Alloh taolo Qur’onda مَيِّتٌ (“mayyit” ko‘rinishida bo‘lib, “yo” harfi harakatli va tashdidli) lafzini zikr qilganda, buning ma’nosi “Hali o‘lmagan, ammo yaqinda o‘ladigan tirik kimsa” degani bo‘ladi. Ushbu so‘zdagi “yo” harfi harakatli bo‘lganidek, u inson ham harakatdadir, tirikdir. Bunga misol:
إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُم مَّيِّتُونَ
“Albatta, sen ham o‘lguvchisan, ular ham o‘lguvchidirlar” (Allohdan boshqa har bir tirik jon o‘ladi. Hamma ham o‘ladi. O‘lmaydigan hech kim yo‘q. Faqat Alloh taoloning O‘zigina qoladi.) (Zumar surasi, 30-oyat).
Ammo مَيْتَ (“mayta” ko‘rinishida bo‘lib, “yo” harfi sukunli) lafzini zikr qilganda, buning ma’nosi “Ruhi ajragan, o‘lgan, vafot etgan” degani bo‘ladi. So‘zdagi “yo” harfi sukunli, harakatsiz bo‘lganidek, u kimsa yoki jonzot ham harakatsizdir, o‘lgandir. Bunga misol:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ
“Sizlarga o‘limtik...harom qilindi” (Moida surasi, 3-oyat).
Qur’on lug‘atidagi bu ajoyiblikni, harf harakatining voqelikka munosibligini ko‘ring!
Shayx Solih Turkiyning “Min rovai’il Qur’an”
nomli maqolasidan
Nozimjon IMINJONOV
tarjimasi
Jumada duo ijobat
١٨٣٧- وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى قَالَ: قَرَأْتُ عَلَى مَالِكٍ. ح وَحَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنِ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَكَرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ: «فِيهِ سَاعَةٌ لَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَهُوَ قَبِيلَةٌ يَسْأَلُ اللَّهَ شَيْئًا إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ». زَادَ قُتَيْبَةُ فِي رِوَايَتِهِ: وَأَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam juma kunini zikr qila turib, "Unda shunday bir vaqt borki, musulmon banda namoz o‘qib turgan holida unga muvofiq kelib, Allohdan biron narsa so‘rasa, U Zot unga o‘shani bermay qo‘ymaydi", dedilar».
(Roviy) Qutayba o‘z rivoyatida "va qo‘llari bilan uning ozligiga ishora qildilar" deb qo‘shimcha qilgan (Imom Muslim rivoyati).
Izoh: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalaridan va keyingilardan ba’zi ilm ahllari duo ijobat bo‘ladigan soatni asrning ketidan to quyosh botgunicha cho‘zilgan vaqt orasida deb hisoblaydilar. Ahmad va Is'hoqning qavli shu.
Ahmad bunday deydi: "Hadislarning ko‘pi, duosi mustajob bo‘ladigan soat asr namozidan keyin ekani borasidadir. Zavoldan keyin ham kutiladi".