Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Oktabr, 2025   |   1 Jumadul avval, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:25
Quyosh
06:44
Peshin
12:12
Asr
15:48
Shom
17:34
Xufton
18:47
Bismillah
23 Oktabr, 2025, 1 Jumadul avval, 1447

Tabobat: Karamning inson sog‘lig‘i uchun foydalari

01.05.2018   26829   3 min.
Tabobat: Karamning inson sog‘lig‘i uchun foydalari

Karam inson salomatligi uchun juda ham foydali mahsulotdir. Karam tarkibida qandlar, organik kislotalar, vitaminlar (S, R, V, V2, RR, K, Ye) va karotin, pantoten va folat kislotalar, yog‘, fermentlar, fitonsidlar, kaliy, kalsiy, yod, marganes, temir va boshqa elementlarning tuzlari bor. Bevosita ovqatga ishlatiladi, tuzlanadi va konserva holida iste’mol qilinadi. Karam xalq tabobatida turli kasalliklarga ishlatiladi, organizmdan xolesterinning chiqib ketishini tezlatadi. Karamda biriktiruvchi modda  ko‘p. Unda  kaliy, qand, oltingugurt,  kalsiy, fosfor, yog‘lar, laktoza mavjud.

Karamning kechkisida ertagisidan ko‘ra S vitamini ko‘proq bo‘ladi. Bu vitamin uzilgan karam boshida sakkiz oy davomida kamaymasdan saqlanadi.  Oq boshli karamda inson organizmi uchun zarur  bo‘lgan barcha vitaminlar va foydali mineral  moddalar bor.  Karam tarkibida  glyukoza  apelsin, limon va olmaga qaraganda ko‘proq,   fruktoza miqdori esa, sabzi, piyoz, limon va kartoshkadagiga nisbatan ko‘proq miqdorda mavjuddir.  Uning shifobaxsh xususiyatlari ustida to‘xtalib o‘tamiz.

Tuzlangan karam o‘z tarkibidagi uksus va sut kislotalari organizmdan chirituvchi bakteriyalarni chiqarib yuborish xususiyatiga ega.    Tarkibida saxaroza i kraxmal miqdorining ozligidan yangi karamni  iste’mol qilish  diabetiklar uchun ha mjuda foydali.  Uni ozishni maqsad qilganlar ovqatlanish ro‘yxatiga kiritishlari mumkin.  

Karamdagi  ichaklar faoliyatini yaxshilovchi biriktiruvchi moddalar  organizmni turli xiltlardan va xolesterindan tozalaydi va ichaklarda foydali mikroflorani shakllantiradi.i turli xiltlar chi sh ro‘yxatiga kiritishlari mumkin.  

Terining kuygan, yiringli yara, sovuq urgan va zarbadan ko‘kargan joylariga maydalangan karam bargini kompres qilib qo‘yilsa, bu yara va jarohatlar bitishini tezlashtiradi.

Yangi karamdan olingan sharbat ichish yordamida pankreatitdan, oshqozon yarasidan, xoletsistitdan,  gastritdan, me’yoridan baland yuruvchi oshqozon shirasidan,  sistitdan va xronik piyelonefritdan forig‘ bo‘lish mumkin.

Karam sharbati asab qo‘zg‘alish illatini kamaytiradi, tomirlar aterosklerozini davolashda yordam beradi, ortiqcha vazndan xalos etadi va turli shishlarni ketkazishda yordam beradi.

Qondagi qand moddasi miqdorini kamaytirish uchun karam sharbatiga iliq suv qo‘shib,  ovqatlanishdan yarim soat oldin chorak stakandan ichiladi. 

Karam sharbati ichish  yuzga toshgan sepkildan forig‘ bo‘lishga sabab bo‘ladi. 

Sariq kasali bilan og‘riganda, qabziyatda, bavosirda, gastritda, oshqozon shirasi me’yoridan past yurganida, bepushtlikda, disbakteriozda va doimiy charchoq his qilishda karam sharbati ichish tavsiya etiladi. 

Karamni iste’mol qilib bo‘lmaydigan holatlar
Pankreatitda organizmning  qorin va ko‘krak qismida jarrohlik amaliyotlarini boshidan kechirgan kishilar yangi karam iste’mol qilishdan o‘zlarini tiyishlari lozim. 

Oshqozon va ichak yo‘llarida qon oqishi, oshqozon yarasi xuruji, qalqonsimon bez faoliyati buzilishi holatlarida karam iste’mol qilish mumkin emas. 

O‘tkir  enterokolitda va  diareya (ichketish)da  karamni juda ehtiyot bo‘lib iste’mol qilish lozim bo‘ladi.

Yangi karam sharbatini ichish oshqozonida  shira ajratilishi me’yoridan yuqori bo‘lgan kishilarga mumkin emas, chunki bu sharbat oshqozon bezi faoliyatini kuchaytiradi.

Gastrit, pankreatit, oshqozon yarasi , qon bosimi, jigar va buyraklarida xastaligi bo‘lgan kishilarga tuzlangan karam iste’mol qilish ruxsat berilmaydi.

  Jaloliddin Nuriddinov tayyorladi.

           1 may 2018 yil.

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Safarga ketish va safardan qaytishda bajariladigan sunnatlar

23.10.2025   256   5 min.
Safarga ketish va safardan qaytishda bajariladigan sunnatlar

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Yaxshi niyatda safar kilish ko‘plab ajru-savoblarga noil etadi. Qolaversa, safar qilish sog‘liqqa foyda, rizqni keng qiladi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Safar qilinglar. Sog‘lom bo‘lasiz. Rizqingiz keng bo‘ladi”, deganlar.

1. Safarga otlanayotgan kishi uning odoblarini o‘rganmog‘i lozim.

Dastlab, safarda ishlatiladigan zarur buyumlar tayyorlanadi. Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham yetti narsani olib yurardilar. Ular: shisha idish, taroq, surmadon, qaychi, misvok, igna va ip”, dedilar.

Boshqa bir rivoyatda: Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham besh narsani olib yurardilar. Ular: taroq, surmadon, oyna, misvok va uzun dastali ilgak[1], deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

 

2. Safarga tongda yo‘lga chiqish safarni barakali hamda xayrli bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

Soxr ibn Vado’a G‘omidiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohim, ummatimning tongiga baraka bergin”, deb duo qilardilar” (Imom Termiziy rivoyati).

Soxr roziyallohu anhu savdogar bo‘lganlar va savdolarini doimo tongda jo‘natar edilar. U zot boy, davlatmand bo‘lganlar.

 

3. Ilmli, solih kishilarning nasihat va duolarini olish lozim.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Safar qilmoqchi bo‘lgan bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, “Yo Rasululloh, menga nasihat qiling”, dedi. U zot: “Allohga taqvo qilishingni va har bir tepalikka ko‘tarilganingda takbir aytishingni buyuraman” dedilar. U orqasiga burilayotgan edi “Allohim, yerni unga yaqin va safarini oson qilgin”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

 

4. Xayrlashayotganda ham duo qilish xayrli amallardandir.

Quz’a ibn Yahyo Basriy aytadilar: «Ibn Umar roziyallohu anhu menga: Kel, sen bilan xuddi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam men bilan xayrlashganlaridek xayrlashaman: “Diningni, omonatingni va amaling xotimasini Allohga topshirdim”, dedilar» (Imom Abu Dovud rivoyati).

 

5. Ulovga minayotganda duo o‘qish.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam safarga chiqayotganda tuyalariga minsalar uch marta takbir aytib, so‘ngra: “Bizga buni bo‘y sundirgan Zot pokdir. Biz bunga qodir emas edik. Albatta, Robbimizga qaytguvchilardanmiz. Allohim, ushbu safarimizda yaxshilikni, taqvoni va O‘zing rozi bo‘ladigan amalni so‘raymiz. Allohim, bu safarimizni bizga yengil qilib, uzoqligini yaqin qilgin. Allohim, safardagi yo‘ldosh ham, xonadonda qoluvchi o‘rinbosar ham O‘zingdirsan. Allohim, Sendan safar qiyinchiliklari va qayg‘ulari, ahlda va molda yomon oqibatlardan panoh so‘rayman”, der edilar (Imom Muslim rivoyati).

 

6. Safar davomida ko‘proq o‘zi va boshqalar haqqiga duo qilish.

Musofirning duosi mustajobdir. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uch kishining duosi shubhasiz ijobatdir. Ular mazlumning duosi, musofirning duosi va ota-onaning farzandi haqqiga qilgan duosidir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

 

7. Musofirlar oralaridan bir kishini ishlarni boshqarib turuvchi qilib tayinlashlari kerak.

Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Agar uch kishi safarga chiqadigan bo‘lsa, ulardan bir amir bo‘lsin”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Imom Navaviy rahmatullohi alayh: “Musofirlar jamoada o‘zlariga eng ziyrak, eng afzal kishini yo‘lboshchi qilib ta’yinlashlari mustahabdir”, deganlar.

Musofir tepalikka chiqayotganida takbir (“Allohu akbar”) va hamd aytishi (“Alhamdulillah”), pastga tushayotganda tasbeh (“Subhanalloh”) aytadi. Jobir roziyallohu anhu aytadilar: “Biz Nabiy sollallohu alayhi vasallam bilan birgalikda safarga chiqardik. Agar tepalikka ko‘tarilsak takbir aytardik. Tushganda esa tasbeh aytardik” (Imom Ahmad rivoyati).

 

8. Safarda maqsad hosil bo‘lgach, tezda uyga qaytish lozim.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Safar azob-uqubatning bir ko‘rinishidir. Sizlardan biringiz safarga chiqsa, taomi, ichimligi va uyqusidan to‘la baxra ololmaydi. Agar sizlardan biringizning (safarda) istagi hosil bo‘lsa, bas, u oila-ahliga shoshilsin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD


[1] Bu ilgak yog‘och yoki temirdan yasalgan bo‘lib, sochni tekislash va boshka narsalarda ishlatiladi.

Maqolalar