat qilish va bu ishga qaytmaslikka azmu qaror qilishlikdir.

Vaqtning ahamiyatliligi!

Ey birodarim! Oldin o‘tgan gunohlarga nadomat chekkandan so‘ng, endi e’tiborimizni oldimizda turgan vaqtimizni isloh qilishlikka qaratmoqligimiz lozim. Chunki, bu daqiqalarni zoya ketkazgan kishi baxt-saodatini ham zoya ketkazgan bo‘ladi. Agar ushbu muborak daqiqalarni o‘z o‘rnida muhofaza qiladigan bo‘lsak, rohat-farog‘at eshiklarining ochilishligiga muyassar bo‘lamiz.

Imom Ibn Javziy rohimahulloh aytadilar: “Odamlarni vaqtlarini g‘aroyib tarzda o‘tkazayotganliklarini ko‘rdim. Uzun tun bo‘ylab, aqalli bir hadisdan manfaat olmasalar yoki Qur’on tilovat qilmasalar!? Uzun kun bo‘ylab uyqu bilan hamnafas bo‘lsalar?!... Axir bu amallar mavsumiyku?! Vaqt o‘tib ketmasidan shoshilinglar, shoshilinglar!”.

Kishi vaqti qanday ham ulug‘ ne’mat ekanligini yaxshilab anglab yetib, uni muhofaza qilishligi ayni muddaodir.

Ramazon yoshlar uchun ayni fursatdir.

Ey birodarim! Savdogarlar ko‘p foyda ko‘rishlik uchun qulay fursatni kutib, u fursat kelganida esa mo‘l-ko‘l foydalarni kasb qilib olishadi. Nima uchun biz ushbu fursatda Alloh taolo bilan savdolashmaymiz? Solih amallarga shoshilib, toat-ibodatlar qilib ulkan-ulkan foydalar va katta-katta savoblarga ega bo‘lishlikka shoshilmaymiz?!

Ramazon – kishi harakat qilishi lozim bo‘lgan fursatdir. Bundan har bir kishi g‘ofil qolmasligi lozim. Ushbu oy qalbi salomat, a’zolari gunohdan xoli va vaqtini zoya ketkazmagan kishi uchun gunohlar kechiriladigan, Jannat mukofoti yutib olinadigan va do‘zax olovidan najot topiladigan fursat hisoblanadi.

Bu oyni g‘animat bilib, solih amallarni ko‘paytirishga sizga dalda bo‘ladigan quyida bir nechta ma’lumotlarni zikr qilmoqchimiz:

1 – Ro‘za odat emas – ibodatdir!

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam marhamat qiladilar: “Kim Ramazonni iymon bilan savob umidida tutadigan bo‘lsa, oldin o‘tgan gunohlari kechiriladi” (Muttafaqun alayh). “Iymon bilan” degan so‘zning ma’nosi: Alloh taologa va U zot solih bandalari uchun tayyorlab qo‘ygan savoblarga ishonish. “Savob umidida” degan so‘zning ma’nosi: Alloh taolodan savobni umid qilib, qiladigan ishlarida riyo va sum’adan chetlanib, mol-dunyo yoki obro‘-e’tibor orttirishni maqsad qilmasligidir.

2 – Ramazon shukr qilish lozim bo‘lgan ne’matdir.

Ramazon kirmasdan turib vafot etgan kishilar borasida bir ta’ammul qilaylik. Ularning amallari to‘xtadi, sahifalari yopildi, endilikda ular na solih amallar qiladilar, na ibodat qiladilar.

Ammo, siz ey birodarim! Alloh umringizni ziyoda qilib, ushbu ulug‘ oy ne’mati bilan mukofotlandingiz! Oldingizda qancha-qancha savob amallarni qilish turibdi. Axir, bu shukrini ado qilish lozim bo‘lgan ne’mat emasmi?!

3 – Uyqu va bedorlik.

Ramazon kunlarini uyquda va tunlarini bedorlig-u, ammo o‘yin-kulguda o‘tkazib yuborsak, ro‘za va tunda qoim bo‘lish ajrlaridan mahrum bo‘lamiz. Ramazon oyidan quruq qo‘l bilan chiqamiz. Bu oy sanoqli kunlardangina iborat. Bu oyni toat-ibodat va Qur’on tilovati bilan o‘tkazishligimiz lozim. O‘zimizni quyidagi hadisga tushib qolishligimzidan asraylik: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Ramazon oyi kirib, so‘ng undan gunohlari kechirilmagan holda chiqqan kishining burni yerga ishqalansin” (Imom Termiziy va Imom Hokim rivoyati, sahih).

4 – Qur’on tilovati.

Ramazon Qur’on oyidir. Salafi solihlarimiz Ramazon oyi kirib kelganida Qur’on qiroatida jiddu-jahd qilar edilar. Ba’zilari, bir kechada Qur’oni karimni xatm qilishlikka ham ulgurganlar. Ushbu muborak oyda Qur’oni karimni tartil, tadabbur, xushu’ va qodir bo‘lguncha hukmlarini fahmlab tilovat qilish hammamizga nasib aylasin!

5 – Tunda qoim bo‘lish.

Tunda qoim bo‘lish Ramazon oyidan boshqa paytlari sunnati muakkada hisoblanadi. Ramazon esa undanda ta’kidliroqdir. Bu masjidlarda o‘qilayotgan taroveh namozlaridir. Bunda ishtiyoq ila qori bilan birga xatmi Qur’onni oxirigacha mukammal tugatishga harakat qilish lozim! Rasululloh sollallohu alayhi vasallam marhamat qilganlar: “Kim imom bilan birga (namozni) tugatgunicha birga bo‘lsa, tunda qoim bo‘lganlik savobi yoziladi” (Sunan ahli rivoyat qilganlar, Imom Termiziy ushbu hadisni “Hasan va Sahih” deganlar).

6 – Sadaqa.

Ramazon oyida sadaqa qilishlik boshqa oylarda qilinganidan ko‘ra savobi kattaroq bo‘ladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu oy kirib kelganida kuchli shamoldanda tezroq yaxshiliklarga shoshilar edilar. Qodir bo‘lgungizcha ushbu oyda sadaqalar qilinglar.

7 – Ro‘zadorlarga iftorlik qilib berish.

Shuningdek, ushbu oyda ro‘zadorlarga iftorlik qilib berish eng ulkan savoblardandir. Ayniqsa, faqir va miskinlarni iftorlikka chaqirib, ularning qornini to‘ydirish maqtalgan amallardandir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: “Kim ro‘zadorga iftorlik qilsa, unga ro‘zadorning ajri mislicha bo‘ladi” (Imom Ahmad va Termiziy rivoyatlari, Imom Termiziy bu hadisni sahih deganlar).

8 – Masjidlarni lozim tutish.

Yer yuzidagi eng muborak joylar masjidlardir. Masjidlarda namozlarni jamoat bilan o‘qishlikka odatlanmoqligimiz va namoz ketidan yana boshqasini kutishligimiz qanday ham yaxshi amal! Nafl namozlarni tark qilmaslik lozim. Chunki, ular farzlardan nuqsonga yo‘l qo‘yganlarimizning o‘rnini to‘ldiradi, insha Alloh! Allohning muhabbatiga erishtiradigan amal bu nafllardir. Hadisi Qudsiyda keladi: Alloh taolo shunday deydi: “Bandam, nafllar bilan menga yaqinlashishlikda doim bo‘ladi, hatto uni yaxshi ko‘raman” (Imom Buxoriy rivoyati).

9 – Ramazonda Umra qilish.

Ramazonda Umra qilishning katta fazilati bor. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Ramazonda Umra qilish Haj (yoki men bilan qilingan Haj) ga barobar keladi” (Imom Buxoriy rivoyati).

10 – Oxirgi o‘n kun.

Ushbu muborak oyning oxirgi o‘n kunida barakalar yanada ko‘payadi. “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oxirgi o‘n kun kirganida ahli-oilalarini uyg‘otar va tunni tiriltirar edilar” (Muttafaqun alayh).

11 – Qadr kechasi.

Ramazonning oxirgi o‘n kunligidan Qadr kechasini izlang! Xossatan, toq kunlardan izlashlik tavsiya etiladi. Ushbu kunlarda tunni namoz, qiyom, Qur’on qiroati, zikr va duolar bilan tiriltirish mandubdir. Chunki, bu kunda qilingan ibodat qadr kechasi bo‘lmagan ming oyda qilingan ibodatlardan afzal hisoblanadi.

12 – Ko‘zni tiyish.

Ko‘zni tiyish kam amal qilinadigan ibodatlardandir. Ushbu amalni bajarishlik undan keyingi ibodatlarga yo‘l ochadi.

13 – Zikr.

Har holatda Alloh taoloni zikr qilishlikni qo‘ymaslik lozim. Alloh taoloni ko‘p zikr qiluvchilar dunyo va oxiratda yutuqqa erishuvchilar bo‘ladilar.

14 – Duo.

Duo ham ibodatdir. Duoda banda o‘zini Alloh taologa muhtoj ekanligini izhor qilishlik bor. Alloh taolo O‘z Kalomida duoni ibodat deb nomladi:

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ     سورة غافر 60 الآية

Robbingiz: “Menga duo qiling, sizga ijobat qilurman. Albatta, mening ibodatimdan kibr qilganlar Jahannamga xoru zor hollarida kirurlar”, dedi (G‘ofir surasi 60-oyat).

O‘zimizning duodan bo‘lgan o‘rnimiz borasida bir o‘ylab ko‘raylik?!

15 – E’tikof.

Masjidda Alloh taoloning ibodati uchun kishining yolg‘iz qolishi. E’tikofda banda Alloh taologa qurbat hosil qiladi.

16 – Taom va sharob.

Taom va sharobdan ko‘p iste’mol qilishlikdan tiyilmoqlik lozimdir. Chunki, ko‘p taom iste’mol qilishlik har xil kasalliklarga duchor qiladi va kishini dangasalikka chorlaydi.

Yoshlar bu borada qattiq tirishmoqliklari lozim! Zero, Alloh taologa ibodatgo‘y qariyadan ko‘ra tavba qilguvchi yoshlar suyukliroqdir.

Alloh taolo ushbu oyda qilayotgan ibodatlarimizning savobini mo‘l-ko‘l qilib berishini so‘raymiz! Ramazon oyi barcha musulmon ummatiga muborak bo‘lsin!

Abdussami’ Ergashev tayyorladi 

Manba: Maktaba shameela kitoblar jamlanmasi