Sayt test holatida ishlamoqda!
06 Iyul, 2025   |   11 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:13
Quyosh
04:56
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:03
Xufton
21:39
Bismillah
06 Iyul, 2025, 11 Muharram, 1447

Bir hadis sharhi ruknidan: rahm qilgan marhamat ko‘radi

30.01.2018   11055   2 min.
Bir hadis sharhi ruknidan: rahm qilgan marhamat ko‘radi

Abdulloh ibn Amr ibn Oss roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qildilar: “Alloh taolo rahmli insonlarga rahm qiladi. Yer yuzidagilarga mehrli, shafqatli bo‘ling, osmondagilar sizlarga rahm qilishadi. Rahm (qarindoshlik aloqalari) Rahmonga yaqindir. Kim qarindoshlikni bog‘lasa, Alloh taolo u bilan (rahmat rishtasini) bog‘laydi. Kim uni uzsa, Alloh taolo ham undan (rahmat rishtasini) uzadi” (Abud Dovud va Termiziy rivoyati).

Sharh: Ushbu hadisda kimga nisbatan rahm ko‘rsatish aniq aytilmagan. Ya’ni, “odamlarga”, “mo‘minlarga” “solihlarga” yoki “faqirlarga” degan qayd yo‘q. Shunday ekan, bu hadisdan butun maxluqotga nisbatan rahm-shafqat ko‘rsatish lozimligi kelib chiqadi. Ya’ni, yer yuzidagi yaxshi-yomon barcha insonlarga, xonaki-vahshiy butun hayvonlarga ko‘rsatiladigan marhamat Rahmon – rahmati cheksiz Alloh taolo rozi bo‘ladigan amallardandir. Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahmdil bo‘lmaguncha (komil) musulmon bo‘lolmaysiz”, deb marhamat qilganlarida sahobiylari: “Ey Allohning rasuli, hammamiz rahmlimiz”, deb javob berdilar. Shunda Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Bu o‘rinda biringizning do‘stiga ko‘rsatadigan rahm-shafqat emas, barcha insonlarga va hayvonlarga ko‘rsatiladigan marhamatni ko‘zda tutyapman”, dedilar».

Marhamatlilarga Alloh taoloning ham rahm qilishi deyilganida, ularga ehsonini mo‘l-ko‘l qilib berishi va ko‘pgina ne’matlar ato etishi tushuniladi. Ammo ko‘rsatiladigan rahm-shafqat Qur’on va sunnat asosida bo‘lishi zarurligini ham bilib qo‘yish kerak. Zero, Alloh taolo roziligiga ters tushadigan, sunnatga to‘g‘ri kelmaydigan marhamat va shafqat bu yerda maqtalgan sifatga kirmaydi.

“Osmondagilar”dan maqsad farishtalardir. Chunki ular mo‘minlarga istig‘for so‘rab turadilar. “Arshni ko‘tarib turadigan va uning atrofidagi (farishta)lar Parvardigorlariga hamdu-sano aytish bilan (U zotni barcha aybu nuqsonlardan) poklab-tasbeh ayturlar va U zotga imon keltirurlar, hamda imon keltirgan kishilarni mag‘firat qilishini so‘rarlar: «Parvardigoro, O‘zing rahmat-mehribonlik va ilm jihatidan barcha narsadan kengdirsan. Bas tavba-tazarru’ qilgan va Sening yo‘lingga ergashgan kishilarni O‘zing mag‘firat qilgin va ularni do‘zax azobidan saqlagin” (G‘ofir, 7). Bu muborak oyatdan ma’lum bo‘lishicha, farishtalarning rahm qilishi mo‘minlar uchun rahmat va mag‘firat so‘rashdan iborat.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bu hadislaridan kelib chiqadigan xulosa shu: qarindoshlik aloqalarini mustahkamlashga ahamiyat berish Alloh taoloning rahmatiga erishishga intilish demakdir. Aksincha, bu masalaga beparvo bo‘lish Alloh taoloning rahmatiga bepisandlikdan darak beradi.

“Kutubi sitta” asosida

Sodiq NOSIR

tayyorladi.

O‘MI Matbuot xizmati

 

 

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Qiblani adashtirib o‘qilgan namoz

02.07.2025   9363   1 min.
Qiblani adashtirib o‘qilgan namoz

Savol: Men begona joyda mehmonxonaga joylashdim. Shoshilib, e’tiborsizlik bilan namozni qiblaga teskari tarafga qarab o‘qib qo‘yibman. O‘qib bo‘lganimdan keyin tushundim, shu namozimni hukmi qanday bo‘ladi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu holatda, siz namozingizni qaytadan o‘qishingiz lozim bo‘ladi. Chunki qibla qaysi tarafdaligini bilmagan odam, shu yerlik qiblani biladigan (musulmon, aqli raso, oshkor gunohlardan tiyilgan) kishidan so‘rab, namoz o‘qishi lozim. Agar shu holatda qiblani biladigan kishi topilmasa, kechasi odamlarning eshigini taqillatib yurmaydi. Balki bor imkoniyatini ishga solib, qiblani topishga harakat qiladi. Qalbi bilan bir tomonni qibla, deb qasd qilib namozini o‘qiydi. Garchi qiblani to‘g‘ri topolmagan bo‘lsa ham, uning namozi durust bo‘ladi. Vallohu a’lam.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi